Ευκαιρία βιώσιμης ανάπτυξης της αλιείας

Ενισχύεται με ποσό άνω των 523 εκατομμυρίων ευρώ ο ελληνικός αλιευτικός κλάδος, όπως και τα έργα που σχετίζονται με την αλιεία, από φέτος έως το 2020, με την έγκριση του επιχειρησιακού προγράμματος για στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας στην Ελλάδα.

Εγκρίθηκε το ελληνικό επιχειρησιακό πρόγραμμα για την αλιεία, μέσω του οποίου, για τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2020, θα επιχειρηθεί η ανάπτυξη του κλάδου, η οποία ωστόσο, θα πρέπει να διέπεται από βιωσιμότητα και μέριμνα για την προστασία των φυσικών πόρων και των ιχθυαποθεμάτων.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αλιεία και Θάλασσα 2014-2020» για στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας στην Ελλάδα (ΕΠ ΕΤΘΑ) αποσκοπεί στην επίτευξη βασικών εθνικών αναπτυξιακών προτεραιοτήτων, καθώς και των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα (ΕΠ) αφορά τη γενικότερη μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και στηρίζει πλήρως τις προτεραιότητες που καθορίζονται στον κανονισμό του ΕΤΘΑ. Οι κύριοι στόχοι του ΕΠ είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κλάδων της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης, η βιωσιμότητα της θαλάσσιας αλιείας και η βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών που εξαρτώνται παραδοσιακά από την αλιεία. Το πρόγραμμα αφορά επίσης την ανάγκη προστασίας και αποκατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των έμβιων πόρων, τον έλεγχο των αλιευτικών δραστηριοτήτων, τη συλλογή αλιευτικών δεδομένων και τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με την κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος

Αυξημένη χρηματοδότηση σε ανταπόδοση της μείωσης της δραστηριότητας

Σε ημερίδα, η οποία είχε πραγματοποιηθεί από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Αρχίλοχος» της Πάρου, προ διετίας, με θέμα την αλιεία στις Κυκλάδες και την ανταλλαγή απόψεων, σχετικά με τη χάραξη μίας βιώσιμης πορείας μέσα από τη δημιουργία και της νέας Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, αρκετά από τα «μελανά» σημεία, τα οποία παραμένουν στον κλάδο, είχαν επισημανθεί, παρουσία πολλών μελών του Ευρωπαϊκού και Ελληνικού κοινοβουλίου, καθώς και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Πρόεδρος της ΚΔΕΠΑ Πάρου, κ. Αθανάσιος Μαρινόπουλος, αναφερόμενος στα συμπεράσματα της εν λόγω ημερίδας για την αλιεία, σε εκδήλωση του «ΑΡΧΙΛΟΧΟΥ», για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη, που πραγματοποιήθηκε στις 14 Νοεμβρίου, η ημερίδα αυτή έφερε στο φως αρκετά προβλήματα που υφίστανται εν γένει στην αλιεία, αλλά και μεταξύ των συγκρουόμενων συμφερόντων των διάφορων κλάδων της.

Τονίζοντας την ανάγκη συμμόρφωσης της εθνικής νομοθεσίας με την Ευρωπαϊκή, ο κ. Μαρινόπουλος εστίασε στην επίσης επιτακτική ανάγκη εύρεσης τρόπων ενιαίας επιβολής της, αλλά και στο σεβασμό της, από πλευράς των αλιέων.

Όπως σημείωσε, «η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τους διάφορους Κανονισμούς, δίνει κατευθύνσεις. Και χρηματοδοτήσεις. Από κει και πέρα, πρέπει τα Κράτη, αυτούς τους κανονισμούς και αυτές τις κατευθύνσεις, να τα εντάξουν μέσα στην εθνική τους νομοθεσία, ώστε να υπάρξουν αποτελέσματα», εξηγώντας, πως «τα πράγματα θα γίνουν δύσκολα και αυτό το αναφέρει μέσα η Κοινή Αλιευτική Πολιτική. Αυτή τη φορά η πολιτική της ΕΕ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση για να αυξηθούν τα ιχθυαποθέματα, γιατί υπήρχε τεράστιο πρόβλημα, σε αυτή την κατεύθυνση, όμως το εισόδημα των αλιέων θα μειωθεί σίγουρα. Επειδή θέλει να το αντισταθμίσει αυτό, επιχειρεί, μέσω των χρηματοδοτήσεων, να μη χάσουν από το εισόδημά τους αρκετά, ή τουλάχιστον να μπορέσουν να το αναπληρώσουν».

Διευκρίνισε δε, πως «είναι τόσο μεγάλη η γραφειοκρατία, που ένας ψαράς, για να διεκδικήσει αυτά που δικαιούται, είτε σε αγορά μηχανημάτων, είτε σε πολλά άλλα πράγματα, χρειάζεται και έναν ειδικό σύμβουλο, για να μπορέσει να κάνει όλα αυτά τα χαρτιά για όλες αυτές τις επιδοτήσεις. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που παραμένει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πρέπει να λυθεί. Μιλάμε και εδώ στην Ελλάδα για γραφειοκρατία, αλλά και η Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία είναι αρκετά μεγάλη».

Τα «αγκάθια» της αλιευτικής πολιτικής

Όσον αφορά στα συμπεράσματα και τις διαπιστώσεις, που προέκυψαν, σχετικά με την εξάσκηση της αλιείας, τουλάχιστον στις θαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας και πιο συγκεκριμένα στο Αιγαίο, ο κ. Μαρινόπουλος ανέφερε τα εξής:

- Τα ιχθυαποθέματα στον χώρο των Κυκλάδων έχουν μειωθεί και οι αιτίες είναι πολλές: Η υπεραλίευση, οι παράνομες δραστηριότητες, κλιματική αλλαγή κ.α.

- Η μείωση των ιχθυαποθεμάτων, έχει δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στους επαγγελματίες ψαράδες και γενικά σε όσους ζουν από τη θάλασσα.

- Η παράκτια με τη μέση αλιεία βρίσκονται σε «πόλεμο» και δεν έχουν ακόμη βρεθεί τρόποι, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ζήτημα της συνεργασίας τους, και οι τρόποι επίλυσης των μεταξύ τους προβλημάτων.

- Απέραντη, ατελείωτη, απαρχαιωμένη, αλληλοκαλυπτόμενη και συχνά ανεφάρμοστη είναι η πολυφωνία που ισχύει για την αλιεία. Πολύπλοκος είναι και ο Κανονισμός της Μεσογείου.

- Ουσιαστικά δεν υπάρχει αστυνόμευση. Παρατηρείται το φαινόμενο, ενώ υπάρχει σχετική νομοθεσία, το ένα Λιμεναρχείο, να υιοθετεί διαφορετική πολιτική από το άλλο.

- Τα θαλάσσια θηλαστικά (δελφίνια, φώκιες κ.α.), δημιουργούν τεράστια προβλήματα και προξενούν καταστροφές στα δίχτυα και τα μηχανήματα. Η πολιτεία δεν έχει αξιοποιήσει τις σχετικές ρυθμίσεις που υπάρχουν για την αποζημίωση των ψαράδων και για άλλες ζημιές που παθαίνουν ενδεχομένως από τα προστατευόμενα είδη.

- Από τις συζητήσεις προέκυψε επίσης η ανάγκη εκπαίδευσης των αλιέων, αλλά και των ασχολούμενων με τον έλεγχο αυτών.

- Το επάγγελμα του ψαρά είναι απροστάτευτο και παρά το γεγονός, ότι έχει επισημανθεί εδώ και χρόνια, δεν υπάρχει ακόμη οργανωμένο και ενημερωμένο μητρώο αλιέων.

- Επίσης, δεν μπαίνουν νέοι άνθρωποι στο επάγγελμα

- Το δίκτυο εμπορίας δρα ανεξέλεγκτα και η χρειάζεται καλύτερη οργάνωση. Ψαραγορές οργανωμένες στο τοπικό περιβάλλον δε λειτουργούν και έτσι συχνά δεν προωθούνται τα προϊόντα.

- Η θαλάσσια περιοχή των Κυκλάδων έχει μία ιδιαιτερότητα και χρειάζεται επειγόντως ένα μεγάλο πρόγραμμα μελέτης, ώστε να καταγραφούν περιοχές που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, όπως είναι οι τόποι αναπαραγωγής, οι θέσεις των λιβαδιών της ποσειδώνιας, οι τραγάνες, τα κοράλλια κλπ.

- Προγράμματα σύνδεσης της αλιείας με τον τουρισμό δεν έχουν προχωρήσει σχεδόν καθόλου.

- Η μείωση και η εξαφάνιση ορισμένων ειδών και η είσοδος στις θάλασσές μας, ψαριών άλλων θαλασσών, καθώς και η εξάπλωση άλλων ειδών και φυκιών, πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης, τόσο για τις αιτίες που προκαλούν τα φαινόμενα αυτά, όσο και για την εύρεση τρόπων αντιμετώπισής τους.

- Η ερασιτεχνική αλιεία δρα ανεξέλεγκτα και συχνά ανταγωνίζεται την επαγγελματική, ακόμη και στην εμπορία.

Από όλους τους συμμετέχοντες στην ημερίδα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΚΔΕΠΑΠ, τονίστηκε η επιτακτική ανάγκη να βρεθούν, τόσο από την πολιτεία, όσο και από τους ίδιους τους αλιείς, στο μέτρο που τους αναλογεί, άμεσα μέτρα, προκειμένου η κακή κατάσταση στα αποθέματα, να μη γίνει μη αναστρέψιμη. Παράλληλα, διαπιστώθηκε η ανάγκη, προκειμένου η πολιτεία να να αξιοποιήσει όλους τους διαθέσιμους πόρους από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας, για τη μελέτη και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, τόσο στα αποθέματα, όσο και στο θαλάσσιο οικοσύστημα γενικότερα.

Εισροή κονδυλίων με στόχο τη βιωσιμότητα και την ενίσχυση των καλών πρακτικών

Στο πλαίσιο της νέας Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, αλλά και στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Αλιεία (ΕΠΑ) για τη χώρα μας, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έρχονται ενθαρρυντικά μηνύματα, ως προς την ανάπτυξη των αλιευτικών δραστηριοτήτων και τη σύνδεση αυτών και με τον νευραλγικό τομέα του τουρισμού.

Έως το 2020, με το νέο ΕΠΑ, αναμένεται να χρηματοδοτηθεί ο τομέας της αλιείας με ένα «πλούσιο» πρόγραμμα, συνολικού ύψους 523,4 εκατομμυρίων ευρώ, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να υπερβαίνει τα 388 εκατομμύρια.

Στόχος του νέου ΕΠ για την ελληνική αλιεία, είναι η ενίσχυση της περιβαλλοντικά βιώσιμης, αποδοτικής ως προς τους πόρους, καινοτόμου και ανταγωνιστικής αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, όπως επίσης η προώθηση της γαλάζιας ανάπτυξης και των θαλάσσιων δεξιοτήτων στη χώρα.

Αξίζει να σημειωθεί, πως το νέο ΕΠ, είναι σύμφωνο με τις προτεραιότητες, που έχει θέσει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, όπως και η Κοινή Αλιευτική Πολιτική και η ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η χρηματοδότηση, που θα παρασχεθεί, μέσω του ΕΠ, πρόκειται να στηρίξουν έργα, που βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των αλιευτικών κοινοτήτων, όπως έργα υποδομής, ή παροχή ευκαιριών επαγγελματικής εξέλιξης. Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική, αρκετά χρήματα θα δοθούν για τον περιορισμό των επιπτώσεων της αλιείας στο θαλάσσιο περιβάλλον και στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας, προκειμένου να ισορροπήσει η αλιευτική ικανότητα με τα διαθέσιμα αποθέματα. Παράλληλα, θα δοθεί προτεραιότητα στην προώθηση των οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμων τεχνικών υδατοκαλλιέργειας.

Οι προτεραιότητες του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας

Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο του Υπουργείου Γεωργίας και Τροφίμων, το ελληνικό ΕΠ θα επικεντρώνεται στις ακόλουθες προτεραιότητες:

• Προτεραιότητα αριθ. 1 της Ένωσης: ποσό ύψους 186,2 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 35,57% των συνολικών πιστώσεων του ΕΠ, διατίθεται για τη βιωσιμότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη του αλιευτικού τομέα της Ελλάδας, καθώς και για την προστασία των αλιευτικών/θαλάσσιων πόρων. Το ΕΠ προβλέπει επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των αλιευτικών καταφυγίων και των τόπων εκφόρτωσης, τη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας, την προώθηση της καινοτομίας και της συνεργασίας μεταξύ αλιέων και επιστημόνων, την ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων/νέων μορφών εισοδήματος για τους αλιείς και τις επενδύσεις που παρέχουν στους αλιείς τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν και να προσθέτουν αξία στα ανεπιθύμητα αλιεύματα. Προγραμματίζεται επίσης η δημιουργία και η παρακολούθηση τεχνητών υφάλων, με σκοπό την προστασία και την αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και τον περιορισμό των επιπτώσεων της αλιείας στο θαλάσσιο περιβάλλον. Επιπλέον, προβλέπεται η οριστική παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων και επενδύσεις επί των σκαφών προκειμένου να αυξηθεί η επιλεκτικότητα των εργαλείων.

• Προτεραιότητα αριθ. 2 της Ένωσης: ποσό ύψους 89,7 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 17,15% των συνολικών πιστώσεων του ΕΠ διατίθεται για την προώθηση της περιβαλλοντικά βιώσιμης, αποδοτικής ως προς τους πόρους, καινοτόμου, ανταγωνιστικής και βασισμένης στη γνώση υδατοκαλλιέργειας. Στο πλαίσιο αυτής της προτεραιότητας, το ΕΤΘΑ θα στηρίζει παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια, καθώς και επενδύσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας.

• Προτεραιότητα αριθ. 3 της Ένωσης: ποσό ύψους 92 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 17,59% των συνολικών πιστώσεων του ΕΠ διατίθεται για την προώθηση της υλοποίησης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) όσον αφορά τη συλλογή και τη διαχείριση δεδομένων, καθώς και τη στήριξη της παρακολούθησης, του ελέγχου και της επιβολής.

• Προτεραιότητα αριθ. 4 της Ένωσης: ποσό ύψους 54,1 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 10,34% των συνολικών πιστώσεων του ΕΠ διατίθεται για την προώθηση της διατήρησης της οικονομικής και

κοινωνικής βιωσιμότητας των ελληνικών περιοχών αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διαφοροποίηση εντός και/ή εκτός των κλάδων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, καθώς και για τη βιώσιμη εκμετάλλευση των σχετικών προϊόντων μέσω της εφαρμογής ολοκληρωμένων τοπικών αναπτυξιακών στρατηγικών.

• Προτεραιότητα αριθ. 5 της Ένωσης: ποσό ύψους 78,2 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 14,96% των συνολικών πιστώσεων του ΕΠ θα δαπανηθεί για τη χρηματοδότηση μέτρων που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της εμπορίας και της μεταποίησης.

• Προτεραιότητα αριθ. 6 της Ένωσης: ποσό ύψους 5,9 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 1,13% των πιστώσεων του ΕΠ θα δαπανηθεί για μέτρα στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής, με στόχο τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με το θαλάσσιο περιβάλλον, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη του CISE (Κοινό Περιβάλλον Ανταλλαγής Πληροφοριών).

• 17.037.219 ευρώ, δηλαδή το 3,26% των πιστώσεων του ΕΠ διατίθενται για τεχνική βοήθεια προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διαχείριση της χρηματοδότησης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης για μέτρα δημοσιότητας και πληροφόρησης, καθώς και για αξιολογήσεις.