ΛΟΓΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ

Διάβαζα τις προάλλες τη «Λογική» του Παπανούτσου. Παρουσιάζει την τυπική λογική των ιδεών, του νοητού Εγώ, όπως διαμορφώθηκε από Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Στωικούς, χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις έκτοτε. Δεν ασχολείται με τη διαλεκτική λογική του αισθητού και κοινωνικού Εγώ, όπως διαμορφώθηκε από τον Ηράκλειτο και πήρε σύγχρονη μορφή από το Μαρξ. Με την τυπική λογική θα ασχοληθώ εδώ.

Ο παραγωγικός συλλογισμός (διαλογισμός, κατά τον Παπανούτσο), από το όλον στο μέρος, παρέχει ασφάλεια, αλλά δεν δημιουργεί καινούργια γνώση. «Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί. Ο Σωκράτης είναι άνθρωπος. Άρα ο Σωκράτης είναι θνητός». Από την άλλη, ο επαγωγικός συλλογισμός, από το μέρος στο όλον, δημιουργεί γνώση, είναι η βάση της επιστημονικής προόδου, αλλά είναι επισφαλής. «Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται. Το σώμα β θερμαινόμενο διαστέλλεται. Το σώμα γ θερμαινόμενο διαστέλλεται… Τα σώματα α, β, γ … είναι μέταλλα. Άρα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται.» Είναι επισφαλής ο συλλογισμός διότι δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο ένα άλλο μέταλλο, εκτός από τα α, β, γ,να μη διαστέλλεται θερμαινόμενο.

Οι λογικές παγίδες όμως δεν λείπουν και στον «ασφαλή» παραγωγικό συλλογισμό. Να κάποια παραδείγματα, που ξεκινούν από μια γενική πρόταση και καταλήγουν σε λανθασμένα συμπεράσματα.

Κάθε τι είναι στην πράξη συνέπεια πολλαπλών αιτίων και αιτία πολλαπλών αποτελεσμάτων. «Το κάπνισμα είναι αιτία του καρκίνου του πνεύμονα». Όμως υπάρχουν και άλλες αιτίες, έτσι που κάποιοι παθαίνουν τον ξορκισμένο χωρίς να έχουν ποτέ καπνίσει, ενώ άλλοι καπνιστές δεν παθαίνουν ποτέ. Εξάλλου, το κάπνισμα είναι αιτία και του εμφράγματος και του εγκεφαλικού επεισοδίου και άλλων νόσων ή και καμιάς πάθησης. ΑΡΑ το κάπνισμα δεν είναι αιτία του καρκίνου του πνεύμονα. Τη λογική αυτή παγίδα επικαλούνται μανιωδώς οι παραγωγοί του καπνού για να εμποδίσουν κάθε μέτρο κατά της ολέθριας έξης.

«Η βία έχει πάντοτε κακά αποτελέσματα. Είμαι, γι΄ αυτό, κατά της βίας. Όταν όμως με απειλεί κάποιος με ένα πιστόλι, αν προλάβω, τον σκοτώνω εγώ. ΑΡΑ, με το φόνο μου παρήγαγα, ένα κακό αποτέλεσμα.»Αν όμως δεν τον είχα σκοτώσει, το κακό αποτέλεσμα δεν θα είχε αποτραπεί. Απλά, νεκρός θα ήμουν εγώ και όχι ο άλλος. Αυτή η λογική ισχύει στους πολέμους, όπου οι στρατιώτες βρίσκονται αντιμέτωποι ο ένας κατά του άλλου. Αν δεν σκοτώσουμε αυτούς, οι σκοτωμοί δεν αποτρέπονται. Απλώς αλλάζουν στρατόπεδο. Τυπικά, το θέμα αντιμετωπίζεται με την έννοια της άμυνας, που επιτρέπει τη βία. Για να θεωρηθεί μια βία άμυνα, πρέπει να αντιμετωπίζει απειλή παρούσα και άδικη. Στο παράδειγμα, ισχύει ότι η απειλή είναι παρούσα. Το άδικο όμως ανήκει πάντοτε στον αντίπαλο, εμείς έχομε πάντοτε δίκιο! Επομένως το πρόβλημα της πολεμικής βίας παραμένει άλυτο σ΄ αυτό το επίπεδο και η λύση πρέπει να αναζητηθεί προληπτικά, πριν αντιπαρατεθούν οι στρατοί.

«Ο κομμουνισμός έχει σα βάση του την κοινοκτημοσύνη. Ο πλούσιος Κάρολος είναι, ισχυρίζεται, κομμουνιστής. Όμως ο Κάρολος δεν μοιράζει τα υπάρχοντά του στους φτωχούς. ΑΡΑ, ο Κάρολος δεν είναι κομμουνιστής.»Το μοίρασμα των υπαρχόντων είναι Χριστιανική, όχι κομμουνιστική, εντολή. Λύνει ίσως το συνειδησιακό πρόβλημα του πλουσίου, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα της φτώχειας, που αυτός είναι ο σκοπός της κοινοκτημοσύνης. Θα λυθεί, κατά τον κομμουνιστικό ισχυρισμό, αν όλοι γίνουν ιδιοκτήτες όλων των μέσων παραγωγής, όχι αν ένας, οσοδήποτε πλούσιος, μοιράσει τα υπάρχοντά του στους φτωχούς. Επομένως, αυτός που δεν το κάνει δεν αντιφάσκει με τον εαυτό του όταν ισχυρίζεται πως είναι κομμουνιστής και, γι΄ αυτό επιδιώκει την κοινοκτημοσύνη.

«Ο υπερπληθυσμός είναι ένα από τα μείζονα προβλήματα του πλανήτη μας σήμερα. Λύνεται είτε με περιορισμό των γεννήσεων είτε με αύξηση των θανάτων (ή και τα δύο). Υπάρχει βέβαια και η ποιοτική, όχι ποσοτική, λύση. Είναι η όσο γίνεται πιο ομοιόμορφη κατανομή του πληθυσμού πάνω στη γη, μαζί με μια όσο γίνεται πιο ομοιόμορφη κατανομή του πλούτου. Δεν λύνει ολοσχερώς το πρόβλημα, αλλά, αναντίρρητα, συμβάλλει στην αντιμετώπισή του. Η λύση του προβλήματος προωθείται επομένως μεσύνορα ανοικτά όχι μόνο στη διέλευση του Κεφαλαίου (που έχει ήδη επιτευχθεί σε σημαντικό βαθμό), αλλά και στη διέλευση όλων των ανθρώπων παντού. Είμαι λοιπόν αναφανδόν υπέρ των ανοικτών συνόρων και της παγκοσμιοποίησης των λαών, όχι μόνον του κεφαλαίου. Η παράνομη, διέλευση των συνόρων θα συνεχισθεί, ακριβώς επειδή είναι παράνομη και έχει ισχυρά κίνητρα για να το κάνει. ΑΡΑ, ως αρμόδιος υπουργός, αφήνω ανοικτά τα δικά μας σύνορα.» Αν, ως αρμόδιος υπουργός όμως, αφήσω ανοικτά τα δικά μας σύνορα, καθόλου δεν προωθώ τη λύση του προβλήματος του υπερπληθυσμού και, ευρύτερα, της ανισοκατανομής πληθυσμού και πλούτου. Η πρόταση απαιτεί ανοικτά σύνορα πάνω σ΄ όλη τη γη. Απλά δημιουργώ πρόβλημα και σ΄ εμάς που δεν έχομε υπερπληθυσμό. Είναι επομένως λάθος να μην αγωνιζόμαστε υπέρ των ανοικτών συνόρων από όλους, συμπεριλαμβάνοντας και τη χώρα μας, αλλά εξίσου λάθος να ανοίγουμεμόνοτα δικά μας σύνορά μας, με κλειστά τα σύνορα του λοιπού κόσμου.

Ουτοπίες, θα πείτε. Οδηγούν στο εξίσου λανθασμένο συμπέρασμα: Αν η λύση των προβλημάτων μπορεί να γίνει μόνον όταν κινητοποιηθεί ο κόσμος όλος, τότε εγώ είμαι ανεύθυνος, κάθομαι στον καναπέ μου, βλέπω τη δυστυχία στην τηλεόραση, αναστενάζω και παραμένωασυνείδητος, ήσυχος κι ευτυχής. Αλλιώς, προετοιμάζω μια επανάσταση ή απλά μια ανατροπή της υπάρχουσας κατάστασης. Όλα αυτά όμως είναι λανθασμένα συμπεράσματα.

Από δυνάμεις έξω από τις δυνατότητές μας, η αναστάτωση θα έλθει όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, όταν δηλαδή τα αίτια της ανατροπής φθάσουν ποσοτικά σε μια τιμή που συνεπάγεται ποιοτική μεταβολή. Τότε θα βρεθούμε στο μέσο του κυκλώνα. Θα αμυνθούμε, χωρίς δική μας ευθύνη. Θα ασκηθεί τότε βία και αν δεν είναι σε βάρος του αντιπάλου, όποιος κι αν είναι, θα είναι σε βάρος μας. Δυστυχώς τα πράγματα μοιάζουν να οδεύουν προς αυτή την κατεύθυνση. Υπάρχει πάντοτε ελπίδα να αποφευχθεί, αλλά το ενδεχόμενο υπάρχει τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά τα τελευταία 70 χρόνια. Αν όμως, ό μη γένοιτο, φθάσει, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι. Να ξέρουμε στο πλευρό τίνος θα πολεμήσουμε. Και να ξέρουμε ποια θα είναι η επιδίωξή μας, αν επιζήσουμε. Να μην καταλυθεί μόνο η ολέθρια κατάσταση που προηγήθηκε, αλλά να αντικατασταθεί από μιαν άλλη πιο ανθρώπινη. Τι επιδιώκομε. Περισσότερη ή λιγότερη ελευθερία; Περισσότερη ή λιγότερη ισότητα; Περισσότερη ή λιγότερη εξουσία του λαού; Ευκολότερη ή δυσκολότερη επικοινωνία με τον προφορικό και/ή το γραπτό λόγο; Γρηγορείτε και προσεύχεσθε!