Ξενοδοχεία “Ξενία”. Μία ιστορία στις Κυκλάδες που αργοπεθαίνει

Το “φάντασμα” της Άνδρου

Ανακηρύχθηκε το 2011 σε διατηρητέο. Παρ' όλα αυτά παραμένει αναξιοποίητο και στη βορά του χρόνου

Η αδιαφορία του κράτους σε όλο του το μεγαλείο. Θα μπορούσε να είχε αξιοποιηθεί, σε αντίθεση με το αντίστοιχο της Μυκόνου που δόθηκε σε ιδιώτη

Χρονολογείται από το 1958. Ένα αρχιτεκτονικό καλλιτέχνημα που είναι παραδομένο στο χρόνο και στην αδιαφορία της πολιτείας. Ο λόγος για το ξενοδοχείο “Ξενία” στην Άνδρο, έργο του Άρη Κωνσταντινίδη.

Το συγκεκριμένο κτήριο, συγκαταλέγεται ανάμεσα σε άλλα πολλά σε διάφορα μέρη της χώρας, που έχουν παραδοθεί κυριολεκτικά στη βορά του χρόνου, της μανίας των ανθρώπων, αλλά και του κράτους και παραμένουν να φαντάζουν σα “φαντάσματα”, ενώ η ιστορία τους χάνεται μέρα με τη μέρα.

Δυστυχώς το κτήριο της Άνδρου, δεν είχε την τύχη του αντίστοιχου “Ξενία” της Μυκόνου, όπου αξιοποιήθηκε και λειτουργεί, κρατώντας τον χαρακτήρα της 10ετίας του του 1960.

Η αναλγησία και η αδιαφορία του κράτους, ακόμη και σε αυτό το θέμα, αγγίζει το 100%. Κατά καιρούς ακούγεται ότι τα συγκεκριμένα κτίσματα θα ενταχθούν στο ΤΑΙΠΕΔ, για αξιοποίηση από ιδιώτες για 99 χρόνια. Αλήθεια δε θα μπορούσε αυτό το κράτος όλα αυτά τα χρόνια να κάνει προσπάθειες να αξιοποιηθεί από το ίδιο, αφού για αυτό το σκοπό κατασκευάστηκαν; Τόσο δύσκολο; Τόσο ακατόρθωτο; Η αξιοποίησή τους από το ίδιο το κράτος, θα μπορούσε να είχε αποδόσει χρήματα στον κρατικό “κουρβανά”, να είχε ανοίξει και άλλες θέσεις εργασίας, αλλά το κυριότερο να είχε προσθέσει και επιπλέον “πόντους” στην τουριστική αγορά της Ελλάδας.

Ιστορία χρόνων... κατεδαφίζεται

Τα «Ξενία», κτίσθηκαν την περίοδο 1957-1967, στο πλαίσιο της προσπάθειας του κράτους να αναπτύξει τον τουρισμό και την ξενοδοχειακή υποδομή της χώρας και αποτέλεσαν τα σημαντικότερα οικοδομικά προγράμματα δημοσίων κτιρίων, μεταπολεμικά.
Τα κτίρια αυτά χάρη στον Άρη Κωνσταντινίδη και στην ομάδα του, αναγνωρίσθηκαν αμέσως και διεθνώς ως έκφραση της ελληνικής μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Κι ήταν η πρώτη φορά που ακουγόταν δυναμικά κάτι για την ελληνική αρχιτεκτονική.

Δυστυχώς και χωρίς αυτό να προκαλεί έκπληξη, διότι μιλάμε για το καθεστώς της αδιαφορίας που διέπει το ελληνικό κράτος και τις εκάστοτε κυβερνήσεις, το μέλλον των «Ξενία» της χώρας, δεν ήταν αυτό ελπιδοφόρο. Παραδόθηκαν στην αδιαφορία και την αναλγησία με αποτέλεσμα κάποια από αυτά πραγματικά να ριμάζουν, ενώ για κάποια άλλα κατεδαφίστηκαν, όπως αυτά στα Χανιά, στο Ηράκλειο και στα Γιάννενα.

Προσπάθειες που πέφτουν στο κενό
Κάποιοι, όπως ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, κάνουν προσπάθειες και χτυπούν το καμπανάκι του “κινδύνου” για την κατάσταση που επικρατεί με τα ξενοδοχεία “Ξενία”.

Συγκεκριμένα, έχει ζητήσει από το 2003 να κηρυχθούν διατηρητέα και να διασωθούν τουλάχιστον τα πιο αξιόλογα από τα 43 ξενοδοχεία που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Όπως είχε επισημάνει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, «τα “Ξενία” που είναι αποτέλεσμα ενός σπουδαίου εγχειρήματος ποιοτικής αρχιτεκτονικής προσέγγισης, τελούν σήμερα υπό καθεστώς σοβαρής απειλής. Η κατεδάφιση, απαξίωση και εγκατάλειψη, αλλά και η κακοποίηση από σύγχρονες ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις στη συγκεκριμένη κτιριακή υποδομή, έχει προκαλέσει από καιρό αντιδράσεις στην ελληνική και τη διεθνή αρχιτεκτονική κοινότητα».

Μπροστά σ΄ αυτή την πραγματικότητα, οι αρχιτέκτονες πρότειναν, έστω, να κηρυχθούν διατηρητέα τα πιο αξιόλογα «Ξενία», μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους, ώστε οι μονάδες αυτές να αποτελέσουν ξανά ένα δίκτυο τουριστικής υποδομής, υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας.
«Τα συγκεκριμένα ξενοδοχεία δεν έχουν μόνο αρχιτεκτονική αξία. Αποτυπώνουν παράλληλα και το μοντέλο του τουρισμού που θα ήθελε η χώρα μας. Είναι αλήθεια ότι δεν έχουν όλα την ίδια υψηλή αισθητική και για τον λόγο αυτό δεν χρειάζεται να κηρυχθούν όλα ως διατηρητέα», είχε πει τότε ο αρχιτέκτονας κ. Τζιρτζιλάκης.

Να σημειωθεί ότι η προσπάθεια της Εταιρείας Τουριστικών Ακινήτων που τα διαχειρίζεται, να δώσει σε ιδιώτη το συγκεκριμένο ξενοδοχείο δεν απέδωσε “καρπούς”, ενώ αλλεπάλληλες είναι οι ερωτήσεις που έχουν κατατεθεί κατά καιρούς από βουλευτές, αλλά δυστυχώς επικρατεί αυτό πυο λέει και ο λαός “στου κουφού την πόρτα...”.
Σήμερα, ελάχιστα «Ξενία» λειτουργούν, ενώ τα υπόλοιπα περιμένουν την αξιοποίησή τους. Τα «Ξενία» της Μυκόνου, του Πόρου, του Ναυπλίου, του Βόλου έχουν παραχωρηθεί σε ιδιώτες, ανακαινίστηκαν και λειτουργούν.

Η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη

Ένα από τα φωτεινά παραδείγματα της αδιαφορίας που διέπει γενικότερα τη διοίκηση, είναι και το “Ξενία” της Άνδρου.

Το συγκεκριμένο κτήριο, ολοκληρώθηκε το 1958, έργο του Άρη Κωνσταντινίδη. Υπέροχη αρχιτεκτονική γραμμή, που συνάδει απόλυτα με τις γραμμές του νησιού.
Όμως η σημερινή εικόνα αποτελεί όνειδος για το νησί, για το ελληνικό κράτος και για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την κληρονομιά του αλλά και την επένδυσή του. Το κτίριο είναι εγκαταλελειμμένο, ερειπωμένο, άγρια βανδαλισμένο και αφημένο στο έλεος των καιρικών συνθηκών. Άγνωστο αν η κατάστασή του είναι αναστρέψιμη. Έχει καταντήσει κτίριο-«φάντασμα», που στέκεται στην παραλία της Άνδρου, παρ' όλο που το “Τρίτων”, κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο τον Ιούνιο του 2011. Ακόμη και σήμερα, που υπάρχει η νομκική δέσμευση του κράτους υπέρ της διατήρησης του κτηρίου ως διατηρητέου, δεν έχει ληφθεί κανένα συγκεκριμένου πρακτικό μέτρο για τη σωτηρία του, ενώ πλανόνται κατά διαστήματα ισχυρές πιέσεις, ότι η οικονομική του εκμετάλλευση, δε θα αποφέρει “καρπούς”.

Το παράδειγμα της Μυκόνου

To “Ξενία” της Μυκόνου, κτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και ήταν πόλος έλξης πολλών άλλων διασημοτήτων, σε μια εποχή που η Μύκονος ήταν το στέκι του διεθνούς, αλλά και εγχώριου jet set. Το “Mykonos Theoxenia” ανακαινίστηκε πρόσφατα κρατώντας τον χαρακτήρα της 10ετίας του '60 από τον Άγγελο Αγγελόπουλο.

O Άγγελος Αγγελόπουλος, σεβάστηκε την ιστορία και σχεδίασε κάτι νέο, συνεχίζοντας την παράδοση. Έτσι το συγκεκριμένο ξενοδοχείο συνεχίζει να λειτουργεί, έστω και κάτω από το ιδιωτικό καθεστώς.