Συνέντευξη της χορογράφου – σκηνοθέτιδος Φένιας Αποστόλου στο πλαίσιο της συμμετοχής της στο 4ο Akropoditi DanceFest με το έργο «Twisted Genders»

Η τέχνη σπάει τα κοινωνικά σύνορα

Φωτό: Λουκία Μπατσή

Την υπέρβαση των αλλοτινών φυλετικών στερεοτύπων μέσα από τα μαγικά παιχνίδια του Έρωτα, που πειραματίζεται, δοκιμάζει και δε διστάζει να μεταμορφωθεί, αναζητώντας την αιωνιότητα, πραγματεύεται το νέο χορογραφικό δημιούργημα της Φένιας Αποστόλου.

Η καλλιτέχνης με τα χίλια «πρόσωπα» που χορογραφεί, σκηνοθετεί και διαπρέπει ερμηνευτικά σε Ελλάδα και εξωτερικό με τον θεατρικό μονόλογο του Δημήτρη Φοινίτση «BELLEΛEN» συμμετείχε στο 4ο Akropoditi DanceFest 2016 με το έργο της «Twisted Genders».

Τρία χρόνια μετά την πρώτη της γνωριμία με το κοινό του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού και Χοροθεάτρου στη Σύρο, η Φένια Αποστόλου επέστρεψε με ένα transgender χορευτικό ντουέτο για την ανάγκη της ανθρώπινης ύπαρξης να ξεπεράσει τις συνήθειες του παρελθόντος και να αγγίξει την αέναη αγάπη και συντροφικότητα.΄

Η παράσταση πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στην Πινακοθήκη Κυκλάδων.

Η δημιουργός άνοιξε τα «χαρτιά» της στην «Κοινή Γνώμη» και μίλησε για την ικανότητα της τέχνης να σπάει τα κοινωνικά «σύνορα» μέσα από έναν σύγχρονο τρόπο έκφρασης και δημιουργίας, καθώς και για την καλλιτεχνική διαδρομή της με μια πληθώρα έργων στο ενεργητικό της που αντέχουν στο χρόνο και τυγχάνουν ευρείας αποδοχής από τις φεστιβαλικές κοινότητες.

Το καλοκαίρι του 2013 γνωρίσαμε τους «Τρεις Σωματοφύλακες», ένα ωριαίο έργο με πέντε χορευτές. Ποια είναι η ταυτότητα της νέας παράστασής σας, που μας συστήνει τους ταλαντούχους Μαρία Μανουκιάν και Αλέξανδρο Σταυρόπουλο;

“To «Twisted Genders» είναι η νέα παραγωγή του Χοροθεάτρου Λυδία Λίθος. Το έργο εστιάζει σ’ ένα ζευγάρι, το οποίο για ένα και μοναδικό βράδυ, αλλάζει μαγικά τους ρόλους του. Ο άντρας μεταμορφώνεται σε γυναίκα και η γυναίκα σε άντρα με τη χρήση διαφορετικών κοστουμιών. Ακολουθούμε την πορεία τους μέσα στο χρόνο με σκηνές που ανήκουν στον Μεσαίωνα, στα 60s και στο σήμερα. Πρόκειται δηλαδή για το παιχνίδι ενός straight ζευγαριού, μέσα από το οποίο ο ένας προσπαθεί να μπει στη θέση του άλλου για να τον καταλάβει και να αγαπηθεί ξανά”.

Επομένως η παράσταση εξερευνά τη σύγκλιση των ρόλων των δύο φύλων, όπως διαμορφώνεται αποκομμένη από τις κοινωνικές ηθικοπλαστικές συνθήκες του παρελθόντος.

“Φυσικά, γιατί με το χρόνο έχουν αλλάξει τα χαρακτηριστικά των φύλων, ειδικά από τη στιγμή που η γυναίκα άρχισε να έχει το δικό της εισόδημα. Η συμπεριφορά ενός ανθρώπου βασίζεται στην προσωπικότητα και όχι στο φύλο. Αυτό ίσχυε παλαιότερα σε κάποιες κλειστές και συντηρητικές κοινωνίες, οι οποίες κρατούσαν τα φύλα σε απόσταση. Η απόσταση αυτή δεν υπάρχει πια και τα φύλα έχουν έρθει πιο κοντά στις συνήθειες. Υπάρχουν βέβαια και πράγματα που κάνει μόνο ο άντρας ή η γυναίκα, αφού το σώμα και το φύλο τους καθορίζει τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς τους. Ωστόσο η οποιαδήποτε ταύτιση σχετίζεται με την εξέλιξη. Αν δηλαδή το κάθε φύλο επιθυμεί να πάρει τις παροχές που του προσφέρει η εποχή από την περιποίηση μέχρι το ποιος φέρνει τα λεφτά στο σπίτι. Αυτό μ’ αρέσει πάρα πολύ γιατί εξομοιώνονται τα φύλα και ξεσκεπάζονται μ’ έναν τρόπο. Πέρα από τις συνήθειες, τα φύλα θέλουν να είναι μαζί. Αγγίζω το θέμα της συντροφικότητας με έναν παράδοξο τρόπο, αλλά και μια «πιπεράτη πινελιά» Πρόκειται για ένα καθαρό χορευτικό έργο με δύο δυνατούς τεχνικά χορευτές. Στα θεατρικά μου έργα, με ενδιαφέρει η εξερεύνηση της κινητικής δίνης. Πόσο μπορεί το κάθε έργο να με εμπνεύσει για να δώσω μια πλούσια κινησιολογική γραμμή με πληθωρικό κινησιολογικό χαρακτήρα και συνεχόμενη ροή”.

Το «Twisted Genders» έκανε πρεμιέρα στις 3 Ιουνίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ Χορού του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων. Ποια η μελλοντική πορεία του;

“Απόσπασμα του έργου θα παρουσιαστεί τον Αύγουστο στη Ζάκυνθο, στο 1ο Ionian Dance Festival. Στο πνεύμα της ρεπερτοριακής πολιτικής που ακολουθώ και της φεστιβαλικής πορείας των έργων μου, θα απευθυνθούμε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Είμαστε σε συζητήσεις με ένα θέατρο στην Πάτρα - γενέτειρα του Αλέξανδρου - ενώ θα το παρουσιάσουμε και στη Ρόδο, από όπου κατάγεται η Μαρία. Είμαι υπέρ της καλλιτεχνικής αποκέντρωσης και τη στηρίζω. Δεν βαριέμαι καθόλου τη διαδικασία, με εμπνέει και με αναζωογονεί. Η τέχνη δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στην πρωτεύουσα, που είναι και μια κορεσμένη αγορά”.

Το 2013 σε γνωρίσαμε ως χορογράφο. Τρία χρόνια αργότερα σε βρίσκουμε με δύο ακόμα ιδιότητες, αυτές της σκηνοθέτιδος και της ηθοποιού. Τι άλλαξε στην καλλιτεχνική σου διαδρομή όλο αυτό το διάστημα που μεσολάβησε;

“Μέχρι το 2013, είχα σκηνοθετήσει δυο παιδικές θεατρικές παραστάσεις, στο πλαίσιο συνεργασίας μου με κάποιες διαφημιστικές εταιρίες. Το 2009 έκανα το «Ισόβια Ξανθιά» μια ποπ μουσική κωμωδία με θέμα της εκδίκησης της ξανθιάς στο σήμερα. Μετά τους «Τρεις Σωματοφύλακες» ξεκίνησε η σκηνοθετική πορεία μου με τον «Πελεκάνο» του Στρίντμπεργκ το 2014. Την επόμενη χρονιά έκανα το «Otherside» ένα μεταπολεμικό δράμα του Σκοπιανού Ντέγιαν Ντουκόφσκι, ενός από τους γνωστούς και βραβευμένους δραματουργούς των Βαλκανίων. Το έργο ανέβηκε για δεύτερη φορά στην Ελλάδα μετά από 10 χρόνια, σε συμπαραγωγή του Θεάτρου Vault. Στο πλαίσιο της διεθνούς φεστιβαλικής πορείας του, πραγματοποιήθηκαν παραστάσεις στο 9ο Black Box International Theatre and Dance Festival στη Φιλιππούπολη, στο Mot International Theatre Festival στα Σκόπια, στο International Theatre Festival "SLAVIJA 2016" στο Βελιγράδι και στο TACT International Theatre Festival στην Τεργέστη της Ιταλίας. Μέσα από το έργο αυτό έκανα το πρώτο διεθνές άνοιγμα στο θέατρο, που είναι πιο σημαντικό και από το χορό, λόγω της δυσκολίας της γλώσσας. Ο χορός μπορεί να ταξιδέψει παντού, η γλώσσα όμως σε δεσμεύει. Εγώ κάνω σωματικό θέατρο, έναν συνδυασμό λόγου και κίνησης και αυτό αρέσει στο εξωτερικό, γιατί σπάει τα σύνορα. Και στον Πελεκάνο και στο Otherside έκοψα ελάχιστο κείμενο, απλά ενδιάμεσα τοποθέτησα εμβόλιμα κάποιες χοροθεατρικές σκηνές”.

Πέρα από την εξωστρέφεια, σε ενδιαφέρει και η διαχρονικότητα των έργων αυτών;

“Βεβαίως. Θέλω τα έργα μου να αντέξουν όσο περισσότερο γίνεται στον χρόνο. Αυτό το αποδεικνύει το «Chair's Tragedy» ένα έργο που το έκανα το 2005 στη Σχολή και παίζεται ακόμη. Οι «Τρεις Σωματοφύλακες» ανέβηκε το 2014 στην Πράγα και φέτος μας πρότειναν να το πάμε στον Άγιο Δομήνικο στην Καραϊβική. Για οικονομικούς λόγους, αυτό θα γίνει το 2017. Θεωρώ ότι όσο επιλέγεται ένα έργο, τόσο μένει ζωντανό. Ωστόσο, πέρα από τις επαναλήψεις, με ενδιαφέρει να παράγω και καινούρια έργα”.

Το 2015 πειραματίστηκες και ως ηθοποιός, εισπράττοντας ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια. Η υποκριτική είναι ένα κομμάτι το οποίο σε ενδιαφέρει;

“Ερμήνευσα το μονόλογο του Δημήτρη Φοινίτση «BELLΕΛΕΝ». Το έργο ανήκει στο θέατρο λόγου, κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που κάνω εγώ. Και ήταν για μένα μεγάλη εκπαίδευση να επικεντρωθώ στο λογοκεντρικό θέατρο και η ίδια ως ηθοποιός, γιατί το θέατρο που κάνω είναι σωματικό. Το λάτρεψα από την πρώτη ανάγνωση ήθελα πάρα πολύ να το κάνω. Έχω παίξει σε ταινίες μικρούς ρόλους, έχω εμπειρία στη σκηνή πολλά χρόνια, αλλά με το λόγο δεν είχα παίξει ποτέ. Κι όμως πήγε πάρα πολύ καλά. Το έργο παρουσιάστηκε στο Από Μηχανής Θέατρο, στο Ηράκλειο, στην Πάτρα, στο Φεστιβάλ Μονολόγων στο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας, στη Ρόδο, στην Κέρκυρα, στη Θεσσαλονίκη, στη Λεμεσό και στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας. Περιγράφει την ιστορία της Ωραίας Ελένης εν καιρώ κρίσης, η οποία βρίσκεται στην αλλοδαπή και προσπαθεί να επιβιώσει. Η παράσταση έχει ταξιδέψει σε 10 μέρη κι ελπίζουμε να τη φέρουμε και στη Σύρο. Η υποκριτική είναι κάτι που με ενδιαφέρει, αλλά δίνω μια παραπάνω προτεραιότητα στη δημιουργία. Μέσα από το «BELLΕΛΕΝ» μου δίνεται η ευκαιρία να βιώσω η ίδια αυτά που ζητώ από τους ηθοποιούς μου. Πάνω στην πράξη, η τέχνη απελευθερώνεται, παίρνει το χαρακτήρα που της αρμόζει, το ένστικτο λειτουργεί και επικοινωνείς με το κοινό. Κι εμένα με ενδιαφέρει αυτή η εξερεύνηση, γιατί εκπαιδεύομαι”.