Οι κυριότερες οικονομικές εξελίξεις κατά το τελευταίο τρίμηνο

Σύμφωνα με το τριμηνιαίο δελτίο του ΙΝ.ΕΜ.Υ. της  ΕΣΕΕ, οι οικονομικές εξελίξεις το τελευταίο τρίμηνο, καταδεικνύουν ότι η ελληνική οικονομία βρίσκει το βηματισμό της, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν.

Ενθαρρυντικά χαρακτηρίζονται τα νέα από την ενίσχυση του ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση, όμως προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου υποχώρησαν συγκριτικά με το προηγούμενο τρίμηνο.

Στη διάρκεια του Γ΄τριμήνου του 2017 το επίπεδο των τιμών κινήθηκε σε ετήσια βάση ανοδικά ενώ αντίθετα, οι τιμές υποχώρησαν σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο εξαιτίας των θερινών εκπτώσεων.

Στην αγορά  εργασίας, η διατήρηση της πτωτικής τάσης του ποσοστού ανεργίας αποτελεί αναμφίβολα θετική εξέλιξη.

Το θετικό ισοζύγιο προσλήψεων/αποχωρήσεων κατά το πρώτο εννιάμηνο του 2017 αποτελεί την υψηλότερη επίδοση από το 2001 μέχρι και σήμερα.

Στο εμπόριο οι πολύ μικρές (“micro”) επιχειρήσεις εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά πλήρους απασχόλησης σε σχέση με τις μεγαλύτερες, σε αντίθεση με το σύνολο της οικονομίας.

Θετικά αποτιμώνται οι ενδείξεις ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και η ωρίμανση των προϋποθέσεων απογείωσής της. Ωστόσο, η έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκαμψή της. Η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει επίσης να συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις στραμμένες προς την πραγματική οικονομία, με παράλληλη ελάφρυνση των φορολογικών βαρών και του όγκου των γραφειοκρατικών διαδικασιών και κυρίως τη δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος που θα προσελκύει επενδύσεις και θα ενισχύει το ρόλο του ιδιωτικού τομέα αλλά και της εμπιστοσύνης.

Τριμηνιαία εξέλιξη ΑΕΠ

Ενθαρρυντικές είναι οι εξελίξεις από την ενίσχυση του ΑΕΠ, το οποίο συνεχίζει την ανοδική του πορεία για δεύτερο συνεχές τρίμηνο, τόσο σε ετήσια (0,8%) όσο και σε τριμηνιαία βάση (0,5%), ενώ παράλληλα αναμένεται επιτάχυνση της μεγέθυνσης το τρίτο τρίμηνο του 2017. 

Η παγιωμένη σε υψηλά επίπεδα συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης στο ΑΕΠ επισημαίνει την αποτυχία των μνημονιακών πολιτικών, οι οποίες είχαν θέσει ως στόχο τον περιορισμό της ώστε να απελευθερωθούν πόροι για επενδύσεις. Ως εκ τούτου, και λαμβάνοντας υπόψη τις αγκυλώσεις (φορολογία, γραφειοκρατία κ.ά.) στο επενδυτικό περιβάλλον, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου υποχώρησαν τόσο σε ετήσια (-4,6%) όσο και σε τριμηνιαία (-4,5%) βάση.

Επιπλέον, επισημαίνεται το γεγονός ότι η εκτίμηση του ΔΝΤ για το μερίδιο των συνολικών επενδύσεων στη χώρα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι ότι αυτό θα επανέλθει στα επίπεδα του 2011 μόλις το 2022.

Ωστόσο, οι εκτιμήσεις για διατήρηση της ανοδικής πορείας της ιδιωτικής κατανάλωσης παραμένουν ισχυρές, παρά το γεγονός ότι η τελευταία χρηματοδοτείται, κατά κύριο λόγο, από τις αποταμιεύσεις. 

Οι φορολογικές επιβαρύνσεις, ιδιαίτερα από τα μέσα του έτους και η ολοκλήρωση των επισκέψεων του μεγαλύτερου όγκου των ξένων επισκεπτών/τουριστών μέχρι το Σεπτέμβριο, αναμένεται να ασκήσουν εκ νέου πιέσεις στις αποταμιεύσεις τους επόμενους μήνες.

Εξέλιξη του Εναρμονισμένου ΔτΚ

Στη διάρκεια του Γ ́ τριμήνου του 2017 το επίπεδο των τιμών παρουσίασε, σε ετήσια συγκριτική βάση, μικρή άνοδο κατά 0,8%, ενώ αντίθετα, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, οι τιμές κινήθηκαν πτωτικά  (-0,6%). 

Η προαναφερθείσα ετήσια αυξητική μεταβολή αποδίδεται στην επίδραση της έμμεσης φορολογίας αλλά και στον εισαγόμενο πληθωρισμό που συνεπάγεται η αύξηση των διεθνών τιμών των καυσίμων. Εντούτοις, η καταγεγραμμένη ετήσια άνοδος κινείται σε χαμηλότερα από τον εκπεφρασμένο στόχο της ΕΚΤ (χαμηλότερα αλλά κοντά στο 2%), γεγονός που σημαίνει πως για την ελληνική οικονομία η συζήτηση για τον περιορισμό της νομισματικής επέκτασης, μέσω της σταδιακής αύξησης των επιτοκίων, μπορεί να θεωρηθεί ακόμη πρώιμη.

Οι αποπληθωριστικές πιέσεις που καταγράφηκαν σε τριμηνιαία βάση (Γ΄/ Β΄τρίμηνα 2017) αποδίδονται κυρίως στις θερινές εκπτώσεις της περιόδου Ιουλίου – Αυγούστου.

Εκτός από τις περιόδους των εκπτώσεων, καταλυτικής σημασίας ρόλο στις διακυμάνσεις του επιπέδου των τιμών σε τριμηνιαία βάση διαδραματίζουν η ευμεταβλητότητα του οικονομικού κλίματος και των προσδοκιών της αγοράς, καθώς και οι διεθνείς εξελίξεις (τιμές ενεργειακών προϊόντων, συναλλαγματικές ισοτιμίες).

Σε κάθε περίπτωση, η επεκτατική νομισματική πολιτική που ασκείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν έχει προκαλέσει ανησυχητικές πληθωριστικές πιέσεις στην εγχώρια

αγορά ενώ και οι εκτιμήσεις για το εγχώριο επίπεδο των τιμών τα επόμενα έτη

παραμένουν αρκετά χαμηλότερες του στόχου της ΕΚΤ.

Δείκτης Κύκλου Εργασιών

Στα ίδια περίπου επίπεδα με εκείνα του Α΄τριμήνου κινήθηκε ο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο λιανικό εμπόριο το Β΄τρίμηνο του 2017 (0,1%), ενώ σε ετήσια συγκριτική βάση καταγράφεται σαφώς ισχυρότερη άνοδος της τάξεως του 2,2% (Β τρίμηνα 2017/2016). Η προαναφερθείσα αυξητική τάση συνεχίζεται για πέμπτο

συνεχές τρίμηνο, γεγονός που ενισχύει την άποψη πως αυτή η παρατηρούμενη ανάκαμψη δεν είναι  συγκυριακή.

Εντούτοις, η καταγεγραμμένη σε τριμηνιαία ανάλυση  στασιμότητα  της αξίας των πωλήσεων δε συνάδει με την αυξημένη τουριστική κίνηση και τις προσδοκίες της αγοράς.

Οι εξελίξεις όμως του Ιουλίου επιτρέπουν περιθώρια συγκρατημένης αισιοδοξίας.

Επιπλέον, επισημαίνεται πως στη θετική πορεία του Δείκτη Κύκλου Εργασιών και του Δείκτη Όγκου στο λιανικό εμπόριο συνετέλεσε αποφασιστικά η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας από τους θεσμούς, αποκαθιστώντας σε σημαντικό βαθμό την εμπιστοσύνη και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. Εντούτοις, με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η εξέλιξη των παραπάνω δεικτών καθώς στην αγορά ασκούνται δύο αντίρροπες δυνάμεις: Από τη μία, ανοδικές πιέσεις προέρχονται από την ενίσχυση της τουριστικής κίνησης και του οικονομικού  κλίματος και από την άλλη η ικανοποίηση των φορολογικών υποχρεώσεων επιχειρήσεων και νοικοκυριών και η εκκρεμότητα ολοκλήρωσης της τρίτης αξιολόγησης λειτουργούν αρνητικά.

Ρυθμός μεταβολής της απασχόλησης

Η διατήρηση της πτωτικής τάσης του ποσοστού ανεργίας αποτελεί αναμφίβολα θετική εξέλιξη.

Η περαιτέρω μείωση του αριθμού των ανέργων (κατά 8,8% σε τριμηνιαία και 8,6% σε ετήσια βάση) σχετίζεται με την οικονομική μεγέθυνση (0,5% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους) και απορρέει από την ενίσχυση της απασχόλησης στον τομέα του τουρισμού (καταλύματα και εστίαση, τέχνες διασκέδαση και ψυχαγωγία) αλλά και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, στην παροχή νερού, στη μεταποίηση, στο εμπόριο, στις διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες κ.α.

Σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», το θετικό ισοζύγιο προσλήψεων/αποχωρήσεων κατά 265.871 θέσεις εργασίας για το σύνολο της οικονομίας κατά το πρώτο εννιάμηνο του 2017 αποτελεί την υψηλότερη επίδοση από το 2001 μέχρι σήμερα, αντανακλώντας τη βελτίωση της εικόνας της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, σημασία θα πρέπει να δοθεί και στην ποιότητα (πλήρης, μερική και περιστασιακή απασχόληση) των θέσεων αυτών.

Ενδεικτικό των εξελίξεων και στον κλάδο του εμπορίου χαρακτηρίζεται το γεγονός ότι το επίπεδο απασχόλησης κατά το Β ́ τρίμηνο του 2017 (683.875 άτομα) είναι το υψηλότερο, σε απόλυτο μέγεθος, από το Α΄τρίμηνο του 2012 (687.184).

Οι επιδόσεις στην αγορά εργασίας στο σύνολο της χώρας και στο εμπόριο ισχυροποιούνται το Β΄τρίμηνο του 2017, γεγονός που επιβεβαιώνει τη δυναμική τόσο για το σύνολο της οικονομίας όσο και για τον κλάδο του εμπορίου, αλλά και την επανεμφάνιση, μετά από εξαιρετικά έντονα πτωτική τάση, της εποχικότητας.

Ενθαρρυντική είδηση αποτελεί το γεγονός πως μέσα σε ένα τρίμηνο (Β’/Α’ 2017) αυξήθηκαν όχι μόνο οι μισθωτοί αλλά και οι εργοδότες, όπως και οι αυτοαπασχολούμενοι, και μάλιστα τόσο στο εμπόριο όσο και στο σύνολο της οικονομίας.

Παράλληλα, το εμπόριο στράφηκε σε μικρότερο βαθμό στην οικογένεια για κάλυψη τυχόν κενών θέσεων εργασίας και υποστήριξη της λειτουργίας της επιχείρησης σε σχέση με το σύνολο της οικονομίας, δείχνοντας προτίμηση σε πιο εξειδικευμένες μορφές εργασίας (μισθωτοί).