Η Τζοκόντα χαμογέλασε ξανά

Με μία μοναδική μουσική παραίσθηση, βασισμένη στους ήχους και τις επιρροές του σπουδαίου Μάνου Χατζιδάκι ολοκληρώθηκε το 5ο Φεστιβάλ Ακορντεόν στη Σύρο.

Στην αυλαία της μεγάλης αυτής γιορτής με τα καθημερινά σεμινάρια, τις εκθέσεις, τα εργαστήρια, τις συναυλίες και τις μουσικές αλληλεπιδράσεις σε κάθε γωνιά της καλοκαιρινής Σύρου, το Κουαρτέτο Qua’SH ανίχνευσε στο Θέατρο Απόλλων τις συγγένειες ανάμεσα στον Μάνο Χατζιδάκι και το έργο τριών πολύ σημαντικών νεότερων συνθετών. 

Το «κουαρτέτο των αισθήσεων και των παραισθήσεων» δημιουργήθηκε το 2004, απαντώντας στην πρόκληση μιας ολοκληρωμένης ηχητικά απόδοσης του ορχηστρικού έργου του Μάνου Χατζιδάκι από ένα μικρό σύνολο. Η γραφή για κουαρτέτο αποτέλεσε την ώριμη συνεισφορά του ενορχηστρωτή Θόδωρου Κοτεπάνου, ενός από τους στενότερους όψιμους συνεργάτες του Χατζιδάκι, στην ερμηνεία του έργου του συνθέτη.

Με την προσθήκη, σε δεύτερο χρόνο, έργων τριών άλλων συνθετών, του Michael Kamen, που συνέπραξε στην ηχογράφηση του «Χαμόγελου της Τζοκόντα», του Nicola Piovani (κινηματογραφικές συνθέσεις) και του René Aubry (συνθέσεις για θέατρο και μαριονέτες), το κουαρτέτο παρουσίασε ένα συναυλιακό πρόγραμμα, καταλήγοντας παράλληλα στην οριστική σύνθεσή του με τη συμμετοχή του Γιώργου Αρνή (κοντραμπάσο), του Πάνου Δημητρακόπουλου (κανονάκι) και του Κώστα Ράπτη (μπαγιάν). 

Η μουσική επιρροή του Χατζιδάκι σε άλλους συνθέτες

Τέσσερις Έλληνες αναγνωρισμένοι σολίστες με ανεξάρτητες αναζητήσεις στα μονοπάτια της μουσικής συναντώνται τα τελευταία χρόνια σε επίλεκτες σκηνές και φεστιβάλ για να παρουσιάσουν ­ με τη χρήση των τεσσάρων «ετερόκλητων» οργάνων τους σε ανέκδοτο συνδυασμό ­πρωτότυπες μεταγραφές που αναδεικνύουν την πνευματική συγγένεια του κορυφαίου Έλληνα δημιουργού με κάποιους εμπνευσμένους επιγόνους του. 

Σκηνικές ή «καθαρές» ορχηστρικές μουσικές, διάσημες ή ξεχασμένες, αριστουργήματα που εκτελούνται σπάνια ζωντανά επειδή απαιτούν πολυπληθή ή εξειδικευμένα σύνολα, αποδίδονται με την αμεσότητα και την πληρότητα του μικρού αλλά ανάγλυφου αυτού πολυφωνικού συνόλου: Μάνος Χατζιδάκις: «Το χαμόγελο της Τζοκόντας» και μουσικές από τα έργα «Καίσαρ και Κλεοπάτρα», «Sweet Movie», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Οδός Ονείρων» ­ Michael Kamen: Stromness (από την ταινία Winter Guest)­ Nicola Piovani: Μουσική από τον κινηματογράφο (από τις ταινίες Kaos, Chiari di luna, Caro Diario, Domani Accadra, Strana la vita, La vita è bella)­ René Aubry: Après la pluie (από την ταινία Killer Kid) και μουσικές για παραστάσεις μπαλέτου και μαριονέτας από τις συλλογές Invités sur la terre, Plaisir d’amour, Ne m’oublie pas, Projection privée.

Οι επίγονοι του κορυφαίου συνθέτη

Ο Karmen, o Piovani και ο Aubry είναι κατά μία έννοια επίγονοι του Χατζιδάκι, όπως μαρτυρούν δηλώσεις τους για τη σημαντική επιρροή που δέχτηκαν στην αρχή της καριέρας τους ως δημιουργοί.

Ο Michael Karmen ήταν ο ομποΐστας και ένας από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές του νεανικού συγκροτήματος «New York Rock and Roll Ensemble». Συνεργάστηκε μεταξύ άλλων με το συγκρότημα Metallica επελέγη από τους Pink Floyd για τη συμφωνική ενορχήστρωση του “The Wall».

O Nicola Piovani είναι για πολλούς ο φυσικός διάδοχος του Nino Rota στην ιταλική κινηματογραφική μουσική. Κάτοχος ενός Oscar, έχει γράψει πάνω από 150 μουσικές για ταινίες. Γνωρίστηκε με τον Μάνο Χατζιδάκι σαν «μουσικός βοηθός» του στην παραγωγή της ταινίας «Martlet’s tale» απ’ όπου προήλθε και το τραγούδι «Μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων».

Ο René Aubry συνέθεσε οργανική μουσική κυρίως για παραστάσεις μπαλέτου και μαριονέτας. Δηλώνει μαθητής του Χατζιδάκι, παρ’ ότι δεν γνωρίστηκαν, παρά μόνο μουσικά. Έχει αφιερώσει ένα ολόκληρο δίσκο στον Έλληνα συνθέτη και δεν χάνει ευκαιρία να αναφέρει τη μουσική και ενορχηστρωτική επιρροή του απ’ αυτόν.

Κ. Ράπτης: «Όταν παίζουμε Χατζιδάκι, γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι»

Για την ιδέα να ενταχθεί το αφιέρωμα αυτό στο πρόγραμμα του 5ου Φεστιβάλ Ακορντεόν μίλησε στην «Κοινή Γνώμη» το μέλος του σχήματος Κώστας Ράπτης. 

«Η αλήθεια είναι ότι ο Μάνος Χατζιδάκις δεν είχε χρησιμοποιήσει πάρα πολύ το ακορντεόν στις μουσικές του πολύ. Ήταν όμως λάτρης των ήχων και το ακορντεόν όπως έχει εξελιχθεί πλέον τα τελευταία τριάντα χρόνια και κυρίως στην Ελλάδα, όπου γίνονται πάρα πολλά βήματα, σίγουρα θα το είχε αγκαλιάσει πολύ πιο ζεστά» ανέφερε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας πως «οι ενορχηστρώσεις του Θοδωρή, που υπήρξε συνεργάτης του Χατζιδάκι, τιμούν σίγουρα την αισθητική του Μάνου και είναι μια πολύ ωραία αφορμή να προσεγγίσουμε την μουσική του Μάνου και μέσα από το ακορντεόν».

Υπογράμμισε δε ότι το δυνατό στοιχείο του κουαρτέτου είναι η ενορχηστρωτική δεξιοτεχνία του Θοδωρή ο οποίος έχει τη φαεινή ιδέα να χρησιμοποιήσει αφενός το ακορντεόν σε ένα μεγαλύτερο ρόλο και ταυτόχρονα να δώσει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στο κανονάκι, ένα όργανο που προέρχεται από την παραδοσιακή μουσική με φανταστικές δυνατότητες και έχει χρησιμοποιηθεί με ιδιαίτερο τρόπο. «Το αποτέλεσμα είναι ότι με πάρα πολλή αγάπη σε κάθε ήχο που παράγεται από το κουαρτέτο φωτίζεται η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι λίγο διαφορετικά από ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα» κατέληξε, τονίζοντας «κάθε φορά που παίζουμε γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι».