Οι Τρείς Ιεράρχες και η Οικογένεια

Πριν λίγες μέρες (30 Ιανουαρίου) ήταν η γιορτή των Τριών Ιεραρχών. Οι Τρεις Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ήταν οι μεγάλοι φωστήρες της γνώσης, της παιδείας και ήταν οικουμενικοί διδάσκαλοι.

Έζησαν τον 4ο αιώνα μ.Χ. Και οι τρεις μεγάλωσαν κοντά σε γονείς που ήσαν ευσεβείς και ενάρετοι και φρόντισαν και τους ενέπνευσαν την αγάπη στον Θεό, την αγάπη για τον συνάνθρωπο και την ουσιαστική αγάπη και την φροντίδα για την μόρφωση του κάθε ανθρώπου.

Και οι τρεις Ιεράρχες απέκτησαν εξαιρετική Παιδεία και μόρφωση, σπουδάζοντας την κλασική αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, ιστορία και ρητορική. Αυτή η γνωριμία με τα υπέροχα θετικά στοιχεία της αρχαίας Ελλάδας, βοήθησε να αγαπήσουν και να αναγνωρίσουν την αξία του Ελληνικού πολιτισμού, τον οποίον και χρησιμοποίησαν, ως μέσον, για την επικράτηση του Χριστιανισμού.

Έζησαν τη ζωή τους με πίστη και αγάπη στον Θεό και διακρίθηκαν για την υπέροχη φιλανθρωπική τους δράση και την διδασκαλία τους, η οποία με το προσωπικό τους παράδειγμα, εξέφρασε το μήνυμα της αληθινής Χριστιανικής αγάπης και δικαιοσύνης. Όταν έφυγαν από τη ζωή, άφησαν πίσω τους ένα πλουσιότατο συγγραφικό έργο, με σοφές διαχρονικές νουθεσίες (συμβουλές), με κανόνες σωστής συμπεριφοράς και ζωής. Αυτό ήταν και είναι και θα είναι πάντα, ένα πολύτιμο και αξεπέραστο κληροδότημα, αστείρευτου πνευματικού και ηθικού πλούτου.

Οι Άγιοι των Γραμμάτων

Τον 11ο αιώνα μ.Χ., η Εκκλησία μας τους ανεκήρυξε Αγίους.

Αργότερα, τον 19ο αιώνα και στην χρονολογία 1842, καθιερώθηκε, η ημέρα της γιορτής τους να σημαίνει και τη γιορτή των Γραμμάτων και της Παιδείας. Μιας Παιδείας που, «μετάληψις αγιότητος εστί» κατά τον Χρυσόστομο. Και οι τρεις σοφοί δάσκαλοι συμφωνούσαν και θέλησαν να προσδιορίσουν και να βοηθήσουν να αποδεχθεί ο κάθε άνθρωπος ότι η Παιδεία δεν είναι μόνο η απόκτηση γνώσεων, αλλά έχει σκοπό την καλλιέργεια της ανθρώπινης ψυχής, που σημαίνει αγάπη και σεβασμό στον άλλο άνθρωπο.

Η Παιδεία είναι αυτή που δημιουργεί στους νέους τη διάθεση και τη θέληση ώστε να επιδιώκουν συνεχώς την αυτοβελτίωσή τους, σε όλους τους τομείς της ζωής, αλλά κυρίως στην καλλιέργεια της αρετής και του ήθους. Μια Παιδεία, η οποία επιτυγχάνεται με την σωστή αγωγή των νέων παιδιών.

«Τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών φαίνεται μοι, άνθρωπον άγειν…» λέει ο Άγιος Γρηγόριος. Διότι καθοδηγώντας τον άνθρωπον, θα τον βοηθήσει να αντιληφθεί τον προορισμό του ο οποίος, κατά τον Μέγα Βασίλειο, είναι: «Ομοιωθήναι Θεώ κατά το δυνατόν ανθρώπου φύσει». Να προσπαθήσει, δηλαδή, να μοιάσει στον Θεό, όσο είναι αυτό δυνατόν για την ανθρώπινη φύση. Και αυτό γίνεται με πνευματικά μαθήματα. Και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είπε: «Ότι των οικείων αμελούμεν παίδων, και των μεν κτημάτων αυτών επιμελούμεθα, της δε ψυχής αυτών καταφρονούμεν…» Δηλαδή, φροντίζουμε με επιμέλεια τα κτήματά τους, (τα υλικά αγαθά που τους προσφέρουμε) και αφήνουμε την ψυχή τους σαν κάτι αδιάφορο και καταφρονημένο. Από τις λίγες αυτές αναφορές, (τις ελάχιστες) στα Ιερά κείμενα των Τριών Ιεραρχών, είναι ολοφάνερο το πόσο μεγάλη σημασία έχει η σωστή Παιδεία για τον κάθε άνθρωπο, γιατί έτσι θα οδηγηθεί στην σωστή πορεία πάνω στη γη με μια καλή ζωή.

Άλλωστε, όπως υποστηρίζουν σήμερα οι παιδοψυχολόγοι, τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού έχουν καθοριστική επίδραση στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του. Σύμφωνα, νομίζω, με τα σοφά λόγια των Τριών Ιεραρχών, ταιριάζει να χαρακτηρίσουμε την οικογένεια, μέσα στην οποία στήνεται το πρώτο σύστημα αγωγής, ως την «πρώτη πηγή αξιών για τον άνθρωπο». «Πηγή» είναι η λέξη που χαρακτηρίζει την οικογένεια, αυτήν την «μικρή εκκλησία» όπως την ονομάζει ο Ιερός Χρυσόστομος.

Όπως η πηγή προσφέρει το νερό στο περιβάλλον που το έχει ανάγκη για να προσφέρει καρπούς η φύση, έτσι και η οικογένεια, από την πρώτη μέρα της ζωής του παιδιού το «ποτίζει» με το νερό της δραστηριότητάς του.

Γιώργος Μπαμπινιώτης

Αξίζει να αναφέρει κανείς λίγα λόγια από την ομιλία του εξαιρετικού Καθηγητού που έχει ασχοληθεί… «άριστα!» με την παιδεία και την γλώσσα των Ελλήνων. Και είπε: «Αν συγκρίνει κανείς την παιδεία που προτείνουν οι σοφοί Ιεράρχες με την σημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα στην Ελλάδα, όπου η διδασκαλία των χριστιανικών αξιών και των αρχών του Ευαγγελίου, από τη μια μεριά έχουν συμπιεσθεί σ’ ένα «αποστεωμένο» μάθημα Θρησκευτικών και από την άλλη μεριά ακούγεται παντού (και στα κανάλια) ότι άμεσα καταργούνται αυτά που ένας καλός δάσκαλος στο σχολείο και ο παπάς στην Εκκλησία αγωνίζονται να χτίσουν στην ψυχή των παιδιών…. Τότε πως η παιδεία μας μπορεί να επιτελέσει τον ανθρωποπλαστικό και δημιουργικό ρόλο που οραματίστηκαν οι φωτισμένοι Ιεράρχες…»

«… Είναι ουσιαστικό και σημαντικό να σημειώσουμε ότι και οι Τρείς Πατέρες της εκκλησίας μας επιμένουν ιδιαίτερα στην ευθύνη που έχουν οι γονείς στο να αναθρέψουν τα παιδιά τους, από τη νηπιακή ηλικία, με παιδεία που μεταγγίζει πολιτισμό, ιδιαίτερα της Ελλάδος, αλλά και χριστιανικές αρχές και αξίες.

Αυτό βοηθά την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος…» Από ομιλία της Καθηγήτριας Μ. Σπυροπούλου.

Σε πολλά αξιόλογα αρχεία της εκκλησίας υπάρχουν γραπτά κείμενα πολλών αιώνων πριν, που μας προσφέρουν τις σωστές θέσεις αγίων. Ο Μέγας Βασίλειος δεν παραλείπει να αναφέρει την ξεχωριστή θέση που είχε, μέσα στην μεγάλη πατριαρχική του οικογένεια, η δική του «γιαγιά Μακρίνα» τονίζοντας την σημαντική συμβολή και επίδρασή της στην εμπέδωση πολύτιμων αξιών στα εγγόνια της. Σε μια επιστολή του «Προς Ευστάθιον Σεβαστηνόν» αναφέρει μεταξύ άλλων: «… κι εγώ κράτησα μέσα μου, αυξημένη τώρα, την έννοια του Θεού, όπως την παρέλαβα από την μακαρίτισσα την μητέρα μου και ιδίως από την γιαγιά μου…»

Είναι πολύτιμες οι υποθήκες που μας κληροδότησαν οι σοφοί πατέρες, οι Τρείς Ιεράρχες. Τα λόγια τους και οι θέσεις τους μπορούν να στηρίξουν και να προστατεύσουν από τις δοκιμασίες τους ανθρώπους, ιδιαίτερα στην παιδική τους ηλικία.

Οι Τρείς Ιεράρχες είναι οι άγιοι της Παιδείας, της μόρφωσης και του πολιτισμού. Και φυσικά των καλών και αγαθών σχέσεων των ανθρώπων.