ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;

Οι περισσότεροι θα ομολογούσαν ότι η δημοκρατία είναι το ιδανικό πολίτευμα. Κι όμως πουθενά δεν ισχύει σήμερα. Γιατί; Υπενθυμίζεται ότι στη δημοκρατία όλοι είναι εκ περιτροπής άρχοντες και αρχόμενοι κι αυτό, κατά τον Αριστοτέλη, επιτυγχάνεται μόνο με κλήρωση των αρχόντων. Οι αρχές (εξουσίες) είναι τρεις ανεξάρτητες: Εκτελεστική, Νομοθετική και Δικαιοσύνη. Η εκτελεστική εξουσία δεν μπορεί να κληρώνεται, διότι απαιτεί ειδικές γνώσεις και πείρα, που δεν έχουν τυχαία κληρωμένα άτομα. Η δικαιοσύνη εξακολουθεί να είναι δημοκρατική, με κληρωτούς δικαστές (ενόρκους), σε πολλά μέρη. Οι ένορκοι ακούν την πολιτική αγωγή και την υπεράσπιση, αποτελούμενες από γνώστες του δικαίου, και αποφασίζουν, ενώ η όλη διαδικασία ελέγχεται από τον πρόεδρο του δικαστηρίου επίσης γνώστη των νόμων. Οι ειδήμονες δεν μετέχουν στη λήψη απόφασης. Η δημοκρατία στη βουλευτική εξουσία εφαρμόσθηκε με μοναδική επιτυχία στην αρχαία Ελλάδα με εκπληκτικά αποτελέσματα. Εξελισσόταν βαθμιαία στην προϊστορία από τη μοναρχία, αλλά ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Δεν μετείχαν σ΄ αυτήν ως πολίτες οι γυναίκες, οι μέτοικοι και οι δούλοι. Αν μετείχαν οι τελευταίοι, δεν θα ήταν δούλοι. Επιπλέον, η Αθηναϊκή συμμαχία εξελίχθηκε σε ηγεμονία. Οι σύμμαχοι πλήρωναν φόρους, έτσι σχημάτιζαν οι Αθηναίοι ισχυρό στόλο με τον οποίον ανάγκαζαν τους συμμάχους υποτελείς να πληρώνουν τους φόρους, αντί να σχηματίσουν μια δημοκρατική ομοσπονδία, όπου οι άρχοντες θα επιλέγονταν με κλήρωση από όλους και όχι μόνο από τους Αθηναίους. Μπορεί λοιπόν σήμερα να ισχύσει η δημοκρατία;

Στα θερμόαιμα ζώα υπάρχουν δεσμοί μεταξύ ατόμων που στηρίζονται σε βιολογική ανατομική και λειτουργική βάση. Είναι ο δεσμός μεταξύ μητέρας και τέκνων. Στα θηλαστικά, υπάρχουν ηδονικοί υποδοχείς στη θηλή του μαστού αφενός και στα βρεφικά χείλη αφετέρου, που η κατασκευή τους είναι συμπληρωματική, σαν να είναι το ένα εκμαγείο του άλλου. Άλλος δεσμός είναι μεταξύ εραστών με ηδονικούς υποδοχείς στο πέος και στον κόλπο, που η κατασκευή τους είναι επίσης συμπληρωματική, σαν εκμαγείο. Και οι δύο δεσμοί δημιουργούν εξαρτημένα αντανακλαστικά που έχουν διάρκεια, χωρίς να είναι αναγκαστικά ισόβια. Η αγάπη μεταξύ μητέρας-παιδιού ατονεί βαθμιαία, όταν μεγαλώσει το βρέφος, οπότε η μητέρα εξαντλείται από το θηλασμό, ενώ το παιδί δε χορταίνει και στρέφεται αλλού για ανεύρεση τροφής. Και ο έρωτας, αν και συχνά μακροχρόνιος, βαθμιαία εξασθενεί, ενώ τεχνητά, κοινωνικά, μέσα (θρησκείες, πολιτεία) προσπαθούν να καταστήσουν το γαμήλιο δεσμό ισόβιο, ιδίως στη βάση της εξάρτησης του ενός εραστή από τον άλλο για τη διατροφή και επιβίωσή του. Χάρη στους βιολογικούς νόμους σχηματίζονται κοινότητες με συνοχή, την κοινή καταγωγή τους, αποτελώντας μια «φρατρία» («αδελφότητα») που διαφέρει από τους υπολοίπους. Στην Ελληνική μυθολογία ο Δευκαλίωνας άφησε παιδιά, μεταξύ των οποίων τον Έλληνα, που τα παιδιά και εγγόνια του ήταν οι Αχαιός, Δωριέας, Αίολος, Ίωνας, γενάρχες των Ελληνικών φυλών. Επώνυμοι. Διότι υπήρχαν και οι ανώνυμοι. Μετά τον κατακλυσμό ο Δευκαλίωνας και η γυναίκα του πετούσαν πέτρες πίσω τους και από αυτές φύτρωναν άντρες και γυναίκες αντίστοιχα, ανώνυμοι. Ήταν προφανώς όσοι είχαν επιβιώσει από τον κατακλυσμό έξω από την κιβωτό του Δευκαλίωνα. Οι επώνυμοι λοιπόν έγιναν οι άρχοντες των ανωνύμων.

Βασικό στοιχείο για να ισχύσει η δημοκρατία, ή και οποιοδήποτε άλλο πολίτευμα είναι ο κοινός τόπος κατοικίας, με γεωγραφική συνέχεια των μερών που τον απαρτίζουν. Πολλές φορές παραβιάστηκε ο κανόνας σε αυτοκρατορίες, αποικιοκρατίες και, σήμερα, με την παγκοσμιοποίηση.

Θεμελιώδης αρχή της δημοκρατίας, όπως και της ολιγαρχίας, είναι ότι βούληση των αρχόντων (δίκαιο) είναι η βούληση της πλειοψηφίας που γίνεται νόμος για όλους. Η αρχή παραβιάζεται ουσιαστικά, όταν οι άρχοντες εκλέγονται μόνο μεταξύ ατόμων με κοινή καταγωγή ή προεπιλεγμένων μελών κάποιων κομμάτων.

Άλλος παράγοντας που μπορεί να διαφοροποιεί τους κατοίκους ενός τόπου είναι η γλώσσα τους. Η γλώσσα είναι το κύριο μέσο επικοινωνίας μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας. Κοινωνία χωρίς επικοινωνία δεν υπάρχει. Οι Έλληνες διαφοροποιούσαν τον εαυτό τους από τους βαρβάρους που όταν μιλούσαν ήταν σα να έκαναν μπαρ-μπαρ, δηλαδή βάρ-βαροι. Οι εξαιρέσεις υπάρχουν. Ευνομούμενο κράτος σήμερα είναι η τρίγλωσση Ελβετία, ενώ η Αγγλική γλώσσα δεν ενώνει τους Αγγλόφωνους.

Θρησκεία. Οι θρησκείες θεωρούν τους πιστούς τους ίσους απέναντι στο Θεό στον οποίον πρέπει να πειθαρχούν. Μόνο που, επειδή «τον Θεόν ουδείς πώποτε εώρακε» (Ιωάννης), απαιτούν πίστη στον εκπρόσωπο του Θεού πάνω στη γη. Όσοι δεν τον πιστεύουν είναι άπιστοι. Πρέπει να αφανισθούν. Έγινε προσπάθεια να αφανισθούν οι Μουσουλμάνοι από τους Χριστιανούς με τις σταυροφορίες και συνεχίζεται ακόμη σήμερα η αντίστροφη απόπειρα με την προσπάθεια των Μουσουλμάνων εναντίον των απίστων Χριστιανών. Μια από τις 99 ιδιότητες του Θεού (Κοράνι) είναι ότι είναι ελεήμων, αλλά μόνο για τους πιστούς του, δηλαδή τους πιστούς του εκπροσώπου του στη γη, του Μωάμεθ. Ούτε αυτή η διαφοροποίηση είναι απόλυτη. Υπάρχουν κράτη που έζησαν με συνοχή, αν και είχαν πολλαπλές θρησκείες στον τόπο τους. Στη γειτονιά μας (Αλβανία) υπήρχε πριν από μερικές δεκαετίες ανεξιθρησκεία, με μηδενικές πράξεις βίας εναντίον αλλοθρήσκων και με ίσα δικαιώματα μεταξύ ετεροθρήσκων, με τίμημα ότι αυτά τα δικαιώματα ήταν εξαιρετικά περιορισμένα για όλους.

Η ταξική διαφορά είναι άλλο διαφορικό γνώρισμα μεταξύ ομάδων πληθυσμού. Στην ακμή της βιομηχανικής περιόδου, όταν ελάχιστοι εργοδότες (καπιταλιστές) είχαν καθένας πλήθος εργαζομένων (προλεταρίων), η δημοκρατία ήταν αδιανόητη, καθώς οι ισχυροί λίγοι καπιταλιστές αντιστάθμιζαν βίαια το πλήθος των πολλών αδύναμων προλεταρίων. Και πάλι η εξάλειψη της διαφοράς (Σοβιετική Ένωση), συνοδεύθηκε από σημαντική μείωση των δικαιωμάτων όλων.

Η δημοκρατία επομένως προαπαιτεί ομοιογενή πληθυσμό ή εξασφάλιση στοιχειωδών ίσων δικαιωμάτων στις μειονότητες. Επιπλέον η δημοκρατία είναι σχετικά αναποτελεσματική, απαιτώντας πολύπλοκες διαδικασίες.

Όλοι οι περιορισμοί που αναφέρθηκαν μπορούν να αντισταθμισθούν με κατάλληλα πολιτικά μέσα, εφόσον ερείδονται σε στέρεα φυσικά, γεωγραφικά, βιολογικά, κοινωνικά δεδομένα. Για να επιβληθεί ότι η βούληση όλων των ανθρώπων, με διαφορετική καταγωγή, θρησκεία, γλώσσα, εκπαίδευση, πλούτο κλπ είναι ισότιμη, απαιτούνται δικτατορικές δικαιοδοσίες. Θεωρητικά τουλάχιστον, σε έκτακτες καταστάσεις μπορεί η βουλή να εκχωρεί στην κυβέρνηση τέτοιες δικαιοδοσίες, εφόσον οι κληρωμένοι άρχοντές της (βουλευτές) δεν έχουν τη δυνατότητα με τον κανόνα της πλειοψηφίας να περιορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα της μειοψηφίας. Εγγυητής είναι η δικαιοσύνη, ανεξάρτητη από την εκτελεστική και βουλευτική εξουσία. Καθώς και αυτή όμως κληρώνεται, η ηγεμονία της ίδιας πλειοψηφίας είναι στατιστικά ίδια στη βουλή και στη δικαιοσύνη. Μια εποπτεία πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα φαίνεται να είναι απαραίτητη. Μπορεί να είναι παγκοσμιοποιημένη ή ένα σώμα με ίση κληρωμένη συμμετοχή μειονοτήτων και πλειοψηφίας σ΄ αυτό.