Σταθερά ανοδική τουριστική ανάπτυξη

Η πορεία των τουριστικών χαρακτηριστικών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, από το 2000 έως το 2015, καταγράφεται σε μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας.

Ραγδαία είναι η αύξηση της τουριστικής ανάπτυξης, που καταγράφουν τα νησιά του Νότιου Αιγαίου, τα τελευταία 15 χρόνια, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης του ΙΤΕΠ, στην οποία διαφαίνεται από τα στοιχεία, πως η ανάπτυξη δεν έχει περιοριστεί μόνο στον αριθμό των κλινών, ή στον αριθμό των διανυκτερεύσεων, αλλά επηρέασε θετικά και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, η οποία έχει αυξηθεί κατακόρυφα, κυρίως την τελευταία πενταετία, με υπερδιπλασιασμό των ξενοδοχειακών μονάδων άνω των τριών αστέρων.

Όπως παρατηρείται, το Νότιο Αιγαίο έχει καταφέρει να αδράξει τη «μερίδα του Λέοντος» της τουριστικής κίνησης της χώρας, με την εποχικότητα ωστόσο να αποτελεί ακόμη ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Παρά το γεγονός, ότι την τελευταία 15ετία, τόσο οι υποδομές όσο και η επισκεψιμότητα, κινούνται με θετικό πρόσημο, η μελέτη καταλήγει, πως τα νησιά του Νότιου Αιγαίου, αλλά και οι Κυκλάδες πιο συγκεκριμένα, έχουν ακόμη αρκετές δυνατότητες ανάπτυξης πριν αγγίξουν τα όρια της φέρουσας ικανότητάς τους.

Ποιοτική αναβάθμιση και αύξηση μονάδων

Σύμφωνα με τα στοιχεία από το Μητρώο του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, το 2015 λειτουργούσαν στη χώρα 9.706 ξενοδοχεία συνολικής δυναμικότητας 403.792 δωματίων και 779.118 κλινών και με μέσο μέγεθος 42 δωμάτια. Την ίδια περίοδο στο Νότιο Αιγαίο λειτουργούσαν 2.087 ξενοδοχεία, συνολικής δυναμικότητας 100.220 δωματίων και 195.563 κλινών και με μέσο μέγεθος 48 δωμάτια, από 41 που ήταν το 2000. Τα ξενοδοχεία στο Νότιο Αιγαίο αντιστοιχούν στο 21,5% των ξενοδοχειακών μονάδων της χώρας, ή στο 24,8% των συνολικών δωματίων και το 25,1% των συνολικών κλινών. Το ξενοδοχειακό δυναμικό του Νοτίου Αιγαίου αυξήθηκε σημαντικά από το 2000 ως το 2015, αλλά κυρίως παρουσίασε αλματώδη ποιοτική αναβάθμιση.

Συνολικά στο Νότιο Αιγαίο τα 5άστερα ξενοδοχεία αυξήθηκαν κατά 764% την τελευταία δεκαπενταετία (2000-2015). Σε όρους, όμως, δωματίων η αύξηση ήταν γύρω στο 323%, γεγονός που δείχνει ότι τα νεότερα ξενοδοχεία δεν είναι πλέον τόσο μεγάλα όσο παλαιότερα, αλλά εστιάζουν περισσότερο σε μικρότερες μονάδες με υψηλότερες προδιαγραφές και ανώτερη ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών. Η τάση αυτή απεικονίζεται και στο μέσο μέγεθος των ξενοδοχειακών μονάδων. Το 2000 το μέσο μέγεθος ήταν 293 δωμάτια, ενώ το 2015 περιορίστηκε στα 144 δωμάτια.

Στις Κυκλάδες η αύξηση των ξενοδοχείων 5 αστέρων είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη στα Δωδεκάνησα. Παρόλα αυτά, το μέγεθος των ξενοδοχείων αυτής της κατηγορίας παραμένει μικρό (46 δωμάτια έναντι 228 στα Δωδεκάνησα), γεγονός που οφείλεται εκ των άλλων και σε χωροταξικούς/γεωγραφικούς λόγους (νησιά με μικρότερη έκταση)

Χαρακτηριστικό της ποιοτικής αναβάθμισης του ξενοδοχειακού δυναμικού της περιοχής είναι ότι τη 15ετία 2000-2015 αύξηση παρουσίασαν τα ξενοδοχεία των 3 ανώτερων κατηγοριών, ενώ τα ξενοδοχεία ενός αστεριού κατέγραψαν σημαντική υποχώρηση και τα ξενοδοχεία 2 αστέρων είτε παρουσίασαν μικρές αυξήσεις, είτε και μικρές μειώσεις, ανάλογα με την περιοχή

Σύμφωνα με τη μελέτη, η ανάδειξη της Ελλάδας ως δημοφιλούς τουριστικού προορισμού διεθνώς, είχε θετικές επιδράσεις και στην τουριστική ανάπτυξη των νησιών του Νοτίου Αιγαίου. Το 2014, το Νότιο Αιγαίο κατείχε τη μερίδα του λέοντος στις συνολικές διανυκτερεύσεις τουριστών από το εξωτερικό (23%), καθώς επίσης και το μεγαλύτερο ποσοστό της τουριστικής δαπάνης που πραγματοποιούν οι ξένοι τουρίστες στη χώρα μας (περίπου 29%). Τα αυξημένα τουριστικά ρεύματα προς την περιοχή επέφεραν και αύξηση στις τουριστικές υποδομές.

Έτσι, τη 15ετία 2000-2015 οι ξενοδοχειακές μονάδες στο Νότιο Αιγαίο αυξήθηκαν κατά 15% περίπου, ενώ τα ξενοδοχεία των τριών ανώτερων κατηγοριών αυξήθηκαν κατά 56%, γεγονός που φανερώνει την τάση που επικρατεί για ποιοτική αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που σηματοδοτεί τη στροφή προς ποιοτικότερες υπηρεσίες είναι και το γεγονός ότι τα ξενοδοχεία των δύο ανώτερων κατηγοριών περιορίζουν το μέγεθος του καταλύματος, επιλέγοντας τη δημιουργία μικρότερων μονάδων, στις οποίες καθίσταται ευκολότερη η παροχή προσωποποιημένων και πιο ανθρωποκεντρικών υπηρεσιών.

Γενικότερα, στις Κυκλάδες τη 15ετία 2000-2015 παρατηρήθηκε αύξηση αλλά και ποιοτική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η σχετική τους θέση τόσο συνολικά, όσο και στις επιμέρους κατηγορίες των ξενοδοχείων, επί του ξενοδοχειακού δυναμικού του Νοτίου Αιγαίου, έναντι των Δωδεκανήσων.

Από τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου φαίνεται, πως στις Κυκλάδες παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση στα ξενοδοχεία 5 αστέρων (1.020%), κατά την 15ετία 2000-2015, ενώ παρ’ όλα αυτά, σημειώθηκε και οριακή μείωση του μέσου μεγέθους των ξενοδοχειακών μονάδων.

Άνοδος σε αφίξεις, πτώση στον αριθμό διανυκτερεύσεων

Όπως επισημαίνεται, η πρόσφατη οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τον εγχώριο τουρισμό. Οι αφίξεις ημεδαπών τουριστών σε ξενοδοχειακά καταλύματα μειώθηκαν κατά 5,1% την περίοδο 2000-2014 σε επίπεδο χώρας και κατά 22,8% στο Νότιο Αιγαίο. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τις διανυκτερεύσεις είναι - 10,8% για το σύνολο της χώρας και -24,1% για το Νότιο Αιγαίο. Τα μεγαλύτερα ποσοστά μείωσης που καταγράφονται για τις διανυκτερεύσεις φανερώνουν, όχι μόνο τη μείωση του αριθμού των Ελλήνων τουριστών που διαμένουν σε ξενοδοχεία, αλλά και τη μείωση του αριθμού των διανυκτερεύσεων.

Μείωση της μέσης διάρκειας παραμονής παρατηρείται ωστόσο και στους αλλοδαπούς τουρίστες που διαμένουν σε ξενοδοχεία, καθώς τα ποσοστά αύξησης των διανυκτερεύσεων υπολείπονται των αντίστοιχων των αφίξεων. Οι αφίξεις στα ξενοδοχεία, όμως, των αλλοδαπών τουριστών την υπό εξέταση περίοδο αυξήθηκαν κατά 53% στο σύνολο της χώρας και κατά 47,3% στο Νότιο Αιγαίο. Θεαματική ήταν η αύξηση των αφίξεων στα ξενοδοχεία των αλλοδαπών τουριστών που παρατηρήθηκε στις Κυκλάδες (127,1%), γεγονός που συνάδει και με την αύξηση του ξενοδοχειακού δυναμικού που σημειώθηκε στην περιοχή κατά την ίδια περίοδο.

Τα Δωδεκάνησα, ως προς την τουριστική κίνηση του Νοτίου Αιγαίου, κατείχαν τη μερίδα του λέοντος έναντι των Κυκλάδων, καθώς το 2000 κατείχαν το 81,8% των αφίξεων και το 91,5% των διανυκτερεύσεων. Το 2014, όμως, τα ποσοστά των Δωδεκανήσων περιορίστηκαν (78,3% στις αφίξεις και 86,9% στις διανυκτερεύσεις) και ανάλογα αυξήθηκαν τα ποσοστά των Κυκλάδων.

Από τα στοιχεία οι μελετητές διαπιστώνουν, ότι κατά την περίοδο 2000-2015 αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ο τουρισμός στο Νότιο Αιγαίο, αλλά ότι περισσότερο ωφελημένες αναδείχτηκαν οι Κυκλάδες, τόσο ως προς την αύξηση/αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού, όσο και ως προς την προσέλκυση νέων τουριστικών ρευμάτων.

Όσον αφορά δε στο ερώτημα αν τα νησιά έχουν φτάσει τα όρια της φέρουσας ικανότητας, η μελέτη απαντά, πως τόσο το σύνολο της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου όσο και ξεχωριστά τα Δωδεκάνησα και οι Κυκλάδες, κατατάσσονται ως περιοχές όπου ο τουρισμός αποτελεί τον κύριο τομέα ανάπτυξής τους, χωρίς, όμως, να έχουν υπερβεί την φέρουσα ικανότητά τους.