Με την ιδιότητα του συλλέκτη συστήθηκε στο κοινό της Σύρου η κ. Λόλα Νταϊφά

Γυναίκα από ζάχαρη και πορσελάνη

Τη Σύρο, το νησί που, κατά την ίδια, έχει κερδίσει δικαιωματικά το ζηλευτό προσωνύμιο «η αρχόντισσα του Αιγαίου», επισκέφτηκε για δεύτερη φορά η αγαπημένη κυρία των Δημοσίων Σχέσεων κ. Λόλα Νταϊφά, με αφορμή την παρουσίαση του πολυτελούς και σπάνιου λευκώματος «Η Ελλάδα μέσα από 231 ιστορικά πιάτα (1863 - 1973)» από τις Εκδόσεις Μίλητος.

Η εκδήλωση, που συνδιοργανώθηκε από το Τμήμα Πολιτισμού και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Σύρου – Ερμούπολης, πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο, στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης, παρουσία πλήθους κατοίκων και επισκεπτών του νησιού.

Συλλογή τεράστιας σημασίας για τους Συριανούς

Στον χαιρετισμό της, η  Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Θωμαή Μενδρινού υπογράμμισε την τεράστια σημασία της συγκεκριμένης συλλογής για όλους τους Συριανούς, καθώς τα 4/5 αυτών των πιάτων στα οποία απεικονίζονται πρόσωπα και γεγονότα που σημάδευσαν την ιστορία της χώρας μας, κατασκευάστηκαν σε υαλουργεία του νησιού κατά τον 19ο αιώνα, δηλαδή την ένδοξη βιομηχανική εποχή της Ερμούπολης.

Αξίζει να σημειωθεί πως, το πρώτο υαλουργείο στη Σύρο δημιουργήθηκε από τον Δημήτριο Αργυρόπουλο το 1871.

Οι επισκέπτες του Βιομηχανικού Μουσείου έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν μετασχηματιστές πορσελάνινους του Αργυρόπουλου, οι οποίοι πρόσφατα δανείστηκαν στο Εργοστάσιο Φωταερίου στο Γκάζι για να εκτεθούν στην Τεχνόπολη, καθώς και υαλικά σπουδαίας τεχνοτροπίας και ποικίλων σχεδίων και χρωμάτων που δωρήθηκαν από την οικογένεια Αργυρόπουλο.

Καταλήγοντας, η κ. Μενδρινού συνεχάρη τους συντελεστές του βιβλίου, που ζωντανεύει μπροστά στα μάτια των αναγνωστών την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Η επιστημονική επιμέλεια (έρευνα-κείμενα) ανήκει στη λαογράφο και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κατερίνα Κορρέ – Ζωγράφου. Τον πρόλογο του λευκώματος υπογράφει ο αείμνηστος Άγγελος Δεληβορριάς, επί σειρά ετών Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη και ακαδημαϊκός. Ιδιαίτερες ευχαριστίες απηύθυνε στην κ. Νταϊφά, η οποία διηγείται με τον δικό της μοναδικό τρόπο τις περιπέτειες που πέρασε για να αποκτήσει την πολυπόθητη συλλογή της. Το λεύκωμα «Η Ελλάδα μέσα από 231 ιστορικά πιάτα (1863 - 1973)», καθώς τα έσοδα από τις πωλήσεις του διατίθενται στο Σύλλογο Φίλων Παιδιών με καρκίνο «Ελπίδα».

Τη γυναίκα που έκανε τομή στα επιχειρηματικά δρώμενα της πατρίδας, αλλά και συλλέκτρια-ιδιοκτήτρια των ιστορικών αυτών πιάτων, Λόλα Νταϊφά καλωσόρισε με τη σειρά της, η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος Βιβλιοθηκών, Μαρίζα Αγγελοπούλου.

Συναρπαστική διαδρομή στα πιο εμβληματικά γεγονότα της Ελλάδας

Στη γνωριμία της με την κ. Νταϊφά, την οποία το Λύκειο Ελληνίδων Σύρου υποδέχτηκε το 2002 ως κεντρική ομιλήτρια στον επίσημο εορτασμό της Ημέρας της Μητέρας στο Θέατρο Απόλλων, αναφέρθηκε η κ. Χριστίνα Λιγοψυχάκη. «Μετά το τέλος της εκδήλωσης, τη ρωτήσαμε αν ήθελε να κάνουμε μία βόλτα στην Ερμούπολη και λάβαμε ως απάντηση «ξέρετε πού θα βρω ζωγραφισμένα πιάτα»; Η φράση αυτή ήταν αναπάντεχη, αλλά όχι και άγνωστη σε εμάς τις Συριανές», σημείωσε η πρόεδρος του Λ.Ε.Σ, καθιστώντας γνωστό πως, τα ζωγραφισμένα πιάτα είναι οικεία αντικείμενα του νοικοκυριού που ξεκινούν από την καθημερινή προίκα της γιαγιάς για να καταλήξουν ως οικογενειακά κειμήλια στα χέρια της Συριανής, είστε στολίζοντας τον παλιό μπουφέ, είτε σχηματίζοντας έναν ιδιότυπο χρωματικό πίνακα στον τοίχο.

Τόνισε, μεταξύ άλλων, πως η συγκεκριμένη έκδοση αποτελεί από μόνη της ένα έργο τέχνης. «Υπάρχουν κάποια σημεία όπου το πάθος του συλλέκτη δεν κατορθώνει να κρύψει τη ζεστασιά και την ηρεμία που αυθόρμητα σου μεταδίδει ο άνθρωπος. Σε μια συναρπαστική διαδρομή στα πιο εμβληματικά γεγονότα της χώρας μας με όχημα 231 σπάνια πιάτα, αισθανόμαστε πως ο ξεναγός μας αυτή τη φορά στην ελληνική ιστορία δεν είναι μια εγκυκλοπαίδεια αλλά μια σειρά αριστουργημάτων που κατασκευάστηκαν με μεράκι, αποκαλούνται Συριανά, μας παρουσιάζουν γεγονότα που σφράγισαν τη διαδρομή της χώρας μας από την αρχαιότητα έως σήμερα και μας συστήνουν εμβληματικές προσωπικότητες που διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο», κατέληξε η κ. Λιγοψυχάκη, ευχαριστώντας την κ. Νταϊφά για τις 231 μνήμες αυτών των κάποτε χρηστικών αντικειμένων.

Η ιστορία της υαλουργείας στη Σύρο

Για την Ερμούπολη της βιομηχανικής ανάπτυξης κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, μίλησε η «ψυχή» του Βιομηχανικού Μουσείου, Αχιλλέας Δημητρόπουλος, κάνοντας ειδική μνεία στον κλάδο της υαλουργίας. Το πρώτο υαλουργείο στην Ελλάδα, ιδρύθηκε στη Σύρο κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους 1871 από τον Δημήτριο Αργυρόπουλο σε νοικιασμένο κτήμα ιδιοκτησίας Δημητρίου Βαφιαδάκη και κληρονόμων Γ. Φραντζίδη, επί της οδού Ποσειδωνίας, σήμερα Ηρώων Πολυτεχνείου, στο νοτιότερο και πιο απομακρυσμένο τμήμα της, μαζί με τα βυρσοδεψεία Κορνηλάκη, Λαγουρού και Παπαδάμ. Το εργοστάσιο άρχισε να λειτουργεί το 1871 με 55 εργάτες και ατμομηχανή 15 ίππων. Ανάμεσα στα στελέχη και τους εργάτες του υαλουργείου υπήρχαν και αρκετοί Γάλλοι και Αυστριακοί εξειδικευμένοι τεχνίτες. Τα μοτίβα των πιάτων που παρήγαγε τότε το εργοστάσιο μαρτυρούν δυτικότροπες επιδράσεις, όπως η περίφημη βελανιδιά γαλλικής σημειολογίας, όπως και η αράχνη, σύμβολο εργατικότητας και αφοσίωσης σε εκείνες τις εποχές.

Την ίδια εποχή κατά την οποία αναπτύσσεται η πρώτη εγχώρια υαλουργία Αργυρόπουλου, εισάγονται από την Ευρώπη και κάνουν την εμφάνισή τους στη Συριανή αγορά τα πρώτα εικονογραφημένα αναμνηστικά κεραμικά αγγεία που είναι ήδη δημοφιλή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ως εμπορικό κέντρο της Ελλάδας εκείνη την εποχή, η Σύρος γίνεται σύντομα σημείο διακίνησης των συγκεκριμένων κεραμικών και ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό με τη διάδοσή τους, ώστε για πολλούς είναι απλώς τα φημισμένα «Συριανά». Τα «Συριανά» κυκλοφορούν ευρύτατα κατά την περίοδο της βασιλείας του Γεωργίου του Πρώτου, γύρω στα 1863. Η θεματολογία της εικονογράφησής τους πηγάζει από την ελληνική πραγματικότητα και Ιστορία, επιλέγεται, ίσως και σχεδιάζεται στην Ελλάδα, αλλά η παραγωγή ολοκληρώνεται στην Ευρώπη, αφού τα κεραμικά κατασκευάζονται εκεί.

Οι σημαντικότεροι εισαγωγείς και έμποροι υαλικών της Ερμούπολης, όπως οι αδελφοί Καλοκαιρινού, που είχαν κατάστημα υαλικών στην Ερμούπολη τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1870, η εταιρεία «Α. Γρέζος και Υιοί», αλλά και ο παραγωγός Δημήτριος Αργυρόπουλος πραγματοποιούν παραγγελίες που φέρουν τη σφραγίδα τόσο του Ευρωπαίου κατασκευαστή όσο και του Έλληνα εμπόρου. Το αγοραστικό κοινό προτιμάει και στηρίζει συγκεκριμένα μοτίβα. Η θεματολογία περιστρέφεται γύρω από την Αρχαία Ελλάδα – ο Μέγας Αλέξανδρος είναι πολύ δημοφιλής πάντοτε – αλλά και από το Βυζάντιο, την Επανάσταση του 1821 – ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αντικαθιστά τον Μέγα Αλέξανδρο στους νεότερους χρόνους – χωρίς να λείπει η Κρητική Επανάσταση και άλλα ιστορικά γεγονότα. Οι βασιλείς απεικονίζονται σε πολλά «Συριανά» κεραμικά, τα οποία από μια χρονική περίοδο και μετά γίνονται γνωστά στο ευρύτερο αγοραστικό κοινό ως «πιάτα των βασιλιάδων».

«Τέτοιες εκδόσεις είναι ο βολβός της παράδοσης»

Ξεχωριστό χρώμα στη βραδιά προσέδωσε και η συμμετοχή του Συριανού Βαγγέλη Περρή, ο οποίος τόνισε ότι, για την οικογένειά του, η Λόλα Νταϊφά δεν ήταν ποτέ η «σιδηρά κυρία των Δημοσίων Σχέσεων», όπως παρουσιάζεται από την πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά μία γυναίκα από ζάχαρη που πάντα τους γλύκαινε με γαλακτομπούρεκα και πολλά άλλα κεράσματα. «Ωστόσο, με χαρά είδα ότι, η Λόλα, πέρα από ζάχαρη ήταν σχηματισμένη και από πορσελάνη. Δείχνει έναν άνθρωπο με ευαισθησία και καλαισθησία δύο έννοιες πολύ σπάνιες σήμερα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Αξιοθαύμαστο έκρινε το γεγονός ότι η κ. Νταϊφά δεν αγόρασε μια έτοιμη συλλογή, αλλά συνέλεξε η ίδια αυτά τα πιάτα κομματάκι-κομματάκια. Αναφερόμενος στην έκδοση «Η Ελλάδα μέσα από 231 ιστορικά πιάτα», τόνισε πως τέτοια βιβλία είναι ο βολβός της παράδοσης. «Όσες επιχωματώσεις κι αν προκύψουν, όσες άνυδρες μέρες κι αν έρθουν, ο βολβός βρίσκεται πάντοτε μέσα στη γη και αν έχεις την όρεξη και την ικανότητα να σκάψεις, θα ανθίσει ξανά».

Ιστορικά ντοκουμέντα που ξυπνούν το ενδιαφέρον για περισσότερη γνώση

Τη χαρά και τη συγκίνησή της για την παρουσίαση του λευκώματος στη Σύρο εξέφρασε από την πλευρά της και η κ. Νταϊφά, εξηγώντας ότι, αυτό το βιβλίο αποτελεί μια διαφορετική καταγραφή ελληνικών ιστορικών ντοκουμέντων που παρακινούν τον αναγνώστη και του ξυπνούν το ενδιαφέρον για κάποια περισσότερη γνώση. Πρόσθεσε δε ότι, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι σφραγίδες στην πίσω όψη των πιάτων, που πιστοποιούν τη γνησιότητα και την αυθεντικότητά τους. «Τα 4/5 των πιάτων που υπήρχαν με αυτή την τεχνοτροπία στην πίσω όψη τους φέρουν σφραγίδες, όπως Αδελφοί Καλοκαιρινοί Σύρω, Δ.Χ. Αργυρόπουλος Σίρα, Α.Γρέζος, Σύρα και από κάτω σφραγίδες των ξένων κατασκευαστών. Όλες οι σφραγίδες σε μεγέθυνση εμφανίζονται σε ξεχωριστές σελίδες του βιβλίου».