Φόρος τιμής στον μεγάλο Έλληνα κινηματογραφιστή

Τον σκηνοθέτη Άγγελο Φραντζή υποδέχτηκε ξανά η «οικογένεια» του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου, το οποίο φέτος διερευνά τη θέση της αλήθειας και της πραγματικότητας στη μεγάλη οθόνη.

Μετά τη μεγάλου μήκους ταινία, «Σύμπτωμα», που προβλήθηκε πέρυσι στην περιοχή «Αστέρια», με φόντο τον μεγαλοπρεπή Ναό του Αγίου Νικολάου, αυτή τη φορά το κοινό του SIFF, παρακολούθησε στον λόφο της Άνω Σύρου, τη μικρού μήκους ταινία του σκηνοθέτη με τίτλο «Δεκαεννιά», παραγωγής 1995.

Το -γυρισμένο σε 16mm φιλμ- παρουσιάστηκε σε διάλογο με «Τα χρώματα της Ίριδος», την πρώτη ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου, με  μία  διάθεση φόρου τιμής στον σπουδαίο κινηματογραφιστή, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2016.

Η δεύτερη ημέρα προβολών του 6^ου SIFF προσέγγιζε «Το Σινεμά και το είδωλό του». Φως και σκιά, ύλη και μνήμη, κόκκοι και πίξελ, ποσιτίφ και νεγκατίφ, δυαδικά ψηφία. Όποια και αν είναι τα δίπολα που σχετίζονται με τον κινηματογράφο, υπάρχουν ταινίες που μας δείχνουν πώς να αγνοούμε τα ψεύτικα διλήμματα και να ζούμε σε υβριδικές, διττές, πραγματικότητες, κόντρα στις δυνάμεις που θέλουν αυτόν τον κόσμο διχασμένο.

Ταινίες σχετικές με το θέμα προβλήθηκαν το μεσημέρι και το απόγευμα στον Χειμερινό Κινηματογράφο «Παλλάς» και ακολούθησαν βραδινές προβολές στο Αμφιθέατρο Άνω Σύρου, έναν πραγματικά υπέροχο χώρο, άγνωστο στην πλειοψηφία των Συριανών, ο οποίος θα έπρεπε να αξιοποιείται συχνότερα για την ανάγκη πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Ένας έφηβος στα 90s, ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Αθήνα

Η ταινία «Δεκαεννιά» του Άγγελου Φραντζή αφηγείται τις αναμνήσεις ενός νέου που φοβάται να γίνει είκοσι χρονών. Πριν από την προβολή της, ο σκηνοθέτης δήλωσε «περίεργος» για την αίσθηση που θα του άφηνε, 23 ολόκληρα χρόνια μετά την ολοκλήρωσή της. Δεν παρέλειψε μάλιστα να ευχαριστήσει τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους να προβάλουν τη δική του ταινία μαζί τα «Χρώματα της Ίριδας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου, με τον οποίο τον συνέδεε στενή φιλία. «Είναι πολύ ευχάριστο, συγκινητικό και τιμητικό που διαλέξατε να κάνετε αυτή τη σχέση», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Άγγελος Φραντζής σπούδασε σκηνοθεσία κινηματογράφου στην INSAS στις Βρυξέλλες. Παρά το γεγονός ότι, είχε λάβει χρηματοδότηση για να γυρίσει εκεί το «Δεκαεννιά» , ένιωσε την ανάγκη να επιστρέψει και να κάνει σινεμά στην πατρίδα του. Η ταινία γυρίστηκε μέσα σε ένα μήνα. Αμέσως μετά την προβολή της στο SIFF, ο σκηνοθέτης δεν έκρυψε την αμηχανία του. «Μου φάνηκε τρομερά εφηβική ταινία. Άλλωστε, αυτό είναι το θέμα της. Μιλάει για το πώς είναι κανείς στα 19 του, την περίοδο των 90s και ανάμεσα σε δύο χώρες».

Στενή φιλία μεταξύ των δύο σκηνοθετών

Ωστόσο, διευκρίνισε ότι, το «Δεκαεννιά» και τα «Χρώματα της Ίριδος» του Παναγιωτόπουλου δεν έχουν να πουν κάτι κοινό. Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους δύο σκηνοθέτες είναι η αγάπη του Άγγελου Φραντζή για το έργο του Νίκου Παναγιωτόπουλου, τον οποίο θαύμαζε από τα νεανικά χρόνια του. «Ήμουν φανατικός θαυμαστής του πριν ακόμα δω ταινίες του. Είχα διαβάσει μία συνέντευξή του σε ένα περιοδικό, όταν ήμουν 15-16 ετών και είχα σκεφτεί ότι, λέει πράγματα τα οποία δεν θα μπορούσα ποτέ εγώ να πω και αυτό με είχε κάνει να τον λατρέψω, να περιμένω την επόμενη ταινία του το «Βαριετέ». Πήγαινα στο «Παλλάς» και περίμενα πότε θα βγάλουν μια καινούρια φωτογραφία. Άλλοι είχαν τον Μπρους Γουίλις στη ντουλάπα τους, εγώ είχα τον Παναγιωτόπουλο και τις ταινίες του».

Στην πορεία, ο Άγγελος Φραντζής είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τον Νίκο Παναγιωτόπουλο και από τότε, οι δυο τους έγιναν στενοί φίλοι. Αναφορικά με τα «Χρώματα της Ίριδος», ο ίδιος ενημέρωσε το κοινό ότι, πρόκειται για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη, την οποία έκανε, γυρίζοντας από το Παρίσι. «Εκεί έμεινε για δέκα χρόνια. Δούλεψε, σπούδασε και μάλιστα ήταν συγκάτοικος με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Είχε να αφηγηθεί πάρα πολλές αστείες ιστορίες σχετικά με αυτή τη συγκατοίκηση. Ήταν μία σχέση ανταγωνιστική αλλά και αγάπης – μίσους.

Μια πολιτική ταινία με παιγνιώδη διάθεση

Τα «Χρώματα της Ίριδας», παραγωγής 1975, χαρακτηρίστηκαν ως μία «αντιηρωική» και «αντιδεοντολογική» ταινία. «Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ενός διαφημιστικού σποτ, το κινηματογραφικό συνεργείο βρίσκεται σε μια παραλία. Ξαφνικά παρουσιάζεται μπροστά τους ένας μεσήλικας άντρας, που κρατώντας την ομπρέλα του εξαφανίζεται στη θάλασσα. Ο φακός της κάμερας έχει καταγράψει κάθε στιγμή του παράδοξου συμβάντος. Η εταιρεία προς αποφυγήν σκανδάλου ανακοινώνει πως ό,τι έγινε αποτελούσε κομμάτι της διαφημιστικής καμπάνιας. Ο ηχολήπτης και συνθέτης της μουσικής του σποτ, όμως, αγνοώντας τις αναστολές και αντιρρήσεις των συνεργατών του αποφασίζει να λύσει το μυστήριο.».

Όπως τόνισε ο κ. Φραντζής η ταινία προκάλεσε αμηχανία και έτυχε μέτριων έως και επιθετικών κριτικών, παρότι βρισκόταν πάντα στη λίστα με τις 10 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. «Γυρίστηκε ακριβώς μετά τη Χούντα .Τόσο το κινηματογραφικό, όσο και το κοινωνικό κλίμα είναι τελείως διαφορετικό που ο Παναγιωτόπουλος πρεσβεύει. Όλοι ήταν εκεί για να δουν το σινεμά με τις υψωμένες γροθιές και ο Παναγιωτόπουλος δεν τους έδινε αυτό. Τους έδινε μια ταινία, ουσιαστικά πολιτική αλλά με έναν τρόπο διαφορετικό, παιγνιώδη στο πνεύμα και στο στυλ του. Οπότε αντιμετωπίστηκε με τρομερή αμηχανία, όπως και το συνολικότερο έργο του».

«Μ…Θ» στην πηγή του Αγίου Αθανασίου

Αμέσως μετά, ακολούθησε περφόρμανς από την Γκαέλ Ρουάρ στην πηγή του Αγίου Αθανασίου. Η καλλιτέχνις δημιουργεί ταινίες από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 με βάση της την Γκρενόμπλ της Γαλλίας. Επί σειρά ετών ήταν μέλος του «102 rue d’ Alembert», ενός χώρου αφιερωμένου στην προβολή και τη δημιουργία πειραματικής μουσικής και πειραματικών ταινιών, ενώ παράλληλα είχε για πάνω από μία δεκαετία τη διαχείριση του εργαστηρίου χειροτεχνίας του φιλμ Atelier MTK, έως το 2006. Ως αλχημίστρια που εξειδικεύεται στην τήξη των επάργυρων στοιχείων της φωτοευαίσθητης επιφάνειας του φιλμ, έχει αναπτύξει και συνεχίζει να εξερευνά διάφορες μεθόδους χημικής επεξεργασίας του φιλμ. Εν τω μεταξύ, έβαλε σκοπό να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για παιχνίδια με πολλαπλές προβολές, σε συνεργασία με διάφορους ανθρώπους ή και μόνη της. Επίσης, κατά καιρούς διοργανώνει διάφορα εργαστήρια, άλλοτε σε σχολές καλών τεχνών κι άλλοτε σε μορφή ιδιαίτερων μαθημάτων.