Το νέο πλαίσιο ρυθμίσεων προστασίας της πρώτης κατοικίας

Προστασία της πρώτης κατοικίας των αδύναμων οικονομικά δανειοληπτών, που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις.

Σταδιακές και κατ’ αναλογία εισοδήματος οι επιβαρύνσεις των δανειοληπτών για τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια, με τα μεγάλα εισοδήματα να αποστερούνται την κάλυψη προστασίας της πρώτης κατοικίας.

Από τα 1,2 εκ. στεγαστικά δάνεια περί τις 400.000 ανέρχονται τα μη εξυπηρετούμενα, εκ των οποίων αυτοί που φαίνεται ότι διασφαλίζουν την πρώτη κατοικία τους είναι τα πραγματικά χαμηλά εισοδήματα, όπως προκύπτει από την τελική συμφωνία της κυβέρνησης με τους δανειστές.

Με άμεσες ενέργειες θα εκτελούνται πλέον οι διαδικασίες των πλειστηριασμών των ακινήτων, με τιμή εκκίνησης όχι την μέχρι σήμερα ισχύουσα αντικειμενική, αλλά την τρέχουσα εμπορική αξία και στις περιπτώσεις που δεν υπάρξουν πλειοδότες, ο πλειστηριασμός επαναλαμβάνεται με τιμή εκκίνησης το ήμισυ της εμπορικής αξίας του ακινήτου.

Άλλωστε η αναπροσαρμογή των αξιών των ακινήτων από τις ισχύουσες αντικειμενικές στις τρέχουσες εμπορικές συγκαταλέγεται στις θετικές μεταβολές, όπως και η κρατική επιχορήγηση των δόσεων των δανείων για τους δανειολήπτες που στερούνται εισοδημάτων.

Οι ρυθμίσεις

Πλήρης προστασία της πρώτης κατοικίας παρέχεται στο 25% των δανειοληπτών, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 100.000 δάνεια, και αφορά σε όσους το δηλωθέν τους εισοδήματα ανέρχεται σε 20.639 ευρώ ετησίως για τετραμελή οικογένεια.

Το εισόδημα σε αυτή την κατηγορία για του άγαμους ορίζεται σε 8.180 ευρώ, για έγγαμους σε 13.917 ευρώ και 3.361 ευρώ για κάθε τέκνο, ενώ η αξία της πρώτης προστατευόμενης αξίας να είναι έως 170.000 ευρώ, όμως στις περιπτώσεις ύπαρξης και δεύτερου ακινήτου, αυτό δεν τίθεται υπό προστασία.

Όπως δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης, το ποσό της καταβαλόμενης δόσης θα αναλογεί στο 5% του εισοδήματος του για τους δανειολήπτες με εισόδημα έως 12.000 ευρώ και 10% με μεγαλύτερο εισόδημα από το ποσό αυτό.

Βάσει αυτών η ανώτατη επιβάρυνση δόσης για τους δανειολήπτες θα φτάνει στα 200 ευρώ μηνιαίως και μηδενική για τις περιπτώσεις έλλειψης εισοδήματος.

Ειδικά για την συγκεκριμένη κατηγορία δανειοληπτών, λόγω του χαμηλού τους εισοδήματος, θα υπάρχει δυνατότητα κρατικής επιχορήγησης της μηνιαίας δόσης προς τις τράπεζες στις περιπτώσεις δυσχέρειας στην καταβολή της και σύμφωνα με την συμφωνία με τους δανειστές αποφασίστηκε να υπάρξει πρόβλεψη στον προϋπολογισμό, κονδυλίου 100 εκ. ευρώ ετησίως για την συγκεκριμένη παροχή.

Για δανειολήπτες με ετήσιο εισόδημα έως 35.086 ευρώ για τετραμελή οικογένεια, 13.906 ευρώ για τους άγαμους και 23.659 ευρώ για τους έγγαμους, με την πρώτη κατοικία αξίας έως 230.000 ευρώ, δίνεται η δυνατότητα επανακαθορισμού της δόσης του δανείου, βάσει της τρέχουσας εμπορικής αξίας του ακινήτου.

Ο νέος διακανονισμός θα ισχύει για τρία χρόνια, με το πέρας των οποίων θα επανεξετάζεται η εισοδηματική κατάσταση των δανειοληπτών και για περιπτώσεις κατά τις οποίες μετά την τριετία δεν υπάρξει βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των δανειοληπτών, τότε θα δίνεται η δυνατότητα να απαιτηθεί δικαστικά η διαγραφή μέρους του αρχικού δανείου ισόποσου με την διαφορά μεταξύ της αρχικής και της τρέχουσας εμπορικής αξίας του ακινήτου.

Στα συνυπολογιζόμενα κριτήρια για τον καθορισμό της δόσης, πέραν της εμπορικής αξίας του ακινήτου και του ετήσιου δηλωθέντος εισοδήματος, θα λαμβάνονται υπόψη και οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, ο υπολογισμός των οποίων θα γίνεται με σταθερό για μία τριετία συντελεστή 1,7 και θα πραγματοποιείται από εμπειρογνώμονες του υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και του υπουργείου Οικονομικών.

Η τρέχουσα εμπορική αξία των ακινήτων θα εκτιμάται από μηχανικούς και εμπειρογνώμονες οι οποίοι θα λειτουργούν ως πιστοποιημένους εκτιμητές ακινήτων.

Τέλος χάνουν κάθε κάλυψη της πρώτης κατοικίας οι δανειολήπτες των οποίων το ετήσιο εισόδημα είναι άνω των 35.000 ευρώ.

Οι προστατευόμενοι από τον νόμο Κατσέλη

Μέχρι το τέλος του 2018 θα έχει ισχύ το νέο πλαίσιο προστασίας των δανειοληπτών, οπότε και θα επανεξεταστεί για την διατήρηση ή αλλαγή των όρων του ή ακόμα και κατάργηση του.

Οι δανειολήπτες διατηρούν την προστασία της πρώτης κατοικίας τους που τους παρέχει ο νόμος Κατσέλη, χωρίς να διευκρινιστεί εάν θα συνεχίσει να ισχύει στις ρυθμίσεις και η συνολική ρύθμιση των οφειλών προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.

Οι περίπου 170.000 δανειολήπτες που έχουν προσφύγει στο νόμο Κατσέλη, δεν επηρεάζονται από τις αλλαγές, εκτός των περιπτώσεων που θα εκφραστεί επιθυμία του δανειολήπτη για υπαγωγή στο νέο καθεστώς και αυτό θα ισχύσει και για όσους καταθέσουν έως το τέλος του χρόνου αίτημα υπαγωγής στις ρυθμίσεις του νόμου Κατσέλη.

Πάντως, σύμφωνα με τον νόμο Κατσέλη, για την προστασία της πρώτης κατοικίας του δανειολήπτη, τίθεται η υποχρέωση ρευστοποίησης του συνόλου της λοιπής κινητής και ακίνητης περιουσίας του.

Παράλληλα, με τα νέα δεδομένα εφαρμόζεται και ο Κώδικας Δεοντολογίας των τραπεζών, ο οποίος θεσπίζει τις σχέσεις δανειοληπτών και τραπεζών, ώστε να επιτευχθεί ο διακανονισμός των δανείων, με την προϋπόθεση όμως ότι αυτά καθυστερούνται στην εξυπηρέτηση τους αλλά δεν έχουν καταγγελθεί.

Η σύνδεση του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών με το νέο πλαίσιο ρύθμισης των δανείων οφείλει να διευκρινιστεί, καθώς οι ρυθμίσεις αφορούν στα «κόκκινα» δάνεια ενώ ο Κώδικας σε μη καταγγελλόμενα δάνεια.