Αλλαγή

Κάναμε αραιά και πού παρέα στη διάρκεια της χούντας. Είχε αγωνιστικότητα και έδειχνε αυτοθυσία. Η χούντα έπεσε. Νίκησε κάποτε και το σύνθημα της «αλλαγής» κι εκείνος έγινε υπουργός. Μια ξαδέρφη μου πήγε να τον συγχαρεί. «Θα φροντίσουμε με κάθε μέσο να μην βγει ποτέ πια η δεξιά», τη βεβαίωσε, «δε συμφωνείς;» Εκείνη μου το μετέφερε. Φρόντισα να μην τον ξαναδώ ποτέ ούτε να τον ακούσω. Τον είδα όμως: Στην τηλεόραση να καταρρέει στο δικαστήριο από τη δίνη στην οποίαν είχε περιπέσει μπροστά στα μάτια εκατομμυρίων τηλεθεατών. Αυτή ήταν λοιπόν η αλλαγή; Μα ακριβώς αυτό ίσχυε μισό αιώνα περίπου, μόνο που η πρόταση ήταν τότε με «κάθε μέσο να μη βγει ποτέ η αριστερά», αντί της δεξιάς. Τότε μόνο, ο ανόητος – για να μην πω άλλη λέξη – κατάλαβα το αυτονόητο, πως όταν ακούς «αλλαγή» ή άλλο παρεμφερές, να ρωτάς: «αλλαγή, να φύγουμε από την απαράδεκτη κατάσταση που είμαστε, αλλά για να πάμε πού;» Έκτοτε, ακούω με ποικίλους τρόπους την αλλαγή περιφραστικά ή μονολεκτικά. Άκουσα για «απαλλαγή», για «επανίδρυση του κράτους», προπάντων να φύγει αυτός, υπονοείται για νάρθουμε εμείς. Να φύγει ο Κωστάκης για νάρθει ο Γιωργάκης, ο Γιωργάκης για νάρθει ο Αντώνης, ο Αντώνης για νάρθει ο Αλέξης, ο Αλέξης για νάρθει ποιος; Κι όλα θ΄ αλλάξουν τότε. Κι ο ήλιος θα λάμπει. Και θα χαίρεται ο κόσμος και θα χαμογελά, πατέρα. Και τίποτε δεν θα αλλάζει.

Αλλαγή δεν σημαίνει μόνο πως φεύγομε από το Α, αλλά και ότι πάμε στο Β. Όχι απλά αλλαγή μιας λέξη ή ονόματος.

Πώς το βλέπει όμως ένας πολιτικός αρχηγός; Βλέπει κι αυτός, όπως όλοι μας, τη δεινή κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Πρέπει να αλλάξει. Είναι έντιμος. Όσο θυμάμαι τους πολιτικούς μας, δεν ξέρω ούτε έναν που να έφυγε από την πρωθυπουργία πιο πλούσιος από όσο όταν την ανέλαβε. Μόνο που η οποιαδήποτε πραγματική αλλαγή σημαίνει ρίσκο, με αβέβαια αποτελέσματα. Κι αυτό εμείς, οι ψηφοφόροι, δεν το θέλομε. Φοβόμαστε το άγνωστο. Αν μας το πει αυτός, ο έντιμος πολιτικός, εμείς δεν θα τον ψηφίσουμε κι αλλαγή δεν θα έλθει.

Κι όμως, αν δεν φταίνε ούτε οι πολιτικοί ούτε οι ψηφοφόροι, τότε αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι το σύστημα. Έστω και με ρίσκο και με αβέβαια αποτελέσματα, αν έχουμε φθάσει σε απαράδεκτο σημείο. Προϋπόθεση είναι να ξέρουμε προς τα πού βαδίζομε, ποιος είναι ο στόχος μας.

Ως τώρα προσπαθούμε να μιμηθούμε τους άλλους, τους επιτυχημένους. Μοιάζει σωστό, αλλά για σκεφθείτε. Σε μια ζούγκλα ή μια αγελαία συνάθροιση εθνών, κυριαρχεί ο ανταγωνισμός, να επιτυγχάνει κάποιος σε βάρος κάποιου άλλου. Παλαίστρα. Δεν είναι άμιλλα στο στίβο, όπου καθένας αγωνίζεται εναντίον ενός στόχου κι όποιος τον πετύχει πρώτος νικάει. Όποιος δεν τον πετύχει αποτυγχάνει, αλλά όποιος τον πέτυχε, όχι όμως πρώτος, δεν είναι ούτε ηττημένος ούτε νικητής. Το να επιδιώκουμε να βρεθούμε μέσα στην αρένα, χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία, όπου πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα θηρία, είναι καθαρή τρέλα. Μια λύση είναι λοιπόν η κατάλληλη προετοιμασία. Κι αυτή απαιτεί εξοντωτικές θυσίες, με ρίσκο και αβέβαια αποτελέσματα. Ποια είναι η προετοιμασία; Πάντως όχι η μίμηση του τι κάνουν οι άλλοι. Οδηγεί στον άνισο ανταγωνισμό.

Η πρόταση που επαναλαμβάνω επίμονα είναι ότι εμείς οι Έλληνες έχομε μοναδικότητα. Είμαστε ο μόνος λαός στην ιστορία που βίωσε τη δημοκρατία με κλήρωση των αρχόντων και μ΄ αυτή μεγαλουργήσαμε. Αρκετοί που, χάρη στη δημοκρατία, αναδείχθηκαν (Πλάτων, Θουκυδίδης, Σωκράτης κλπ), την καταδίκασαν. Ακριβώς όπως καταδίκασαν τη Σοβιετική Ένωση εκείνοι τους οποίους ανέδειξε (Πάστερνακ, Σολτζενίτσυν, Ζαχάρωφ κλπ) και το δυτικό σύστημα εκείνοι που χάρη σ΄ αυτό μεγαλούργησαν (Τσάπλιν, Πικάσο, Μίλλερ κλπ). Μοιάζει να είναι παγκόσμιος νόμος: Ο Οιδίπους σκοτώνει τον πατέρα του, χωρίς να φταίει κανένας από τους δύο. Η δημοκρατία, με κλήρωση των αρχόντων στις δύο από τις τρεις εξουσίες (βουλευτικό, δικαστικό) αποκλείει τις πελατειακές σχέσεις μεταξύ αρχόντων και αρχομένων. Κι αυτές βρίσκονται στο επίκεντρο της σημερινής διαφθοράς και κακοδαιμονίας μας.

Εύλογα αναρωτιέσαι, αναγνώστη μου, μετά από 2-3 αιώνων ελληνική και ευρωπαϊκή εμπειρία, είναι δυνατό να μας κυβερνούν οι αγράμματοι που μπορεί να κληρωθούν ως βουλευτές; Πρώτον η βουλή δεν κυβερνά. Εκφράζει τη βούληση του λαού και αποφασίζει αν δέχεται ή όχι τις εισηγήσεις της κυβέρνησης, έχοντας ακούσει και την αντιπολίτευση. Όπως οι ένορκοι, όχι ο Πρόεδρος ή ο Εισαγγελέας ή ο Συνήγορος, αποφασίζουν για την ενοχή ή όχι του κατηγορουμένου. Δεύτερο, σκέψου, αναγνώστη. Ποιον θεωρείς καταλληλότερο να εκφράζει τον Ελληνικό λαό; Εσένα, εμένα, τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, το λιμενεργάτη μαζί με όλους τους άλλους που έχουν ίσες πιθανότητες να είναι βουλευτές ή τους εκλεγμένους, όπως οι Τσοχατζόπουλος, Παπαντωνίου, Βουλγαράκης, Μιχαλολιάκος και πλήθος σημερινών και προηγούμενων βουλευτών που εκλέξαμε, αφού τους είχαν προεπιλέξει τα κόμματά τους; Αν θεωρείς ότι οι εκλεγμένοι με τις αναμφισβήτητες γνώσεις και πείρα τους είναι καταλληλότεροι από εσένα, εμένα, τον Πρύτανη, το λιμενεργάτη, όποιον λάχει με ίσες πιθανότητες, τότε, σε παρακαλώ, πάψε να γκρινιάζεις και να ζητάς να τους κρεμάσουν. Αν πάλι νομίζεις πως όλοι αυτοί είναι πιο ακατάλληλοι από όλους εμάς, τότε διάδωσέ το, για να αποκατασταθεί μετά από 2,5 χιλιετίες η δημοκρατία, που δεν έχει πάψει να κυλάει στο αίμα μας ποτέ. Οι εξωτερικοί κίνδυνοι είναι απρόβλεπτοι. Οι εσωτερικοί όμως αθροίζονται όσο μεγαλώνει η διάσταση μεταξύ νομιμότητας, (βούλησης των αρχόντων) και ηθικής (βούλησης της κοινωνίας). Από όλα τα πολιτεύματα μόνον η δημοκρατία έχει την ελάχιστη δυνατή διαφορά μεταξύ νομιμότητας και ηθικής. Μόνον η δημοκρατία, με κλήρωση των βουλευτών, αποκλείει τις πελατειακές σχέσεις.

Η κοινωνία σήμερα είναι πιο πολύπλοκη από παλιά. Η εκτελεστική εξουσία απαιτεί ειδικευμένες γνώσεις. Γι΄ αυτό οι πρόγονοί μας εξέλεγαν την εκτελεστική εξουσία, (στρατηγούς) και μερικούς άλλους και διόριζαν όποιους όπου χρειαζόταν. Το ίδιο κι εμείς σήμερα είμαστε αναγκασμένοι να εκλέγουμε την κυβέρνηση και να διορίζουμε τα κατάλληλα πρόσωπα στις κατάλληλες θέσεις, αλλά πάντοτε την απόφαση την παίρνομε εμείς, το κληρωμένο δείγμα από εμάς, η βουλή.

Το ενδεχόμενο να παρασυρθεί η κληρωμένη βουλή από δημαγωγούς υπάρχει. Μπορεί να περιορισθεί για θέματα με μακροπρόθεσμες συνέπειες με την παράλληλη λειτουργία μιας γερουσίας αποτελούμενης από τέως επικεφαλής των τριών εξουσιών. Από την άλλη, η εκλεγμένη βουλή, αντίθετα από την κληρωμένη, είναι υποχρεωτικό, όχι ενδεχόμενο, να πειθαρχεί στα κόμματα, όχι σ΄ εμάς. Τι προτιμάτε;