Πρόταση του Πανεπιστημίου Αιγαίου για ενιαία διαπεριφερειακά λιμενικά ταμεία, με μορφή ΑΕ, στο πλαίσιο μελέτης για την ενίσχυση του εθνικού λιμενικού συστήματος

Λιμενικά υπερ-ταμεία

Το σενάριο της δημιουργίας διαπεριφερειακών λιμενικών ταμείων, με τη μορφή ανωνύμων εταιρειών, προκρίνεται ως βέλτιστο, για την ενίσχυση του ελληνικού λιμενικού συστήματος, σύμφωνα με μελέτη ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων.

Η έκθεση των μελετητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, περιλαμβάνει τρία σενάρια για το μέλλον του λιμενικού συστήματος, με βέλτιστη πρόταση, αυτή της μετατροπής των λιμενικών ταμείων σε μεγάλους φορείς, άρτια οργανωμένους και στελεχωμένους, που θα καλύπτουν όλα τα λιμάνια και τις ακτές της διευρυμένης, σε επίπεδο περιφέρειας, ευθύνης τους.

Σημειώνεται, πως αυτή τη στιγμή λειτουργούν 69 μικρά Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, ενώ με την πρόταση της μελέτης, αυτά θα μετατραπούν σε 14 μεγάλα Διαπεριφερειακά Ταμεία, που θα λειτουργούν παράλληλα με τους 13 Οργανισμούς Λιμένων, που δραστηριοποιούνται και σήμερα.

Μετατροπή των ΛΤ σε ανώνυμες εταιρείες

Ως πρώτη εκδοχή, όσον αφορά στη διαχείριση του συστήματος, η μελέτη αναφέρει το σενάριο να μην υπάρξει καμία παρέμβαση και το σύστημα να παραμείνει ως έχει, γεγονός, που, όπως επισημαίνεται, θα οδηγήσει σε περαιτέρω κατάτμηση των ΔΛΤ, αυξάνοντας τους φορείς σε 94, από 69 σήμερα, όπως ορίζει ο Καλλικράτης, ενώ θα ενισχύσει τον κατακερματισμό και θα ελαχιστοποιήσει τη δυνατότητα επιχειρηματικών ελιγμών για τα ταμεία.

Στο πλαίσιο του δεύτερου σεναρίου, προτείνεται η σταδιακή μείωση των λιμενικών ταμείων σε 36 φορείς, οι οποίοι θα λειτουργούν σε καθεστώς ανώνυμης εταιρείας. Οι μελετητές εξηγούν την πρότασή τους, για αλλαγή της δομής σε ΑΕ, καθώς, όπως υπογραμμίζουν, η μετατροπή των Διαδημοτικών Λιμενικών Ταμείων σε Ανώνυμες Εταιρείες θα επιτρέψει μία διοίκηση με αυτονομία, αποτελεσματικότητα, ευελιξία στη λειτουργία και διαφάνεια στον απολογισμό. Θα επιτρέψει επίσης την ύπαρξη διεύθυνσης, που θα διαθέτει την αποκλειστική ευθύνη, τόσο στη διαμόρφωση προγραμματικών, όσο και πλήρη επίγνωση των χρηματοοικονομικών δεδομένων, που αφορούν στη λειτουργία του και στην ευθύνη της λειτουργίας του, ενώ τέλος, θα επιτρέψει την αναλογικά ισότιμη συμμετοχή των δήμων στους νέους φορείς.

Ένας εποπτεύον φορέας ανά περιφέρεια

Η πρόταση, ωστόσο, η οποία προκρίνεται από τη μελετητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου, είναι η μετατροπή των λιμενικών ταμείων σε 15 διαπεριφερειακά ταμεία, τα οποία σε επόμενο βήμα θα μετατραπούν σε ΑΕ.

Ο επικεφαλής της ομάδας, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, κ. Θάνος Πάλλης, μιλώντας στη Ναυτεμπορική, τόνισε ότι η χώρα έχει ανάγκη από φορείς διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων με επαρκές μέγεθος και ανθρώπινο δυναμικό για την ανάληψη των σημαντικών καθημερινών λειτουργικών αναγκών και τον επαρκή και ορθολογικό προγραμματικό σχεδιασμό που απαιτεί η λειτουργία τους.

Αντίθετα, αναφερόμενος στην ισχύουσα κατάσταση του εθνικού λιμενικού συστήματος, σημείωσε, πως αυτό που το χαρακτηρίζει είναι ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα, καθώς ένας λιμένας εποπτεύεται ταυτόχρονα από τον οικείο Δήμο, την Περιφέρεια και δύο ή τρία υπουργεία. Ταυτόχρονα, υπάρχουν περιπτώσεις Δήμων, που εποπτεύουν δύο ή και περισσότερους λιμένες, ή λιμένων, που εποπτεύονται από δύο Δήμους.

«Πολλές εγκαταστάσεις είναι “ορφανές” διοίκησης. Δύο υπουργεία εποπτεύουν όμορες εγκαταστάσεις και επιτρέπουν επικαλύψεις στον λιμενικό σχεδιασμό. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν στους δήμους να στελεχώσουν τα λιμενικά ταμεία και περιορίζουν τις προοπτικές ανάπτυξης των λιμένων», αναφέρει.

Προκειμένου να ξεπεραστούν αυτές οι χρόνιες αγκυλώσεις, προτείνεται η δημιουργία φορέων, που διαθέτουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και αρμοδιότητα, που θα διατυπώνουν και θα φέρουν την ευθύνη εφαρμογής ενός ισόρροπου αναπτυξιακού σχεδιασμού, για τις λιμενικές εγκαταστάσεις όλης της περιφέρειας, ώστε να περιορίζεται αισθητά οι κοστοβόρες επικαλύψεις, που παρατηρούνται σήμερα στο λιμενικό σχεδιασμό.

Όπως σημείωσε ο κ. Πάλλης, η οργάνωση ενός τέτοιου φορέα, που θα αναλαμβάνει τη διοίκηση και εκμετάλλευση των λιμένων στα όρια της περιφέρειας, θα δώσει τη δυνατότητα στο φορέα να αναλάβει όλες τις αρμοδιότητες, που αφορούν στο σχεδιασμό, το συντονισμό και την εφαρμογή ενιαίων πολιτικών, που άπτονται της λιμενικής ανάπτυξης της διευρυμένης διοικητικής του περιφέρειας, ενώ με τη θεσμική μορφή ανώνυμης εταιρείας δημόσιας ιδιοκτησίας, όπου θα συμμετέχουν και οι δημοτικές αρχές, προσδίδει επιπλέον αρμοδιότητες, αυτοτέλεια, ευθύνη, διαφάνεια και λογοδοσία.

Ο καθηγητής τόνισε, πως πρέπει «να βάλουμε τέλος στις γραφειοκρατικές δομές και λειτουργίες των ΝΠΔΔ & ΝΠΙΔ, τις παθογένειες των οποίων γνωρίζουμε. Όλοι συμφωνούν, ότι οι 13 Α.Ε., που ήδη λειτουργούν στη χώρα μας, είναι πιο αποτελεσματικές και ευέλικτες από τα Λιμενικά Ταμεία», ενώ έκλεισε σημειώνοντας, πως η έναρξη του διαλόγου από τη Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων, «δίνει τη δυνατότητα να καταλήξουμε σε μια ουσιαστική επιλογή. Αρκεί να αποφύγουμε ιδεοληπτικές προσεγγίσεις, πειραματισμούς και περιορισμούς του πολιτικού κόστους. Αρκεί οι αποφάσεις να ληφθούν μετά λόγου γνώσεως»

Ενιαία οργάνωση, επαρκής εποπτεία, ανάπτυξη

Σύμφωνα με τη μελέτη, ως προτιμητέο σενάριο, προκρίνεται η τρίτη εκδοχή, που αναφέρεται στα μεγάλα διαπεριφερειακά λιμενικά ταμεία.

Όπως διευκρινίζεται, με αυτή την πρακτική ευνοείται η δημιουργία φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων με επαρκές μέγεθος και ανθρώπινο δυναμικό για την ανάληψη των καθημερινών λειτουργικών και προγραμματικών σχεδιασμών που απαιτεί η λειτουργία ενός λιμένα, η παροχή τεχνογνωσίας για τους εν λόγω φορείς, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατύπωση και την ευθύνη εφαρμογής ισόρροπου αναπτυξιακού σχεδιασμού για γειτνιάζουσες (πλην όμως διοικητικά ανήκουσες σε ξεχωριστούς δήμους) λιμενικές εγκαταστάσεις, ικανοποιείται η ανάγκη να περιοριστεί ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα που παρατηρείται στον σχεδιασμό του Εθνικού Λιμενικού Συστήματος, ενώ βελτιώνεται η σχετική εποπτεία στο πλέον εκτεταμένο μήκος ακτογραμμής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επισημαίνοντας το γεγονός, ότι περισσότερες δυσκολίες θα επιφέρει η υιοθέτηση του ισχύοντος status quo και η μη λήψη καμίας απόφασης συγχώνευσης λιμενικών ταμείων, η μελέτη αναφέρει, πως όσον αφορά στις προτάσεις για μετατροπή του καθεστώτος λειτουργίας των λιμένων σε ΑΕ, οι δομές διατηρούν τη συνέπειά τους ως προς την υφιστάμενη διοικητική λειτουργία και οργάνωση της χώρας, ενώ για την εφαρμογή των προτάσεων, απομένει μόνο η θεσμική και νομοτεχνική επεξεργασία της πρότασης, αλλά και η πολιτική βούληση.

Τα χαρακτηριστικά των οργανωτικών δομών, οι οποίες θα στοχεύουν στον εξορθολογισμό της υφιστάμενης κατάστασης, προτείνεται, μεταξύ άλλων, να είναι τα εξής:

- Η σαφής οριοθέτηση χωρικά των αρμοδιοτήτων, αποφυγή της γεωγραφικής επικάλυψης και ταυτόχρονα της ύπαρξης ορφανών λιμένων. Περιορισμός των δυσλειτουργιών, της σύγχυσης και της αναποτελεσματικότητας.

- Η αποφυγή του κατακερματισμού σε πολύ μικρούς φορείς (βλ. δήμους χωρίς κανένα λιμάνι εμπορικό - επιβατικό που διαθέτουν Δ.Λ.Τ.), της πολυδιάσπασης φορέων σε πολλούς μικρού μεγέθους χωρίς επιχειρησιακή λειτουργία ή ικανότητα λειτουργίας λόγω ανυπαρξίας προσωπικού.

- Η αποφυγή διασποράς ομοειδών φορέων με το ίδιο αντικείμενο και τα ίδια προβλήματα και ζητήματα λειτουργίας σε διαφορετικές μονάδες.

- Η συγχώνευση φορέων στη λογική της χωρικής αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων και υπηρεσιών και εξασφάλιση της δυνατότητας συντονισμού, παρακολούθησης και πάνω απ’ όλα συνεργασίας, με τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες της χώρας.