ΑΝΤΙΝΑΖΙΣΜΟΣ-ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ

p { margin-bottom: 0.25cm; direction: ltr; line-height: 120%; text-align: left; }a:link { color: rgb(0, 0, 255); }

Να το πάρουμε απόφαση. Απόλυτη αλήθεια δεν υπάρχει. Ωστόσο, για να πάρουμε έλλογες αποφάσεις, πρέπει να στηριχθούμε σε μια πιθανή αλήθεια σαν να ήταν απόλυτη. Οι συνέπειες των αποφάσεών μας συναρτώνται με τις έλλογες αιτίες, τις πιθανές αλήθειες μάλλον παρά με τις παρορμήσεις της βούλησής μας. Τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία στην εκτίμηση της ιστορίας. Ποιος έφταιγε για τον καταστροφικό για τους Έλληνες (και τον κόσμο ολόκληρο) Πελοποννησιακό πόλεμο; Οι δύο μεγάλοι ιστορικοί της εποχής, Θουκυδίδης και Ξενοφών, ήταν Αθηναίοι και οι δύο εχθροί της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Αναγκαστικά λοιπόν προκατειλημμένοι.

Σ΄ όλο τον κόσμο έχει αναδυθεί τον τελευταίο καιρό μια θερμή συζήτηση αντιναζιστική και αντικομμουνιστική. Ο ναζισμός και ο Σοβιετικός κομμουνισμός έχουν λήξει πριν από πολλές δεκαετίες. Ποιος ωφελείται από αυτή την αναζωπύρωση των παθών;

Είναι εύκολο να καταδικάσεις ένα καθεστώς. Αρκεί να προβάλεις τα αρνητικά στοιχεία του, να αποσιωπάς τα θετικά του και να τονίζεις τα θετικά των αντίπαλων, αποσιωπώντας τα αρνητικά τους. Το ναζισμό δέχθηκαν εκούσια η συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών, (Ιονέσκο, Ρινόκερος) ή εξαναγκάσθηκαν ακούσια η συντριπτική πλειοψηφία τους (Μπρεχτ, Αρτούρο UI). Επιλέγω θεατρικούς συγγραφείς και όχι ιστορικούς, διότι οι πρώτοι απηχούν συναισθηματικά περισσότερο το κοινό συναίσθημα. Δεν θα επαναλάβω τα αρνητικά του ναζισμού. Τα γνωρίζει ο κόσμος όλος, ιδιαίτερα χάρη στην Εβραϊκή και κομμουνιστική προπαγάνδα. Εξοντώθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι όχι διότι έκαναν κάτι αντίθετο με το καθεστώς, αλλά διότι ανήκαν σε κάποια ομάδα. Τα θύματα αμάχων ήταν τρομακτικά. Εμείς είχαμε πάμπολλα. Αλλά και τα θύματα αμάχων από τους συμμάχους (Δρέσδη, Χιροσίμα κλπ) είναι μέγα πλήθος. Να θυμηθούμε πάντως ότι ο Χίτλερ ανέλαβε μια Γερμανία παράλογα ταπεινωμένη μετά την ήττα της στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε μια τρισάθλια κατάσταση από κάθε πλευρά και την ανέδειξε σε πρωταγωνιστή της επιστήμης, της οικονομίας και της ισχύος. Υπάρχουν και άλλα, όπως ο αγώνας κατά του καπνίσματος, η ανακάλυψη πρωτοποριακών φαρμάκων, όπως οι σουλφοναμίδες, η χλωροκίνη κλπ που μάλιστα αγνοήθηκε από τις «Δημοκρατίες» (δηλαδή, εννοώ, τις αντίπαλες αποικιοκρατίες), για μη επιστημονικούς λόγους σε βάρος των ασθενών τους που στερήθηκαν αυτά τα φάρμακα.

Από την άλλη, έχομε τις θηριωδίες του Σοβιετικού καθεστώτος, ιδίως της Σταλινικής περιόδου του. Και πάλι εκατομμύρια νεκροί. Και πάλι αποσιωπώντας δεδομένα. Η Ρωσία από αιώνες δέχθηκε επανειλημμένα εισβολές από τη Δύση (Πολωνοί, Σουηδοί, Γάλλοι, Γερμανοί) χωρίς να έχει κάνει ποτέ απόπειρα εισβολής στη Δύση. Ως κι εμείς συμμετέσχαμε στην Κριμαία με τραγικά αποτελέσματα για τον Ελληνισμό του Πόντου. Το ενδιαφέρον της αχανούς χώρας ήταν να έχει λιμάνια, που δεν υπήρχαν στην Ευρώπη, ενώ τα βρήκε στην Ανατολή. Στο βορρά πάγωναν τα δικά της. Ο φόβος που καλλιεργήθηκε στη Δύση ήταν ίσως υπερβολικός (όπως οι περισσότεροι φόβοι). Πραγματικός κίνδυνος υπήρχε, όχι όμως μήπως εισβάλουν οι Ρώσοι, αλλά μήπως επαναστατήσουν οι δικοί της πολίτες. Στη μετεπαναστατική Ρωσία εφαρμόσθηκε αυστηρό εμπάργκο. Κι όμως το καθεστώς εξασφάλισε πρωτοφανή στοιχειώδη ικανοποίηση των αναγκών σε διατροφή, στέγαση, υγεία, παιδεία κλπ. Οι Σοβιετικοί «ελευθέρωσαν» τις κατακτημένες από τους Ναζί χώρες, δηλαδή αντικατέστησαν τη Γερμανική με τη Σοβιετική μπότα, και μάλιστα με βάναυσες επεμβάσεις σε Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία κλπ. Πάντοτε με την άδεια των κυβερνήσεων αυτών των χωρών που, ωστόσο, ήταν υπό την άμεση ή έμμεση εξάρτηση από τους Σοβιετικούς. Με τη δική μας εμπειρία, δεν είμαι βέβαιος ποιος μας «ελευθέρωσε», πάντως δεν μείναμε ως σήμερα χωρίς ξένο στρατό, πάνω στο έδαφός μας, πάντα με την άδεια των κυβερνήσεών μας που εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από τις αντίστοιχες ξένες χώρες. Με την απλή υπόνοια ότι μπορούσε μια τέτοια κυβέρνηση να έχει αντιρρήσεις, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα η δικτατορία, με την ανοχή τουλάχιστον των ξένων και την εθνική συμφορά της Κύπρου. Φυσικά, κανένας πολίτης του Σοβιετικού μπλοκ δεν μπορούσε να ταξιδέψει ελεύθερα στη Δύση – π.χ. τείχος του Βερολίνου. Όσο θυμάμαι, ούτε εμείς μπορούσαμε να ταξιδέψουμε τότε ελεύθερα στις Ανατολικές χώρες. Α, ξέχασα. Έλλειψη ελευθεριών. Βάρβαρη λογοκρισία στη Σοβιετική Ένωση. Σ΄ εμάς βέβαια απαγορευόταν ο Ριζοσπάστης και, για να διορισθεί κάποιος στο δημόσιο, έπρεπε να δηλώσει υπεύθυνα ότι δεν ανήκε σε οργάνωση αντιστασιακή κατά των κατακτητών και να το επιβεβαιώσει η αστυνομία.

Προς Θεού, δεν εξάγονται συμπεράσματα από μια έκθεση σαν την παραπάνω, ιδίως για το ποιος φταίει περισσότερο. Θα ήταν αφελές έως βλακώδες. Την αλήθεια την αποζητούμε, είπαμε, για να παίρνουμε έλλογες αποφάσεις κι όχι απλά για να ικανοποιήσουμε την ανθρώπινη περιέργειά μας με τον αντίστοιχο συναισθηματισμό μας. Αναζητούμε αιτίες, όχι αιτίους. Ας αφήσουμε λοιπόν τους ιστορικούς να κάνουν, όσο γίνεται πιο αντικειμενικά τη δουλειά τους μελετώντας και τεκμηριώνοντας τα γεγονότα του τελευταίου αιώνα. Δεν βλέπω καμιά εύλογη αιτία για να αναμοχλεύουμε τα πάθη δύο καθεστώτων που έχουν λήξει πριν από δεκαετίες. Η Εσθονία, προσπαθεί να κάνει παγκόσμια αντικομμουνιστική προπαγάνδα, ο δικός μας υπουργός δεν αρκείται να αρνηθεί να μετάσχει, αλλά κάνει και δηλώσεις, τα ΜΜΕ βρίσκουν θέμα που «πουλάει» ιδιαίτερα στη χώρα μας με τις πολλές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς από τον εμφύλιο πόλεμο. Ευκαιρία για πολιτικές κοκορομαχίες.

Αφού λοιπόν δεν υπάρχει εύλογη αιτία, αρχίζουν οι φανταστικές, μη επιστημονικές, υποθέσεις. Να μια, ασφαλώς όχι η μόνη. Ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό έχει ολισθήσει από το φιλελευθερισμό στο νεοφιλελευθερισμό που οδηγεί τάχιστα σε γιγάντωση της ανισότητας και εξαθλίωση των μαζών. Το προβαλλόμενο επιχείρημα είναι απλό: Η εναλλακτική λύση στο νεοφιλελευθερισμό είναι ο κομμουνισμός. Δείτε όμως τι φρικτός είναι! Κι έρχεται τώρα το παράδοξο. Ο δεξιός νεοφιλελευθερισμός στηρίζεται στην παγκοσμιοποίηση. Κι αυτή στην κατάργηση του εθνικισμού. Για την εξαθλίωση των μαζών φταίει η παγκοσμιοποίηση. Να επιστρέψουμε στον εθνικισμό λοιπόν και μάλιστα σε ένα εθνικοσοσιαλισμό, για να συνδυάσουμε τα καλά των δύο αντίπαλων καθεστώτων. (Μια όμορφη δεσποινίδα πρότεινε στον Μπέρναρ Σώου να παντρευτούν, διότι έτσι θα κάνουν ιδανικά παιδιά, που θα έχουν την ομορφιά της και την ευφυΐα του Σώου. «Κι αν πάρουν τη δική μου ομορφιά και τη δική σου ευφυΐα, τι τέρατα θα βγουν;» αντέτεινε ο μεγάλος συγγραφέας.) Κι αν ο εθνικοσοσιαλισμός συνδυάσει τα κακά των δύο αντίπαλων καθεστώτων, τι θα γίνει; Δυστυχώς το ξέρομε πολύ καλά. Το βιώσαμε.

Υπάρχουν πάμπολλες σχετικές σκέψεις. Η πρότασή που επαναλαμβάνω είναι λοιπόν να πάψουμε να αναμοχλεύουμε άμεσα ή έμμεσα τα πάθη καθεστώτων που έχουν λήξει οριστικά πριν από δεκαετίες. Και να μαθαίνουμε από τα ιστορικά λάθη.