Βρήκαμε το γούστο και χάσαμε την ευγένεια

Όπως φαίνεται, μετά τους «Ορίζοντες» του Κώστα Βαρώτσου, εμείς οι Συριανοί «κλείσαμε» και ως φιλότεχνοι και ως φιλόξενοι, αλλά και ως άνθρωποι του πολιτισμού. Γιατί πολιτισμός δεν είναι μόνο η θεατρική παράσταση που θα παρακολουθήσουμε, η συναυλία που θα ακούσουμε ή το έργο τέχνης που θα αναρτήσουμε στο διαδίκτυο για τα like. Πολιτισμός είναι και η κοινωνική συμπεριφορά. Ο τρόπος με τον οποίο δρούμε και αντιδρούμε απέναντι στα πράγματα. Που αντιμετωπίζουμε τα υπόλοιπα όντα. Που ενεργούμε και λειτουργούμε ως αυτόνομη μονάδα μέσα στο σύνολο. Ο πολιτισμός διαφαίνεται ακόμη και από τον τρόπο με τον οποίο εκφράζουμε τη γνώμη μας.

Η λυσσαλέα επίθεση που δέχτηκε το γλυπτό του «Ερμή» στην παραλία της Ερμούπολης δίνει την εντύπωση μιας «καταπιεσμένης» τοπικής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας, που επί έναν ολόκληρο χρόνο κρατιόταν με νύχια και με δόντια και αναζητούσε την κατάλληλη αφορμή για να γκρινιάξει πάλι. Για να εκτονώσει όλα της τα νεύρα, να βγάλει όλα της τα απωθημένα και να ξεχαστεί από τα πραγματικά και ουσιαστικά προβλήματα, που ακόμα δεν έχει λύσει. Διότι, ένα έργο που τοποθετήθηκε προσωρινά στο λιμάνι, στο πλαίσιο μίας εικαστικής έκθεσης, δεν αποτελεί πρόβλημα. Προβληματική είναι η κατακραυγή και η διαπόμπευση του καλλιτέχνη και των φορέων που επέλεξαν να εκθέσουν –προσωρινά- ένα γλυπτό του, που δεν ταιριάζει στα γούστα και την αισθητική μας. Η διακωμώδηση, η σάτιρα και η παρωδία είναι θεμιτές και αποτελούν δείγμα εύστροφων και καλλιεργημένων ανθρώπων που διαθέτουν χιούμορ και διευρυμένους ορίζοντες. Από την άλλη, η στοχοποίηση, ο εξευτελισμός και το «άδειασμα» ενός εικαστικού, την τέχνη του οποίου δεν είμαστε σε θέση να «διαβάσουμε» δεν τιμούν ένα «νησί του πολιτισμού», όπως μας αρέσει να αυτοαποκαλούμαστε.

Η ευρεία αποδοχή του γλυπτού του Κώστα Βαρώτσου δεν μας καθιστά ειδήμονες σε θέματα τέχνης. Αυτό δε σημαίνει, βέβαια, πως για να προβείς στο σχολιασμό ενός έργου, χρειάζεται να είσαι απόφοιτος Σχολής Καλών Τεχνών. Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες είναι σαν τους ανθρώπους. Ποικίλουν, διαφέρουν, έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες και μια ολόκληρη φιλοσοφία από πίσω. Ένα έργο μπορεί να μην αρέσει σε κάποιους και να αρέσει σε κάποιους άλλους. Απόλυτα φυσιολογικό. Αφύσικος είναι ο χλευασμός, η περιθωριοποίηση και ο αδικαιολόγητος «πόλεμος», εναντίον ενός έργου, καλαίσθητου ή μη, που από την αρχή διευκρινίστηκε ότι, τοποθετήθηκε προσωρινά στον τόπο μας. Τα «παραληρηματικά» σεντόνια, τα υποτιμητικά σχόλια, η παντελής έλλειψη στοιχειώδους ευγένειας και η μηδενική ανοχή σε κάτι «ξένο» από εμάς, καταδεικνύει -δυστυχώς- τη μη αποδοχή του διαφορετικού με πολλά ακόμα παρακλάδια.

Ένα από αυτά είναι και η άγνοια. Η παραμονή του γλυπτού του Κώστα Βαρώτσου δε συνεπάγεται τη μόνιμη εγκατάσταση οποιουδήποτε έργου, το οποίο παραχωρείται αφιλοκερδώς από τον δημιουργό του με στόχο να εκτεθεί για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Δεν είναι κάθε μέρα του ΑΪ-Γιαννιού, ούτε είπε κανείς πως το λιμάνι θα μετατραπεί σταδιακά σε Μουσείο. Επιπλέον, κανείς από τους αρμόδιους φορείς δεν υπαινίχτηκε ότι το συγκεκριμένο γλυπτό του Γερμανού Καλλιτέχνη είναι ο «Ερμής» που επιθυμεί το νησί τόσα χρόνια. Το ρεπορτάζ της «Κοινής Γνώμης», λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της έκθεσης ήταν σαφές. Το έργο θα παραμείνει μπροστά από τις επιχειρήσεις εστίασης της παραλίας μέχρι τη λήξη της έκθεσης.

Επιπλέον, σε κανένα άλλο μέρος δεν έχει γίνει δημοψήφισμα για να παραμείνει ένα έργο τέχνης σε δημόσιο χώρο. Δεν είναι ριάλιτι για να ψηφίσουν οι τηλεθεατές ποιον παίκτη θέλουν στον τελικό. Τον λόγο για μία τέτοια απόφαση, τον έχουν αποκλειστικά τα όργανα, που εκπροσωπούν τους δημότες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν χρειάστηκε αυτή η διαδικασία, καθώς το έργο παραχωρήθηκε για προκαθορισμένο αριθμό ημερών, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τον Δήμο. Εάν έπρεπε να καταβληθεί ποσό είτε για την μετακίνησή του, είτε για την εγκατάσταση και την παραμονή του, το θέμα θα περνούσε από δημοτικό συμβούλιο.

Αξίζει δε να σημειωθεί πως, σύμφωνα με πληροφορίες, το εν λόγω γλυπτό δεν συγκίνησε ούτε τους εκπροσώπους των εμπλεκομένων φορέων, οι οποίοι δεν το απέκλεισαν βάσει του προσωπικού τους γούστου, απεναντίας ευχαρίστησαν θερμά τον καλλιτέχνη για την προσφορά και την τιμή που ήθελε να κάνει στο νησί μας.

Επομένως, αντί να ρίχνουμε χολή για κάτι προσωρινό και ελάσσονος σημασίας, θα ήταν προτιμότερο να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας σε άλλες αντιαισθητικές δημιουργίες εκτός πόλης, που θα πρέπει να ανεχτούμε για όλη μας τη ζωή.

Διαβάστε ακόμα