Όταν η ιστορία κατέγραφε την μεταπολίτευση

Το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, η εισβολή στην Κύπρο, η πτώση της χούντας και η επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν τα γεγονότα του Ιουλίου του 1974 που σημάδεψαν την περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, η οποία καταγράφηκε ως μεταπολίτευση, αφού σηματοδοτήθηκε από την αλλαγή του πολιτεύματος σε προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Τα πολιτικά γεγονότα που εξελίχθηκαν με ραγδαία μορφή πριν από 40 χρόνια, καταγράφηκαν ως κορυφαίες στιγμές της ιστορίας της χώρας, μεταβάλλοντας καθοριστικά το πολιτικό της προφίλ από τότε μέχρι σήμερα.

Τα γεγονότα του Ιουλίου

Αν και οι πολιτικές εξελίξεις, με στόχευση στην ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος, είχαν ξεκινήσει τον χειμώνα του 1973, τα τελικά γεγονότα καταγράφηκαν τον Ιούλιο του 1974.

Στις 15 Ιουλίου γίνεται το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, κατ’ εντολή του δικτάτορα Γιάννη Ιωαννίδη, με τις επίλεκτες μονάδες του Κυπριακού στρατού να συγκεντρώνονται στη Λευκωσία προκειμένου να παρέχουν στήριξη στον εγκάθετο της χούντας, Νίκο Σαμψών.

Πέντε ημέρες μετά, στις 20 Ιουλίου 1974, στις 5.30 το πρωί ηχούν οι σειρήνες στην Κύπρο, τη στιγμή που ξεκινά η τουρκική εισβολή στο νησί, η οποία φέρει το κωδικό όνομα «Αττίλας» και την οποία παρακολουθούν ατάραχοι οι Έλληνες δικτάτορες.

Ο Τούρκος αντιστράτηγος Νουρετίν Ερσίν διοικεί περί τους σαράντα χιλιάδες Τούρκους στρατιώτες, οι οποίοι αποβιβάζονται στις βόρειες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας, εισβάλλοντας στο νησί με την υποστήριξη της Τουρκικής Αεροπορίας και του ναυτικού, παραβιάζοντας τον καταστατικό χάρτη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Απολογιστικά εκδιώκονται από τα σπίτια τους 200.000 Κύπριοι, 4.000 είναι τα επίσημα θύματα αυτής της εισβολής και 1.619 ακόμα αγνοούνται.

Με τη εισβολή αυτή πέρασε στην Τουρκική κατοχή το 65% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, το 70% του ορυκτού πλούτου, το 70% της βιομηχανίας και το 80% των τουριστικών υποδομών.

Τρεις ημέρες αργότερα, την Τρίτη 23 Ιουλίου, στην Ελλάδα πραγματοποιείται σύσκεψη στην οποία μετέχουν πολιτικά και στρατιωτικά πρόσωπα συζητώντας την πρόταση για σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον ανατραπέντα το 1967 από την χούντα των συνταγματαρχών, Παναγιώτη Κανελλόπουλο.

Στην τόσο επικίνδυνη και αβέβαιη κατάσταση που επικρατούσε προτιμήθηκε τελικά η στιβαρή προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, στον οποίο είχαν ήδη γίνει σχετικές κρούσεις τις προηγούμενες ημέρες, χωρίς ο ίδιος να αποκλείσει τίποτε.

Αφού έλαβε διαβεβαιώσεις από την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, ότι η πολιτική λύση ήταν επιβεβλημένη για την αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας σε Ελλάδα και Κύπρο, αποφάσισε τελικά να θέσει εαυτόν στη διάθεση της χώρας.

Έτσι στις 2 τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου του 1974, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, επιστρέφει από το Παρίσι όπου ζούσε αυτοεξόριστος, με το αεροπλάνο που του διέθεσε ο στενός του φίλος, πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν, να προσγειώνεται στην Αθήνα, εν μέσω χιλιάδων πολιτών που τον υποδέχτηκαν με επευφημίες.

Την ίδια ημέρα ορκίζεται πρωθυπουργός και σχηματίζει την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.

Όπως ο ίδιος ανέφερε «Η Ιστορία διδάσκει ότι αι εθνικαί κρίσεις οδηγούν συνήθως σε συμφορές. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που μια εθνική κρίσις ημπορεί να αφυπνίσει τας συνειδήσεις και να γίνει αφετηρία μιας πολιτικής και ηθικής αναγεννήσεως ενός λαού. Εύχομαι και ελπίζω ότι κατά τον ευλογημένον αυτόν τρόπο θα τερματισθεί η σημερινή περιπέτεια του Έθνους».

Σαράντα χρόνια μετά η νέα μεταπολίτευση Σαμαρά

Με άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή» επέλεξε να εκφράσει τις απόψεις του για την ιστορική επέτειο ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος υποστηρίζει ότι «Η Νέα Μεταπολίτευση έχει ήδη ξεκινήσει!».

Ως προς τον ρόλο που διαδραμάτισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ανέφερε ότι «οι πιθανότητες ήταν εναντίον του, η Ιστορία ήταν εναντίον του, η συμβατική λογική ήταν εναντίον του. Γιατί η Ελλάδα δεν είχε καταφέρει να σταθεροποιήσει κοινοβουλευτικούς θεσμούς ποτέ ως τότε. Δεν είχε καταφέρει να μονιάσει και να ξεπεράσει οριστικά τους αλλεπάλληλους διχασμούς που την ταλαιπωρούσαν.

Κι όμως, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατάφερε να ανατρέψει όλα τα ιστορικά προηγούμενα και να διαψεύσει τις δυσοίωνες προβλέψεις. Η Ελλάδα απέκτησε σταθερούς και ανθεκτικούς δημοκρατικούς θεσμούς, κατάφερε να αποκαταστήσει την εθνική ενότητα και τη δημοκρατική νομιμότητα, να ξεπεράσει την εθνική της κρίση, να ξεπεράσει την οικονομική της κρίση και να κάνει το μεγάλο άλμα στην Ευρώπη. Αυτή ήταν η Μεταπολίτευση του 1974». Όσον αφορά στις μετέπειτα κυβερνήσεις επισημαίνει πως «Και η μεγάλη ευρωπαϊκή επιλογή του, σωτήρια για τη χώρα. Αλλά τις επόμενες δεκαετίες η Ελλάδα δεν κατάφερε να ξεμπλέξει από τις στρεβλώσεις που άφησε πάνω της το "δίδυμο καρκίνωμα" του λαϊκισμού και του κρατισμού».

Εμμένοντας σε αυτό σημειώνει πως «την τελευταία διετία το δίπολο του λαϊκισμού και του κρατισμού επιχείρησε να ανακόψει την πορεία της χώρας για οριστική έξοδο από την κρίση, αλλά αποτυγχάνει οριστικά», συμπληρώνοντας όχι ως αφιερωματικό αλλά καθαρά με αντιπολιτευτικό λόγο πως «Ο λαϊκισμός έδωσε την έσχατη μάχη οπισθοφυλακών για να φέρει την Ελλάδα εκτός ευρώ και να ακυρώσει τη συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Απέτυχε! Ο λαϊκισμός έδωσε την έσχατη μάχη για να εμποδίσει το ξήλωμα του κρατισμού. Αποτυγχάνει και σε αυτό. Αυτή είναι η Νέα Μεταπολίτευση που έχει ήδη ξεκινήσει!».