Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας

Η μάστιγα της κατάθλιψης



Τα 154 εκατομμύρια ξεπερνά παγκοσμίως ο αριθμός των πασχόντων από κατάθλιψη, η οποία σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας θα είναι ως το 2020 η δεύτερη αιτία θανάτου.

Οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια αγγίζουν τα 25 εκατομμύρια, ενώ 95 εκατομμύρια υποφέρουν σήμερα από διαταραχές σχετιζόμενες με κατάχρηση αλκοόλ. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για μία παγκόσμια “επιδημία” ψυχικών διαταραχών, η οποία αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική κρίση, που μαστίζει κάθε γωνιά της γης.

Στην Ελλάδα, μόλις το 80% όσων πάσχουν από κατάθλιψη αναζητούν βοήθεια και λιγότερο από το 50% προσφεύγει στη στήριξη του ιατρού. Τέλος, ένα 10 με 12% του συνόλου του πληθυσμού όλων των ηλικιών πάσχει από ψυχικές ασθένειες.

Φέτος εορτάζονται 19 χρόνια από τότε που θεσμοθετήθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Η ημέρα γιορτάζεται ετησίως στις 10 Οκτωβρίου, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τα ψυχικά νοσήματα. Την πρωτοβουλία πήραν από κοινού το 1994 η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Κατακόρυφη αύξηση των πασχόντων

Σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο κ. Σωτήρη Λυριντζή, η κατάθλιψη είναι η συνηθέστερη ψυχική διαταραχή. Όπως υπογραμμίζει, “με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε πολλές ψυχικές δυσλειτουργίες, καθώς όλες οι μορφές δεν είναι το ίδιο”. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι “υπάρχουν καταθλιπτικές διαταραχές που προκαλούνται από συγκεκριμένα αντικείμενα και από την άλλη υπάρχουν οι ενδογενείς καταθλίψεις που είναι πολύ σοβαρές”. Εξηγεί μάλιστα ότι “τα αίτια των ενδογενών καταθλίψεων δεν μπορούν να ενοχοποιήσουν απλώς τις συνθήκες και το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά είναι πιο βαθιές ψυχικές διεργασίες που οδηγούν σε καταθλιπτικές εκτροπές με χρόνιο χαρακτήρα και αντιμετωπίζονται μόνο με καταθλιπτικά”.

Κατάθλιψη αντιδραστικού χαρακτήρα

Προσθέτει ακόμα ότι κάποιες διαταραχές εμφανίζονται σε μεγαλύτερη συχνότητα, όπως είναι η κατάθλιψη αντιδραστικού χαρακτήρα, ειδικά σε περιόδους οικονομικής δυσχέρειας, όπου πολλά άτομα αδυνατούν να διαχειριστούν την καινούρια πραγματικότητα που βιώνουν.

Δεν παραλείπει ωστόσο να επικεντρωθεί και στο κομμάτι των ψυχώσεων, το οποίο αγγίζει γύρω στο 1% του πληθυσμού. Όπως αναφέρει, “πρόκειται για σοβαρές διαταραχές, για τις οποίες απαιτείται πρόληψη, περίθαλψη και αποκατάσταση, κάτι το οποίο λείπει όχι μόνο στις Κυκλάδες, αλλά και σε πανελλαδικό επίπεδο”.

Αναφορικά με την αύξηση των αυτοκτονιών που παρατηρείται τα δύο τελευταία χρόνια, ο κ. Λυριντζής τονίζει ότι δεν οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως η οικονομική κρίση. “Ένας τέτοιος παράγοντας δημιουργεί μία αντιδραστική κατάθλιψη που πυροδοτεί τέτοιες καταστάσεις, αλλά αλλά δεν οδηγεί σε αυτές τις λύσεις” εξηγεί, προσθέτοντας ότι οι αυτοκτονίες προέρχονται από τις ενδογενείς καταθλίψεις, που αποτελούν ψυχωσική κατηγορία. “Κάποιος πάσχων από ενδογενείς καταθλίψεις, βοηθούμενος από τις συνθήκες που είναι και αρνητικές, ενδεχομένως να μην μπορέσει να διαχειριστεί την κατάσταση, ακόμα κι αν ακολουθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή”, σημειώνει.

Οι Κυκλάδες υστερούν στον τομέα της πρόληψης

Ως εκ τούτου, υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης, προκειμένου να αποφεύγονται ακραία περιστατικά, όπως αυτά. “Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι βασικό αγαθό το οποίο δυστυχώς στερούμαστε στην Ελλάδα. Η πρόληψη δεν είναι μόνο για τις καταθλίψεις, αλλά για ολόκληρη τη γκάμα των ψυχικών διαταραχών, αγγίζοντας επίσης όλα τα κομμάτια της υγείας και της παθολογίας”, αναφέρει χαρακτηριστικά. Όπως υποστηρίζει “οι Κυκλάδες υστερούν και σε αυτό τον τομέα, καθώς υπάρχει δυσκολία επικοινωνίας μεταξύ των υπηρεσιών, ενώ λείπει και το εξειδικευμένο προσωπικό για να πάει μπροστά μια τέτοια λειτουργία”. Ο ίδιος εκτιμά πως “είναι ένα ζήτημα που “καίει” και έχει την επίπτωσή του και στο βαθμό των αποπειρών αυτοκτονίας που θα μπορούσαν ενδεχομένως να είχαν περιοριστεί”.

Καταλήγοντας, θίγει το κεφαλαιώδες ζήτημα της αποκατάστασης, σημειώνοντας πως “ένας ασθενής έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία, από κει και πέρα η αποκατάστασή του δεν μπορεί να ταυτιστεί μόνο με τη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας, που είναι είτε η νοσηλεία είτε η αγωγή που προκύπτει μέσα από αυτή”. Συνεπώς, κρίνει ότι “υπάρχει ένα απέραντο κενό για να μπουν αυτά τα άτομα σε μία διαδικασία επανένταξης μέσα από μία λειτουργία αποκατάστασης, αλλά στην Ελλάδα και ειδικά στην Περιφέρεια δεν υπάρχει τίποτα”.

Περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας από άντρες

Όπως σημειώνει η ψυχολόγος Βάσω Βελούδου, οι περισσότερες επιτυχημένες απόπειρες αυτοκτονίας παρατηρούνται από άντρες, λόγω ιδιοσυγκρασίας. “Οι γυναίκες είναι πιο εξωστρεφείς. Μπορεί να μιλήσουν περισσότερο για τις σκέψεις τους και να μην προβούν σε κάποια απόπειρα” υπογραμμίζει. Αναφερόμενη στα κρούσματα που σημειώθηκαν το τελευταίο διάστημα στη Σύρο, επισημαίνει ότι “υπάρχουν αυξημένες ανάγκες σε τοπικό επίπεδο, δυστυχώς όμως πολύς κόσμος δεν έχει τη δυνατότητα να πληρώσει για υπηρεσίες που παρέχονται από τους ιδιώτες”. Προσθέτει δε ότι “οι ανάγκες φαίνονται από τον αριθμό των περιστατικών που συρρέουν στο νοσοκομείο ή στην Κεντρική Μονάδα Ψυχικής Υγείας”.

Όσον αφορά στη λεπτή γραμμή που υπάρχει ανάμεσα στη λογική και στην εκδήλωση κάποιας ψυχικής διαταραχής, η κ. Βελούδου εξηγεί ότι “η κατάθλιψη δεν τρελαίνει τον άνθρωπο, αλλά τον κάνει να αισθάνεται άσχημα και να αποσύρεται από τη ζωή του”.

Διαταραχές πανικού

Επιπροσθέτως, καθιστά γνωστό ότι η δεύτερη συνηθέστερη ψυχική διαταραχή είναι η κρίση πανικού, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνυπάρξει με την κατάθλιψη. “Πρόκειται για ένα σύμπτωμα του οργανισμού ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι σαν να χτυπάει ένα καμπανάκι ο οργανισμός”, σημειώνει. Ωστόσο δηλώνει ότι τόσο η κατάθλιψη, όσο και η διαταραχή πανικού είναι θεραπεύσιμες, αρκεί να αντιμετωπιστούν έγκαιρα.

“Οι ψυχικές ασθένειες απαιτούν άμεση αντιμετώπιση, όπως και ένα οργανικό νόσημα, που αν το αφήσουμε να χρονίσει, δύσκολα θεραπεύεται. Επομένως, αν δούμε ότι δεν τα καταφέρνουμε, πρέπει να ζητήσουμε κάποια βοήθεια.