Σμύρνη: Εκεί έγινε η μεγαλύτερη πανωλεθρία του Ελληνισμού

  • Πέμπτη, 24 Αυγούστου, 2017 - 06:22
  • /   Συντάκτης: Μαίρη Ρώτα

Η Διδώ Σωτηρίου μας δίνει μια εικόνα της Σμύρνης και του πολιτισμού της πριν την καταστροφή. Έγραφε: “Μόλις βγήκα στην προκυμαία τα ξέχασα όλα, ακόμα και τη δειλία μου. Ήρθαν οι εντυπώσεις και με πήραν απαλά μερώσανε και δεν ήξερα τι να πρωτοδώ και τι να πρωτοχαρώ...

Τη θάλασσα; Τα βαποράκια του Χαμιδιέ που σκίζανε το νερό δίχως να βουλιάζουν; Τα μεγάλα μαρμαρένια σπίτια με τα ξύλινα κλειστά, όλο μυστήριο, μπαλκόνια τους; Τις καρότσες με το ρυθμικό χτύπο τους πάνω στο γρανιτένιο πλακόστρωτο; Τα τράμια που τα σέρνανε άλογα;..... Ή όλον εκείνο το χαρωπό, ξέγνοιαστο κόσμο που μπαινόβγαινε με σαματά στις λέσχες και στα καφενεία κι έμοιαζε να ζει πανηγύρι; Κι όχι μια κοινή καθημερινή μέρα δουλειάς!

Στάθηκα άκρη – άκρη στο μουράγιο, βόλεψα τα χέρια μου στις τσέπες κι έμεινα εκειδά εντυπωσιασμένος. Τα κύματα ανεβοκατεβαίνανε και καθώς ένιφταν τις μαλτεζόπετρες σκορπούσανε μια ανεσημιά που μοσκοβολούσε θαλασσινά. Μύδια, εκατομμύρια μύδια ήταν σφηνωμένα πάνω στις σιδερένιες τραβέρσες που συγκρατούσαν τις Σκάλες.

Αυτές οι Σκάλες, η Εγγλέζικη Σκάλα, η καινούργια Σκάλα, η Μακριά Σκάλα, λες και ήταν τα χέρια του μεγάλου λιμανιού.

Εδώ γινόταν το μπάρκο. Έφευγε ο βλογημένος καρπός της Ανατολής για τις ξένες χώρες κι έμπαινε το χρυσάφι.... Οι άνθρωποι στη Σμύρνη μιλούσανε όλοι ελληνικά, ακόμα κι οι Τούρκοι κι οι Λεβαντίνοι κι οι Οβραίοι κι οι Αρμεναίοι. Στο Φραγκομαχαλά ωστόσο, πολλά μεγάλα καταστήματα είχανε ξενικά ονόματα που δεν τα καταλάβαινα: “Κοντουάρ”, “Λούβρ” κι άλλα. Και τι δεν έβρισκες σε τούτα τα μαγαζιά! Από παραδείσια φτερά για τα μαλλιά των γυναικών, μέχρι σκαρπίνια για Σταχτοπούτες. Και όμορφα κουρντιστά παιχνίδια! Πόσο ευτυχισμένα θα' πρεπε να΄ναι εδώ τα παιδιά και πόσο παραχαϊδεμένες οι γυναίκες!

Τράβηξα ίσια στην Αγία – Φωτεινή κι άναψα στη χάρη της το κεράκι που μου παράγγειλε η μάνα μου. Κι ύστερα καρφώθηκα να βλέπω και να μη χορταίνω το καμπαναριό. Είκοσι μέτρα μπόι, τέσσερα πατώματα όλο μάρμαρο. Κι ανάγλυφος ο Χριστός να κάθεται στο πηγάδι... Κι οι καμπάνες φανταχτερές, γλυκόλαλες, δώρο των μεγάλων δουκώνε της Ρωσίας. Και κατάκορφα στον τρούλο ο χρυσός σταυρός να λάμπει στον ήλιο, παρηγοριά και σκέπη για τους ραγιάδες που το' χαν καύχημα, γιατί ο σταυρός έστεκε πιο ψηλά από την ημισέληνο που ήταν στημένη στο μιναρέ του Ισάρ τζαμί. Δεν ξεχνιέται η πανέμορφη Σμύρνη με τον άριστο πολιτισμό της...”

Διδώ Σωτηρίου “Τα Ματωμένα Χώματα”

Η καταστροφή της Σμύρνης

Η μεγαλύτερη πανωλεθρία του Ελληνισμού τερμάτισε τη μακραίωνη παρουσία του στην Ιωνία και άλλαξε την πορεία του για πάντα.

Η Σμύρνη ιδρύθηκε περί το 3.000 π.Χ και επέζησε άριστα έχοντας μια μακραίωνη ιστορία. Κατοικήθηκε από Ελληνικούς πληθυσμούς από την αρχαιότητα μέχρι και την καταστροφή της το 1922. Οι Έλληνες προσέφεραν πολιτισμό και πλούτο σε όλους τους κατοίκους που συγκατοικούσαν μαζί τους σ' αυτήν την πανέμορφη πόλη. Ζούσαν στη Σμύρνη Τούρκοι, Εβραίοι, Αρμένιοι κα.

Επικρατούσα γλώσσα ήταν η Ελληνική, από την οποίαν η πόλη είχε ένα καθαρό Ελληνικό χρώμα με σχετικά ανεπτυγμένο εμπόριο και πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Όταν ο Μουσταφά Κεμάλ επισκέφθηκε τη Σμύρνη για πρώτη φορά το 1905 ενοχλήθηκε και δυσφόρησε λόγω του μεγάλου αριθμού Ελλήνων Χριστιανών (και όχι μόνον) που ζούσαν εκεί προσφέροντας τον Ελληνικό πολιτισμό και τη γλώσσα και ίσως και τη θρησκεία και σε άλλους κατοίκους. Στόχος του ήταν η πυρπόληση της “άπιστης” πόλης που θα ήταν ένα απαραίτητο τίμημα για την απελευθέρωση της χώρας του.

Στις 31 Αυγούστου (ή στις 13 Σεπτεμβρίου) έχουμε τη θλιβερή επέτειο του Ελληνισμού, την καταστροφή της Σμύρνης και τη σφαγή του Ελληνικού πληθυσμού από τον κεμαλικό στρατό, καθώς και την πυρπόληση της πόλης. Αυτή η πυρκαγιά αποτέφρωσε όλες τις συνοικίες της πόλης, το εμπορικό της κέντρο, την ελληνική συνοικία, την ευρωπαϊκή και την αρμενική, αφήνοντας ανέπαφη μόνο την τουρκική. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές της ιστορίας, που ακόμη και συμβολικά εικονογραφεί τον οριστικό θάνατο του Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Ο Μουσταφά Κεμάλ έδωσε το σήμα στον στρατό του και αμέσως άρχισαν οι φοβερές σφαγές των Χριστιανών, κυρίως Ελλήνων και Αρμενίων. Οι σφαγές κράτησαν αρκετές μέρες μετά την εισβολή. Η Σμύρνη αριθμούσε 370.000 κατοίκους, εκ των οποίων 170.000 ήταν Έλληνες, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι κ.α.

Οι μαρτυρίες πολλών ξένων είναι συγκλονιστικές. Λεηλασίες, σφαγές, βιασμοί και κάθε είδους φρικαλεότητα εις βάρος Ελλήνων και Αρμενίων, βύθιζαν τα πάντα στο αίμα. Ο Γάλλος συγγραφέας Εντουάρ Ντριό γράφει: “Χιλιάδες από δυστυχείς υπάρξεις σωρευμένες κατά μήκος της προκυμαίας ρίχτηκαν στη θάλασσα. Στο λιμάνι εκατοντάδες πτωμάτων είχαν γεμίσει τη θάλασσα ώστε να μπορεί κανείς να βαδίζει πάνω σ' αυτά”

Ο Αμερικανός πρόξενος Τζόρτζ Χόρντον γράφει: “Έχοντας πίσω τους τα φλεγόμενα σπίτια τους, αυτοί οι άνθρωποι μένουν επί ώρες στην προκυμαία της Σμύρνης, γυναίκες, άνδρες και παιδιά, κραυγάζοντας και εκλιπαρώντας να φύγουν...”

Τίποτα πια δεν έχει απομείνει από την ελληνική πόλη του πόνου και του θρύλου. Στο λιμάνι της Σμύρνης ακούγεται υπόκωφα το βογκητό των αδικοσκοτωμένων και αδικοπνιγμένων, ενώ μας συνταράζει η ανάσα του Ελληνισμού, που είναι μνήμη και ιστορία. Αυτές οι μνήμες πρέπει να ποτίζουν τις ρίζες του πολιτισμού για να κρατήσουμε την ταυτότητά μας και να διαφυλάξουμε την ελληνικότητά μας. Ας θυμηθούμε ότι η Σμύρνη, προ της καταστροφής της το 1922 είχε 16 ναούς με σημαντικότερο τον μεγάλο μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής, με το μεγαλοπρεπές και εξαίρετης τέχνης μαρμάρινο κωδωνοστάσιο που κτίστηκε τον 17ο αιώνα. Τόσο ο ναός όσο και το κωδωνοστάσιο ανατινάχτηκαν με δυναμίτιδα από τους Τούρκους μετά την καταστροφή.

Υ.Γ. Το νησί μας, κάθε χρόνο, ο Σύλλογος Μικρασιατών τιμά τους σφαγιασθέντες Έλληνες Μικρασιάτες με επιμνημόσυνη δέηση και με την κατάθεση στεφάνων στο Ηρώον Μικρασιατών της πόλης μας.

Ετικέτες: