«Νησιωτικότητα και ακτοπλοΐα»

Στην αναγκαιότητα διαμόρφωσης μίας συγκεκριμένης νησιωτικής πολιτικής που θα άρει την απομόνωση των νησιών και την ουσιαστική άρση της απομόνωσης τους με πλήρη ακτοπλοϊκή συγκοινωνιακή κάλυψη, αναφέρεται η εισήγηση του Δημάρχου Σύρου-Ερμούπολης, Γ. Μαραγκού, όπως αυτή θα αναπτυχθεί στο συνέδριο της ΚΕΔΕ.

Νησιωτικότητα δεν πρέπει να σημαίνει απομόνωση

Τα νησιά, παρά τις διαφορές που παρουσιάζουν μεταξύ τους - όσον αφορά στον πληθυσμό, το μέγεθος, τη γεωγραφική τους θέση, τον βαθμό απομόνωσής τους, τις κυρίαρχες οικονομικές δραστηριότητες, τον πολιτισμό, τη διοικητική εξάρτηση κ.λπ. - έχουν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την ταυτότητά τους και αυτή είναι η νησιωτικότητα.

Οι ιδιαιτερότητες των νησιών - συνδυασμένες και όχι μεμονωμένες – είναι αυτές που τα διακρίνουν σαφώς από τις άλλες περιοχές, οι οποίες, επίσης, αναφέρονται ως προβληματικές, όπως είναι οι αγροτικές, οι παράκτιες και οι ορεινές.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της νησιωτικότητας είναι η περιφερειακότητα και η απομόνωση. Στο στοιχείο της περιφερειακότητας - που χαρακτηρίζει τη μεγάλη πλειοψηφία των νησιών – δεδομένου ότι βρίσκονται σε απόσταση, τόσο από τα οικονομικά και πολιτικά κέντρα λήψης αποφάσεων όσο και από τα μεγάλα αστικά κέντρα – προστίθεται και εκείνο της φυσικής τους απομόνωσης, εξαιτίας της ασυνέχειας του νησιωτικού χώρου.

Στην περίπτωση των νησιωτικών συμπλεγμάτων παρατηρείται το φαινόμενο της «διπλής νησιωτικότητας», των μικρότερων νησιών που κινούνται ως δορυφόροι των μεγαλύτερων. Οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι στην ηπειρωτική χώρα, διότι η φυσική απομόνωση που δημιουργεί η θάλασσα, δεν επιτρέπει σχεδόν κανενός είδους «ώσμωσης» μεταξύ νησιών, όπως γίνεται μεταξύ των πόλεων και της ενδοχώρας τους. Ο συνδυασμός των παραπάνω συνεπάγεται αυξημένο κόστος που εκφράζεται σε κόστος σε χρόνο, κόστος χρηματικό -τόσο σε ό,τι αφορά στη διαβίωση των νησιωτών όσο και στη λειτουργία των επιχειρήσεων, κόστος απόκτησης υποδομών και λειτουργίας βασικών δημόσιων υπηρεσιών, κόστος από την έλλειψη επιλογών, κόστος ενημέρωσης κ.λπ.

Αναγκαιότητα η επίλυση του ακτοπλοϊκού προβλήματος

Η σπουδαιότητα, λοιπόν, των ακτοπλοϊκών μεταφορών, προσώπων και εμπορευμάτων για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των νησιών μας είναι καθοριστική. Η εκάστοτε διαμορφωθείσα κατάσταση στον χώρο των ακτοπλοϊκών, αλλά και γενικότερα των μεταφορών στα νησιά μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια, είτε στην υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των νησιωτών μας είτε στην αναβάθμισή του και στην εποχιακή ή μη ουσιαστικά λειτουργία των νησιών μας ως παραθεριστικών κέντρων των κατοίκων των αστικών ηπειρωτικών πόλεων της χώρας μας.

Θέση της νησιωτικής αυτοδιοίκησης οφείλει να αποτελεί το γεγονός ότι οι ακτοπλοϊκές μεταφορές είναι δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να προσφέρεται σε όλους τους νησιώτες, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, προγραμματισμένα και με σύγχρονα πλοία που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια, την ταχύτητα και την άνεση στους επιβάτες.

Η Τ.Α. συμμετέχει ενεργά στην ανάδειξη και επίλυση του ακτοπλοϊκού προβλήματος των νησιών μας. Ενδεικτικά, αναφέρεται η συμμετοχή στο ΣΑΣ, η συμμετοχή μας στην εκπόνηση μελέτης για το ακτοπλοϊκό από το ΙΤΑ, η διοργάνωση ειδικού θεματικού συνεδρίου για τις μεταφορές στα νησιά παλαιότερα και πολύ πρόσφατα της διάσκεψης για το ακτοπλοϊκό με τη συμμετοχή της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου των Δημάρχων των εκπροσώπων των ακτοπλοϊκών εταιρειών κ.λπ.

Παράλληλα, διεκδικούμε και δημιουργούμε λιμενικές υποδομές, τις οποίες και συντηρούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων, αλλά και των περιορισμένων οικονομικών και ανθρώπινων πόρων.

Από την πλευρά της, η Πολιτεία, οφείλει να διασφαλίσει την απευθείας και επαρκή σύνδεση των νησιών, τόσο μεταξύ τους - με τα διοικητικά, υγειονομικά, δικαστικά κ.λπ. κέντρα των επαρχείων και των Νομών - όσο και με τα μεγάλα αστικά κέντρα. Η σύνδεση αυτή πρέπει να είναι λειτουργική και να μην εγκλωβιστεί στη λογική της διάκρισης σε κομβικά λιμάνια ή μη.

Συγχρόνως, θα πρέπει να διασφαλίσει ικανούς οικονομικούς πόρους για την χρηματοδότηση των γραμμών που χαρακτηρίζονται ατυχώς ως «άγονες» γραμμές, δηλαδή που δεν έχουν εμπορικό ενδιαφέρον για τους ακτοπλόους.

Οι ακτοπλοϊκές εταιρείες, από τη δική τους πλευρά, οφείλουν να επενδύσουν στο σύνολό τους σε σύγχρονα πλοία και να φροντίζουν σε μακροχρόνιο προγραμματισμό των δρομολογίων τους. Η έλλειψη προγραμματισμού των δρομολογίων έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη κυρίως του τουριστικού τομέα της οικονομίας των νησιών μας. Απαιτείται επάρκεια πλοίων συμβατικών, αλλά και ταχύπλοων, όχι μόνο για τη θερινή περίοδο, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια τους έτους, στην προσπάθεια άρσης της εποχικότητας και επέκτασης της τουριστικής περιόδου.

Οι άμεσες διεκδικήσεις

Ειδικότερα, οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι διεκδίκησης της ΤΑ θα πρέπει να είναι οι εξής:

1. Ο σχεδιασμός και η χρηματοδότηση ενός εθνικού και περιφερειακού προγράμματος αναβάθμισης των λιμανιών των νησιών μας και η ενίσχυση του ρόλου των δημοτικών λιμενικών ταμείων.

2. Συνδυασμένες μεταφορές (αξιοποίηση διεθνών αεροδρομίων σε νησιά που υπάρχουν, σε συνδυασμό με ακτοπλοϊκές συνδέσεις κύριων γραμμών ή δημόσιου συμφέροντος).

3. Η επαναφορά της διεκδίκησής μας για την θεσμοθέτηση του «μεταφορικού ισοδύναμου» για την εξισορρόπηση κόστους μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών μεταξύ νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι προσφερόμενες υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών πρέπει να συγκλίνουν με τις υπηρεσίες των χερσαίων μεταφορών όσον αφορά στην οικονομική επιβάρυνση του επιβάτη και στη χρονική διάρκεια τους.

4. Πλοίο ασφαλείας για τις ημέρες, κατά τις οποίες, λόγω απεργιακών κινητοποιήσεων ή άλλων λόγων, δεν πραγματοποιούνται δρομολόγια ακτοπλοϊκά από και προς τα νησιά.

5. Αύξηση της χρηματοδότησής από την Πολιτεία για την επίτευξη της ενδοπεριφερειακή διασύνδεσης με σύγχρονα πλοία.

6. Μείωση του ΦΠΑ στις μεταφορές στην προσπάθεια μείωσης των τιμών των εισιτηρίων.

7. Άμεση συνεργασία με την επιτροπή της ΚΕΔΕ για τη νησιωτικότητας και εξέταση πιθανής επαναλειτουργίας του Συνδέσμου νησιωτικών Δήμων.

8. Παγιοποίηση της ετήσιας διάσκεψης για το ακτοπλοϊκό και φιλοξενία των συνεδριάσεων του ΣΑΣ στα νησιά μας για άμεση γνώση των συνθηκών διασύνδεσης των νησιών μας.

9. Αξιοποίηση των εκπονηθεισών μελετών από το ΙΤΑ, του Νησιωτικού Παρατηρητηρίου αλλά και του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την συζήτηση και επεξεργασία εξειδικευμένων προτάσεων που αφορούν στο ακτοπλοϊκό.

10. Εκπόνηση μελέτης πενταετούς ορίζοντα για το μεταφορικό σύστημα των νησιών μας. Καθορισμός βέλτιστου δικτύου νησιωτικών συνδέσεων και περιφερειακών συγκοινωνιακών κόμβων.

11. Χρήσεις συνδυασμένων / πολυτροπικών μεταφορών επιβατών και εμπορευμάτων.