Το Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού στη Σέριφο

Πρώτος σταθμός για το Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού αποτέλεσε το μικρό Κυκλαδονήσι της Σερίφου, στο οποίο κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου παρουσιάστηκε η έκθεση της ακαδημαϊκής ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου που αφορά στην καταγραφή των στοιχείων για την τουριστική πορεία του τόπου.

Ειδικότερα, το Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού αποτελεί ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα, το οποίο χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Προβολής της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, υλοποιείται από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και τελεί υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού.

Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά από τα στοιχεία της πανεπιστημιακής ομάδας, στόχος αποτελεί η συντεταγμένη καταγραφή και αξιολόγηση του Τουρισμού στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), με ουσιαστικό σκοπό την ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών του αρχιπελάγους για τον τουριστικό χαρακτήρα και την τουριστική πορεία του κάθε νησιού με φόντο τις ιδιαιτερότητές του.

Ιδιαιτερότητες, δυνατά σημεία, αδυναμίες τουριστικής πορείας και αναξιοποίητα πλεονεκτήματα

Σε αυτή την κατεύθυνση στις 17 Απριλίου ξεκίνησε μια σειρά παρουσιάσεων σε επιμέρους νησιά του Νοτίου Αιγαίου, με τη Σέριφο να αποτελεί την πρώτη επιλογή. Στην εκδήλωση που οργάνωσε ο Δήμος Σερίφου αναλύθηκε η επιμέρους έκθεση για το νησί από τον Διευθυντή του Παρατηρητηρίου, αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιάννη Σπιλάνη, σε συνεργασία με τον συντονιστή του έργου δρ. Άγγελο Βλάχο, ενώ παρευρέθηκαν τουριστικοί επιχειρηματίες και άλλοι ενδιαφερόμενοι πολίτες. Συγκεκριμένα, η παρουσίαση περιλάμβανε τόσο τα γενικά στοιχεία του έργου που αφορά ολόκληρη την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όσο και τα ειδικά στοιχεία που αφορούν την κατάσταση του τουρισμού στη Σέριφο.

Μεταξύ άλλων, υπήρξε αναλυτική ενημέρωση για την τουριστική προσφορά του νησιού, με την έκθεση να εστιάζει στο γεγονός πως, η Σέριφος είναι κύρια ένα νησί παραθεριστών με εξοχικές κλίνες πενταπλάσιες των τουριστικών, χωρίς οργανωμένες δραστηριότητες, ενώ ιδιαίτερο κεφάλαιο αποτέλεσε και η τουριστική ζήτηση που καταγράφεται στο νησί. Διαπίστωση αποτέλεσε πως η Σέριφος χαρακτηρίζεται για την πολύ μικρή τουριστική περίοδο, η οποία μάλιστα από το 2007 μέχρι και σήμερα συρρικνώνεται. Επιπρόσθετα, επί τάπητος τέθηκαν τα ζητήματα που σχετίζονται με την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών, αλλά και τα προβλήματα λειτουργίας των χώρων επίσκεψης των τουριστών (μουσεία, συλλογές, εκκλησίες κλπ). Στο περιεχόμενο της έκθεσης δόθηκε επιπλέον προσοχή στην ανύπαρκτη τουριστική πολιτική, την ελλιπή και μη-στοχευμένη τουριστική προβολή, την περιστασιακή και ατελή ενημέρωση των επισκεπτών.

Ωστόσο, πέραν των προαναφερθέντων, παρουσιάστηκαν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Σερίφου που αφορούν το φυσικό περιβάλλον, τα μονοπάτια, την ιστορία (μεταλλεία, κ.α.), τα τοπία, τη Χώρα αλλά και τους μύθους που συνδέονται με το νησί (Περσέας - Μέδουσα), που παραμένουν σε έναν σημαντικό βαθμό αναξιοποίητα.

Αποτύπωση απόψεων του συνόλου των εμπλεκομένων με τον Τουρισμό

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έκθεσης της ακαδημαϊκής ομάδας, πραγματοποιήθηκε ιδιαίτερη μνεία στη δυνατότητα συνεργασίας των επαγγελματιών του τουριστικού κλάδου της Σερίφου με το Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού, με αφορμή την επεξεργασία των ερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν τόσο προς τους επισκέπτες – τουρίστες της Σερίφου, αλλά και προς τους επιχειρηματίες. Το περιεχόμενο αυτών αφορούσε σε ερωτήσεις για τον βαθμό ικανοποίησης των πρώτων από την άφιξη και την παραμονή τους στο νησί, ενώ προς τους επιχειρηματίες τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησής τους.

Κρίνεται αναγκαίο να τονισθεί πως, το Παρατηρητήριο, αποτελεί την πρώτη σχετική προσπάθεια σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ενώ παράλληλα, στοχεύει στην ανάδειξη πρότυπων διαδικασιών για αντίστοιχα εγχειρήματα στην επικράτεια. Μετά τον πρώτο σταθμό, το προσεχές δίμηνο προγραμματίζονται και άλλες παρόμοιες παρουσιάσεις που αφορούν σε νησιά, οι Δήμοι των οποίων έχουν επιδείξει ανάλογο ενδιαφέρον.

Εργαλείο στη διάθεση των νησιωτικών Δήμων του Νοτίου Αιγαίου

Όπως επισημαίνει η ακαδημαϊκή ομάδα του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού στην ηλεκτρονική σελίδα της, “Όραμα μας είναι η προώθηση της τουριστικής αειφορίας αλλά και μίας διαφορετικής εικόνας του Αρχιπελάγους, μέσα από την ανάδειξη των μοναδικών στοιχείων της φύσης και του πολιτισμού (πυλώνων της ταυτότητας τους) για κάθε νησί-προορισμό, όπως διαμορφώθηκαν στην πορεία τους μέσα στο χρόνο (ιστορία, παραγωγικές δραστηριότητες, δομημένο περιβάλλον, δίκτυα). Επιχειρησιακά, το Παρατηρητήριο έχει ως ρεαλιστικό στόχο τη δημιουργία ενός εργαλείου σχεδιασμού, υλοποίησης, παρακολούθησης, αξιολόγησης και επαναδιαμόρφωσης του Τουρισμού σε επίπεδο Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Ως συνέπειες ενός τέτοιου έργου καταγράφονται, α. η αναβάθμιση της προσφερόμενης ποιότητας και η θεματική διαφοροποίηση σε συνδυασμό με τον ορθολογικό εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος, με δραστηριότητες που αναδεικνύουν γόνιμα την ταυτότητα των νησιών (βελτίωση απόδοσης και βιωσιμότητας τουρισμού) και β. η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, με τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης σε δραστηριότητες με υψηλή προστιθέμενη αξία”.