Οι εκπαιδευτικοί της Σύρου ανακάλυψαν τη Γυάρο, μέσα από το διήμερο σεμινάριο της MOm

Φύση και ιστορία: Βιωματική προσέγγιση ενός ξεχωριστού τόπου

Το ιστορικό και φυσικό περιβάλλον της Γυάρου αποτέλεσε το αντικείμενο του διήμερου εκπαιδευτικού σεμιναρίου με θέμα «Ανακαλύπτοντας τη Γυάρο», που διοργάνωσε στη Σύρο η MOm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας, σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων.

Το σεμινάριο διεξάχθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης, στο πλαίσιο του προγράμματος «ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE: Ολοκληρωμένη προστασία για τη μεσογειακή φώκια στις Βόρειες Κυκλάδες», που υλοποιείται με τη χρηματοδοτική υποστήριξη του εργαλείου LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ιδρύματος Prince Albert ΙΙ του Μονακό.

Μονάχους Μονάχους

Σημειώνεται ότι η μεσογειακή φώκια, Monachus monachus είναι το πιο σπάνιο από τα 33 είδη πτερυγιοπόδων που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο. Αποτελεί το υπ’ αριθμόν 1 απειλούμενο θαλάσσιο θηλαστικό της Ευρώπης και συγκαταλέγεται στα πλέον απειλούμενα είδη του πλανήτη. Ο πιο σημαντικός πληθυσμός του είδους ζει και αναπαράγεται στην ανατολική Μεσόγειο, όπου υπολογίζεται ότι ζουν περίπου 300-350 ζώα. Οι πιο γνωστοί τοπικά αναπαραγόμενοι πληθυσμοί στην περιοχή αυτή εντοπίζονται στα νησιωτικά συμπλέγματα του Αιγαίου Πελάγους και ειδικότερα, στις Βόρειες Σποράδες, στην Κίμωλο και την Πολύαιγο και τη Βόρεια Κάρπαθο. Τα τελευταία χρόνια ανακαλύφθηκε και ένας σημαντικός πληθυσμός ο οποίος αναπαράγεται στο έρημο νησί της Γυάρου.

Ο πληθυσμός αυτός, μαζί με τα σπάνια είδη θαλασσοπουλιών που φιλοξενούνται στο νησί παρουσιάστηκαν από τις υπεύθυνες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της MΟm και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Αλεξάνδρα Παππά και Ευγενία Πανώριου αντίστοιχα. 

Προστασία και διαχείριση περιοχών ενδιαφέροντος

Η MOm ιδρύθηκε το 1988 και μέχρι σήμερα έχει συνεχή παρουσία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ως μία από τις πιο δραστήριες περιβαλλοντικές οργανώσεις της Ελλάδας. Από το 1996 είναι μέλος της IUCN, της μεγαλύτερης διεθνούς ένωσης οργανισμών για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στον κόσμο. Σήμερα η Mom έχει περισσότερους από 7.500 υποστηρικτές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ο γενικότερος σκοπός της είναι η προστασία των ελληνικών θαλασσών μέσω της προστασίας της απειλούμενης με εξαφάνισης μεσογειακής φώκιας.

Μια ομάδα αφοσιωμένων στελεχών διαφόρων ειδικοτήτων (βιολόγοι, τεχνικοί πεδίου, εκπαιδευτικοί και άνθρωποι της επικοινωνίας) και πολυάριθμοι εθελοντές υλοποιούν ολοκληρωμένες δράσεις σε 5 βασικούς τομείς.

Στόχος της έρευνας είναι ο εντοπισμός, η χαρτογράφηση και η αξιολόγηση των βιότοπων της μεσογειακής φώκιας, η καταγραφή της κατάστασης των πληθυσμών και η συλλογή νέων δεδομένων για τη βιολογία, οικολογία και συμπεριφορά του είδους. Τα νέα δεδομένα δημοσιεύονται σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, παρουσιάζονται σε συνέδρια και χρησιμοποιούνται στο σχεδιασμό των μέτρων προστασίας.

Μέσα από τη διάσωση και την περίθαλψη επιδιώκεται η αύξηση των πιθανοτήτων επιβίωσης τραυματισμένων, άρρωστων και ορφανών φωκών και η επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον. Από το 1990 η ομάδα διάσωσης της Mom έχει ανταποκριθεί σε 25 περιστατικά που αφορούν σε νεογέννητα, νεαρά ή ενήλικα άτομα τα οποία βρέθηκαν τραυματισμένα ή άρρωστα στις ελληνικές ακτές.

Η Mom στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ίδρυση και αποτελεσματική διαχείριση ενός δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, ενώ η ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού αποτελεί αναπόσπαστο μέρος οποιασδήποτε ενέργειας προστασίας σε τοπικό και εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Από το 1988 η οργάνωση υλοποιεί ενημερωτικά προγράμματα και εκστρατείες ευαισθητοποίησης στις τοπικές κοινωνίες, με πιο πρόσφατη δράση το διήμερο εκπαιδευτικό σεμινάριο «Ανακαλύπτοντας τη Γυάρο».

Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου παρουσιάστηκαν στους εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενδεικτικές δράσεις  («Ποιος τρώει ποιον – Τροφική Αλυσίδα» και «Βρες το ταίρι σου», τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν και οι ίδιοι μέσα στην τάξη, μεταφέροντας τις πληροφορίες στους μαθητές.

Βιωματικό οπτικοακουστικό εργαστήριο

Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική εκδρομή στην Απάνω Μεριά καθώς και πρότυπο βιωματικό οπτικοηχητικό εργαστήριο με στόχο να εξασκήσει την αντίληψη και τις δεξιότητές των συμμετεχόντων στην αφήγηση με εικόνες και ήχους. Μέσα από πρακτικά παραδείγματα οι συμμετέχοντες έμαθαν να δημιουργούν μικρές αφηγήσεις με εικόνες και ήχο, να οργανώνουν το οπτικοακουστικό υλικό και να δημιουργούν σεναριακές ιδέες πάνω σε διαθεματικές ενότητες (π.χ περιβάλλον-ιστορία). Πιο συγκεκριμένα, πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί κατέγραψαν τίτλους και ιδέες για ένα έργο και δημιούργησαν ένα φανταστικό ηχοτοπίο της Γυάρου. Στη συνέχεια, φωτογράφισαν λεπτομέρειες από το φυσικό τοπίο που παραπέμπουν στο τοπίο και την πανίδα της Γυάρου, καθώς και στη σχέση ανθρώπου – τοπίου και συνέλεξαν από την επίσκεψή τους στην Απάνω Μεριά στοιχεία για τη «σκηνογραφική» αναπαράσταση όσων δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν. Υπεύθυνη του εργαστηρίου ήταν η σκηνοθέτης και η εκπαιδεύτρια στα Οπτικοακουστικά Μαρία Λεωνίδα.

Διάχυση γνώσης μέσω της εκπαιδευτικής κοινότητας

Σε δηλώσεις του στην «Κοινή Γνώμη», ο πρόεδρος της Mom Πάνος Δαλέζιος σημείωσε ότι αντίστοιχο σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στην Άνδρο, καθώς και σε νησιά που σχετίζονται γεωγραφικά με τη Γυάρο, όπως η Τήνος, η Κύθνος και η Κέα με στόχο να γνωρίσει το ευρύ κοινό μέσω της εκπαιδευτικής κοινότητας την ιστορική και περιβαλλοντική αξία του ξεχωριστού αυτού τόπου. Σημειώνεται μάλιστα πως στην έναρξη των εργασιών, η Δρ. Ιστορίας στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) Ελένη Κούκη, έκανε μία σύντομη αναδρομή στην ιστορία του νησιού που συνδέθηκε με εποχές πολιτικής καταπίεσης και χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας και φυλάκισης στα διαστήματα 1947-1952, 1955-1961 και 1967-1974.

Επιθυμία των Υπευθύνων Σχολικών Δραστηριοτήτων είναι η υλοποίηση ενός αντίστοιχου προγράμματος στα σχολεία, στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών εργασιών, με θέμα το φυσικό και ιστορικό κομμάτι της Γυάρου, η οποία υπάγεται διοικητικά στη Σύρο. Τέλος, από τη νέα χρονιά θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις της Mom σε σχολεία τόσο της πρωτοβάθμιας, όσο και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για τη διεξαγωγή εκπαιδευτικών εργαστηρίων. Στόχος των δύο Διευθύνσεων είναι η διάχυση του γνωστικού αντικειμένου και των πληροφοριών που μεταδίδονται μέσα από τους συνεργαζόμενους με την εκπαίδευση πολιτιστικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς φορείς γενικότερα.