Τα “ευρήματα” των πράσινων κάδων

“Εργαλείο” που επισημαίνει την αξία της κατεύθυνσης ενίσχυσης της ανακύκλωσης στη Σύρο αποτελεί η ειδική μορφολογική μελέτη Αστικών Στερεών Αποβλήτων που εκπονήθηκε και παρουσιάστηκε προ ημερών, από κλιμάκιο του Πανεπιστημίου Κρήτης και της εταιρείας TOMRA Sorting προς τον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης, στο πλαίσιο ειδικής εκδήλωσης με τίτλο “Ελληνικά νησιά. Προηγμένες λύσεις διαχείρισης”, η οποία έλαβε χώρα στο Δημαρχιακό Μέγαρο.

Η εν λόγω μελέτη εστίασε συγκεκριμένα στην εξαγωγή συμπερασμάτων και μάλιστα επιστημονικά τεκμηριωμένων, σχετικά με την ανάλυση της σύνθεσης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) της Σύρου, προκειμένου να προσδιοριστούν λύσεις και δυνατότητες για την καλύτερη αξιοποίηση των υλικών που βρίσκονται αποκλειστικά στους πράσινους κάδους του νησιού (όχι στους κάδους ανακύκλωσης).

Η αξιοσημείωτη πορεία της Σύρου στο πεδίο της ανακύκλωσης, που κατά το παρελθόν αποτέλεσε και σημαντικό λόγο βράβευσής της στο γενικότερο πλαίσιο της διαχείρισης των απορριμμάτων, οφείλει να συνεχιστεί, αλλά πολύ περισσότερο να ενταθεί, στον άξονα που ακολουθούν οι περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, η προσπάθεια των οποίων βέβαια, όπως και το επίπεδο νοοτροπίας περιβαλλοντικής συνείδησης των πολιτών τους, επ΄ ουδενί δεν συγκρίνεται με τα ελληνικά δεδομένα.

Η συγκεκριμένη μελέτη, τα αποτελέσματα της οποίας προήλθαν από μετρήσεις και στοιχεία που ελήφθησαν ακριβώς προ διμήνου, από τον χώρο του ΧΥΤΑ Σύρου, από ειδικό κλιμάκιο του Πανεπιστημίου Κρήτης και ειδικότερα της Σχολής Μηχανικών Περιβάλλοντος, καθώς και της προαναφερθείσας γερμανικής εταιρείας, έρχονται να αποτελέσουν χρήσιμο υλικό για τον πιο εξειδικευμένο προσδιορισμό διαχείρισης των απορριμμάτων, κατεύθυνση στην οποία επιδιώκει να βαδίζει ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης.

Κατόπιν της αναφοράς των προσπαθειών που αναπτύσσει η δημοτική πλευρά για τη Σύρο σε επίπεδο δυνατοτήτων ακόμη καλύτερης διαχείρισης των απορριμμάτων, αλλά και σε επίπεδο αναβάθμισης των υποδομών της, ακολούθησε η παρουσίαση των αποτελεσμάτων από τον Δρ. Πέτρο Γκίκα, αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Μηχανικής Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης και επιβλέποντος της μελέτης μορφολογικής ανάλυσης ΑΣΑ για τη Σύρο.

Όσα “κρύβουν” οι πράσινοι κάδοι και μπορούν να ανακτηθούν

Ειδικότερα, κατά την παρουσίαση έγιναν γνωστά τα αποτελέσματα της ανάκτησης, τα οποία και προήλθαν βάσει συγκεκριμένης μεθοδολογίας για συγκεκριμένη ποσότητα απορριμμάτων, που ακολούθησε το ειδικό κλιμάκιο που εργάσθηκε για την μορφολογική μελέτη Αστικών Στερεών Αποβλήτων.

Η μεθοδολογία της διαλογής αναπτύχθηκε σε τέσσερα στάδια, τα οποία έχουν ως εξής: Α. Πρώτη χειροδιαλογή, η οποία κατά τη λήψη του δείγματος, άμεσα η ομάδα άνοιγε τις σακούλες των απορριμμάτων, άδειαζε το περιεχόμενο και συγκέντρωνε σε διαφορετικούς σάκους υλικών τα πιο ογκώδη ανακυκλώσιμα υλικά. Β. Η δεύτερη χειροδιαλογή, που γινόταν με τη βοήθεια ειδικού κόσκινου διαστάσεων ενός μέτρου και το οποίο άφηνε να περάσουν υπολείμματα και διάφορα μικρά σε μέγεθος κομμάτια απορριμμάτων, επιτρέποντας τη συλλογή όσων έμεναν πάνω στο κόσκινο, τα οποία έμπαιναν ανάλογα με το είδος τους σε διαφορετικούς κάδους υλικών. Γ. Η τρίτη χειροδιαλογή η οποία πραγματοποιούταν στο δείγμα που είχε περάσει από το κόσκινο. Το υπόλειμμα που έμενε τελικά και από το οποίο δεν μπορούσε να παρθεί τίποτε άλλο ανακυκλώσιμο, τουλάχιστον με χειρωνακτική μέθοδο, έμπαινε σε διαφορετικούς σάκους και περίμενε το στάδιο της ζύγισης. Δ. Το τέταρτο και τελευταίο στάδιο περιελάμβανε τη ζύγιση όλων των ανακυκλώσιμων υλικών που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της ημέρας ξεχωριστά ανά υλικό, ακριβώς όπως είχαν μαζευτεί στους σάκους κατά τη διαδικασία της χειροδιαλογής. Τέλος έγινε η ζύγιση όλου του υπολείμματος που είχε και αυτό τοποθετηθεί σε σάκους.

Σύμφωνα με όσα γενικότερα επεσήμανε ο κ. Γκίκας σε επίπεδο συμπερασμάτων, από τη διαδικασία που περιγράφηκε από δείγμα 1 τόνου από την Ερμούπολη κι 1 τόνου ακόμη από τα χωριά (1023 kg από κάδους της Ερμούπολης και 1060 kg από χωριά της Σύρου), “Γενικά η παραγωγή σκουπιδιών στη Σύρο αλλά και στα χωριά βάσει των στοιχείων που είχαμε από τον Δήμο είναι περίπου 12.000 τόνοι εκ των οποίων το 10% των σκουπιδιών πηγαίνουν στον κάδο ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο μαζεύεται στον πράσινο κάδο”. Πρόκειται συγκεκριμένα “για ένα αρκετά υψηλό ποσοστό” ωστόσο όπως πρόσθεσε, “βέβαια γίνονται προσπάθειες να αυξηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Παρόλα αυτά στην Ελλάδα έχουμε πολύ μεγάλο ποσοστό των πράσινων κάδων” και σύμφωνα με όσα εξήγησε, “Είμαστε πολύ μακριά από αυτό που λέμε κεντρική και βόρεια Ευρώπη”.

Επικεντρώνοντας την αναφορά του στα ανακυκλώσιμα υλικά που ανακτήθηκαν από τη διαδικασία που προαναφέρθηκε, ο κ. Γκίκας τόνισε μεταξύ άλλων, πως διαπιστώθηκε ότι αυτά αφορούσαν σε 25% χαρτί, 3% αλουμίνιο, 11% σίδηρο, διάφορα films 27% (κυρίως πλαστικές σακούλες), γυαλί 8%, πλαστικά μπουκάλια 13% κ.α.. Εξήγησε δε, πως τα δεδομένα είναι διαφορετικά ανάμεσα σε χωριά και πόλη, αφού στους κάδους των χωρικών ορίων της, ενδεικτικά ανέφερε πως η διαπίστωση χαρτοκιβωτίων και χαρτιού είναι πολύ υψηλότερη, αφού σαφώς συνδέεται και με τη δραστηριότητα εμπορικών κι επιχειρήσεων. “Έχουμε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό χαρτί και χαρτόνια, δηλαδή ένα 11% στην Ερμούπολη, ενώ εκτός πόλης ένα ποσοστό 5%” ανέφερε σχετικά, παραπέμποντας στη συνέχεια στον πίνακα που συμπεριλαμβάνεται στο άρθρο και αποτυπώνει το συνολικό όφελος για τη Σύρο και τον Δήμο, από την αξιοποίηση των ποσοτήτων ανακυκλώσιμων υλικών που κρύβεται στους κάδους απορριμμάτων, μετά την αναβάθμιση του συστήματος διαχείρισης ΑΣΑ, καθώς συμπεριλαμβάνεται και η αξία τους. Γίνεται σαφής λόγος για δυνατότητα οικονομικού οφέλους του Δήμου κατά 127.000 ευρώ.

Στην ερώτηση αν το δείγμα που λήφθηκε προ διμήνου είναι δηλωτικό της κατάστασης που ισχύει στην Σύρο σε επίπεδο ανακύκλωσης, εικόνα που μπορεί να διαπιστωθεί μέσω της μορφολογικής μελέτης, στο περιεχόμενο της οποίας αποτυπώνεται το ανακυκλώσιμο προϊόν που δεν καταλήγει άμεσα στους κάδους ανακύκλωσης από τους πολίτες, αλλά στους πράσινους κάδους, ο κ. Γκίκας σημείωσε πως, “Υπάρχει εποχικότητα στη δειγματοληψία, αλλά είναι ένα καλό στοιχείο για τον πράσινο κάδο και τη σύστασή του”.

Ολοταχώς για ΧΥΤΥ. Χρήσιμη η μελέτη και το περιεχόμενό της

Σε δηλώσεις που προέβη ο δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης, Γιώργος Μαραγκός επεσήμανε πως η μορφολογική μελέτη ανάλυσης ΑΣΑ την οποία πλέον έχει στη διάθεσή του ο Δήμος, αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τη σύσταση του πράσινου κάδου, σε μία χρονική στιγμή δε, που ο Δήμος επιδιώκει να κατοχυρώσει την χρηματοδότηση για τη μετατροπή του ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ. “Ό,τι δεν επαναχρησιμοποιείται, ανακυκλώνεται και ότι δεν ανακυκλώνεται, θάβεται στον ΧΥΤΑ. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στα αρχικά στάδια” σχολίασε μιλώντας παράλληλα, για τις προσπάθειες του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης να κάνει σημαντικά βήματα στο πεδίο της διαχείρισης των απορριμμάτων. “Αυτή η μελέτη μορφολογικής ανάλυσης απορριμμάτων είναι για μία περίοδο συγκεκριμένη (Μάρτιος 2017). Η σύνθεση και η σύσταση των απορριμμάτων σίγουρα διαφοροποιείται από περίοδο σε περίοδο. Παρόλα αυτά όμως είναι δηλωτική αυτή η ανάλυση της σύνθεσης και της σύστασης των απορριμμάτων στους πράσινους κάδους” σημείωσε παρακάτω, εξηγώντας ταυτόχρονα πως, “Αυτή η μελέτη έρχεται την κατάλληλη στιγμή καθώς έχουμε υποβάλει μία πρόταση για χρηματοδότηση της αναβάθμισης του ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ και της κατασκευής μονάδας επεξεργασίας απορριμάτων της λεγόμενης ΜΕΑ. Αυτή η μελέτη μας βοηθά να εξειδικεύσουμε ακόμη περισσότερο την πρόταση που έχει υποβληθεί και είναι πάρα πολύ ώριμη”.

Κληθείς να ενημερώσει σχετικά με την πορεία της προσπάθειας χρηματοδότησης μετά την υποβολή πρότασης, ο δήμαρχος τόνισε πως, “Αυτή η αίτηση πρότασής μας, προϋπολογισμού 6,5 εκατ. ευρώ είναι σε πάρα πολύ καλό σημείο και σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε μέχρι στιγμής είναι πρώτη στη βαθμολογία στο νησιώτικο χώρο, δηλαδή από όλα τα νησιά”. Επεσήμανε δε, πως η ωριμότητά της οφείλεται και στο “πλεονέκτημα” της ήδη υπάρχουσας χωροθέτησης (Κοράκι – ΧΥΤΑ) και της ύπαρξης περιβαλλοντικών όρων, οι οποίοι και θα χρειαστούν τροποποίηση, δεδομένα που ενισχύουν την πρόταση της Σύρου, αφού κινείται σε σαφές πλαίσιο, όχι γενικόλογο, ούτε και αόριστο.

“Αυτή η ανάλυση θα παίξει έναν ρόλο ώστε να μας εξειδικεύσει και τον εξοπλισμό τον οποίο θα προμηθευτούμε για να μπορέσουμε να κάνουμε την καλύτερη δυνατή διαχείριση των απορριμμάτων” πρόσθεσε ο κ. Μαραγκός, μιλώντας για την προσπάθεια απόκτησης μίας “μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων (αυτοματοποιημένη διαδικασία)”, η οποία και θα βοηθήσει το νησί. “Εάν οριστικοποιηθεί και επισήμως η χρηματοδότηση, που όλα προς εκεί συντείνουν αν δεν συντρέξει κάτι απρόοπτο, η Σύρος πλέον γίνεται πρότυπο για την πορεία διαχείρισης των απορριμμάτων σε όλο τον νησιώτικο νομό και όχι μόνο” υπογράμμισε κατηγορηματικά ο κ. Μαραγκός επισημαίνοντας πως, “Σε όλη την Ελλάδα πάρα πολλοί Δήμοι τώρα ξεκινούν να φτιάχνουν ΧΥΤΑ” ενώ η Σύρος συνεχίζει την προσπάθεια, έχοντας ήδη επιδείξει ιδιαίτερα αντανακλαστικά στο θέμα της περιβαλλοντικής αξιοπρέπειας. “Η Σύρος λειτουργεί ΧΥΤΑ από το 2009 και πάμε τώρα να τον κάνουμε ΧΥΤΥ. Επίσης, έχουμε έναν εξελιγμένο ΣΜΑΥ που λειτουργεί σαν ΚΔΑΥ, έχουμε έναν τεμαχιστή, έχουμε ειδικό εξοπλισμό. Οδεύουμε στο να αναβαθμίσουμε τον ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ με τη μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων και αυτό είναι απόλυτα καινοτόμο” σχολίασε σχετικά ο δήμαρχος.

“Πίσω... στην κομποστοποίηση. Δυνατός Δήμος στην ανακύκλωση”

Κατά τη διάρκεια της διαλογικής συζήτησης που ακολούθησε η πλευρά της Δημοτικής Αρχής δέχθηκε κριτική σχετικά με τη μη συστηματική προώθηση της ανακύκλωσης, αλλά και την ανυπαρξία εξέλιξης σε επίπεδο κομποστοποίησης τον παρόντα χρόνο. “Δεν είμαστε πίσω μόνο στη Σύρο. Είναι και όλη η Ελλάδα. Η κομποστοποίηση είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα” σημείωσε ο κ. Μαραγκός, εμμένοντας στο θέμα της μορφολογικής ανάλυσης που αφορούσε αποκλειστικά στο περιεχόμενο των πράσινων κάδων. “Η ανάλυση που εμείς κάναμε αφορούσε στον πράσινο κάδο” επανέλαβε, τονίζοντας πως, “Διεφάνη ότι παρόλο που στη Σύρο λειτουργεί αρκετά ικανοποιητικά η ανακύκλωση (είμαστε βέβαια αρκετά κάτω από τον μέσο όρο στις χώρες της Ευρώπης) παρόλα αυτά στην Ελλάδα είμαστε από τους δυνατούς Δήμους στην ανακύκλωση”. Πρόσθεσε μάλιστα πως, “φαίνεται από τα αποτελέσματα, ότι στον πράσινο κάδο υπάρχει ποσοστό ανακυκλώσιμων υλικών τα οποία και μπορούν να ανακτηθούν, να αξιοποιηθούν” επισημαίνοντας ωστόσο ως προς το κομμάτι της κριτικής που δέχεται η Δημοτική Αρχή πως, “Μιλάμε για έναν Δήμο, ο οποίος δουλεύει την ανακύκλωση”.

Ευαισθητοποίηση και πράσινα σημεία στη Σύρο

Από άποψη ενεργειών ευαισθητοποίησης των πολιτών, προκειμένου να αυξήσουν τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση και ει δυνατόν να εστιάσουν στην προσπάθεια της ανακύκλωσης στην πηγή, ο Γιώργος Μαραγκός τοποθετήθηκε παρακάτω, αναφορικά με τον προγραμματισμό του τοπικού σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων. “Στο τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων (το οποίο έχει εγκριθεί) προβλέπεται η ενίσχυση της κομποστοποίησης, της ανακύκλωσης, η δημιουργία πράσινων σημείων σε τρεις περιοχές στη Σύρο” προγραμματισμός που όπως αξιολόγησε “είναι πολύ σημαντικός”, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και “στην κάρτα του δημότη”. Όπως συμπλήρωσε, “Αυτή η κάρτα αναφορικά και με τα πράσινα σημεία, σημαίνει ότι ο κάθε δημότης που συμμετέχει στην ανακύκλωση κι ενισχύει την ποσότητα ανακυκλώσιμων υλικών, θα παίρνει και τις ανάλογες μονάδες, ώστε αυτό να έχει μία ανταπόδοση υπό τη μορφή της έκπτωσης από ανταποδοτικά τέλη κλπ.”. Κλείνοντας τις δηλώσεις του στο θέμα του προγραμματισμού του Δήμου και συμπληρώνοντας ακόμη πως, θα υπάρξουν “κι ενέργειες ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης για να μπορέσουμε να βάλουμε ακόμη περισσότερο τον κόσμο σε αυτήν τη λογική”, κατέληξε να επισημάνει τη βασική προϋπόθεση της επιτυχίας στο θέμα της ανακύκλωσης, δηλαδή την ανταπόκριση των δημοτών. “Η όποια επιτυχία στον τομέα της ανακύκλωσης έχει να κάνει με τη συμμετοχή και την ανταπόκριση του κόσμου. Ακόμη και τα καλύτερα συστήματα διαλογής να έχεις, εάν η διαλογή στην πηγή δεν μπορεί να δουλέψει, ο διαχωρισμός εν συνεχεία στα επόμενα στάδια, πάντα θα έχει προβλήματα. Άρα, το μυστικό της επιτυχίας είναι η σωστή διαλογή στην πηγή, στο σπίτι μας, στα καταλύματα, στις επιχειρήσεις κλπ. Αν τη διαλογή την κάνεις στο τελικό στάδιο πάντοτε θα έχεις προβλήματα. Ό,τι δεν επαναχρησιμοποιείται, ανακυκλώνεται και ότι δεν ανακυκλώνεται, θάβεται στον ΧΥΤΑ. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στα αρχικά στάδια” επανέλαβε σε κατηγορηματικό τόνο.

Οι προβλέψεις... για υποδοχή απορριμμάτων άλλων νησιών

Με αφορμή την προσπάθεια αναβάθμισης του ΧΥΤΑ και της μετατροπής του σε ΧΥΤΥ και καθώς η Σύρος θα αποτελέσει πρότυπο στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων, ο κ. Μαραγκός κλήθηκε να τοποθετηθεί σχετικά με το αν πρόκειται το νησί να δεχθεί απορρίμματα γειτονικών νησιών που αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα, με δεδομένη και την ανυπαρξία υποδομών σε αυτά. “Σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑ, με τον περιφερειακό σχεδιασμό στα νησιά, αλλά και με τον εθνικό σχεδιασμό προβλέπεται στις Κυκλάδες, η δημιουργία τεσσάρων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ), όπως αυτό που πάμε να φτιάξουμε εμείς. Λέει ο εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός για τα απορρίμματα ότι υπό προϋποθέσεις είναι δυνατή και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, προσωρινά δηλαδή, η λειτουργία αυτών των ΜΕΑ με απορρίμματα κι από άλλα νησιά, όχι μόνο από τα νησιά στα οποία θα είναι εγκατεστημένες αυτές οι μονάδες, για να μπορέσουν να δώσουν λύση στο πρόβλημα, το οποίο υπάρχει” ανέφερε ενημερωτικά ο δήμαρχος, χωρίς να πλατιάζει επί του θέματος για το οποίο έκλεισε τις δηλώσεις του, λέγοντας πως, “Άρα, γνωρίζουμε ότι υπάρχει πρόβλεψη στον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό. Μένει να δούμε στην πράξη, ποιά νησιά θα αφορά και πώς θα προχωρήσει αυτό”.