Ο νέος ενεργειακός άξονας της Ουάσιγκτον: Ο Καύκασος, η Μεσόγειος, οι σπάνιες γαίες και ο ρόλος της Τουρκίας

Οι ΗΠΑ εισέρχονται σε μια νέα φάση της στρατηγικής τους για παγκόσμια κυριαρχία. Η περικύκλωση, η άσκηση πίεσης και η εκ νέου εδραίωση της οικονομικής και τεχνολογικής υπεροχής τους έναντι της Ρωσίας και της Κίνας συγκαταλέγονται μεταξύ των κύριων «όπλων» της Ουάσιγκτον. Σε αυτό το πλαίσιο, ένας νέος άξονας εμπορίου-ενέργειας-ασφάλειας με επίκεντρο τον Νότιο Καύκασο εμφανίζεται ως η πιο πρόσφατη κίνηση της Ουάσιγκτον.

Μετά τη συμφωνία Αζερμπαϊτζάν–Αρμενίας τον περασμένο Αύγουστο, οι ΗΠΑ επιχειρούν να δημιουργήσουν μια ζώνη επενδύσεων και ασφάλειας που αποσκοπεί στη συγκράτηση της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη δική τους ενεργειακή επιρροή.

Η αποδυνάμωση της Μόσχας λόγω Ουκρανίας, οι καθυστερήσεις του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και οι περιορισμοί στην αλυσίδα εφοδιασμού της Κίνας, δημιουργούν για την Ουάσιγκτον του Τραμπ μια μοναδική συγκυρία επαναχάραξης του ενεργειακού χάρτη.

Η κοινή γραμμή Ουάσιγκτον–Βρυξελλών

Η στρατηγική του δυτικού άξονα είναι σαφής: διάσπαση του ρωσικού μονοπωλίου μεταφοράς, περιορισμός του ιρανικού βόρειου διαδρόμου και αντιστροφή της κινεζικής επιρροής στην Ευρασία.

Για την Τουρκία, αυτό σημαίνει αναζήτηση νέων διακομιστών ενέργειας και υποδομών· για τους επενδυτές, νέα έργα logistics, ενεργειακούς αγωγούς και ζώνες ελεύθερου εμπορίου. Η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπεται έτσι στο επόμενο πεδίο αμερικανικής επιρροής.

Η Ανατολική Μεσόγειος ως ενεργειακός κόμβος

Η Άγκυρα δεν κρύβει την επιθυμία της να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στον νέο άξονα. Και αν δεν είχε μεσολαβήσει ο πόλεμος στη Γάζα, το τουρκικό όνειρο να αποτελέσει αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ προς την Ευρώπη θα είχε ήδη προχωρήσει. Με 620 και 300 δισ. κυβικά μέτρα αποδεδειγμένων αποθεμάτων αντίστοιχα, η αξιοποίησή τους μέσω Τουρκίας θα μπορούσε να μειώσει την ευρωπαϊκή εξάρτηση από τη Ρωσία κατά 15% και να αποφέρει στην Άγκυρα πάνω από 2 δισ. δολάρια ετησίως.

Παρά το εμπόδιο της σύρραξης, η Τουρκία εξακολουθεί να προσδοκά ότι η γεωγραφία θα της προσφέρει ξανά ρόλο κεντρικού ενεργειακού παίκτη, όταν το τοπίο σταθεροποιηθεί.

Η Τουρκία ως «πρωταγωνιστής» με καθοδήγηση

Παράλληλα, ενισχύει τη συνεργασία της με το Μπακού, επιδιώκει ενεργειακές σχέσεις με Αίγυπτο, Λιβύη, Σομαλία και Νιγηρία, και προαναγγέλλει, μέσω του υπουργού Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, σταθερή παρουσία γεωτρυπάνων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όπως σημειώνει ο αναλυτής Μεχμέτ Ογουτσού, «η δεκαετία που έρχεται προσφέρει στην Τουρκία μια ανεπανάληπτη ευκαιρία να περάσει από το ρόλο της γέφυρας στο ρόλο του πρωταγωνιστή». Η προϋπόθεση όμως είναι σαφής: η στήριξη και η αποδοχή της Ουάσιγκτον.

Bloomberg: Οι «σπάνιες γαίες» της Τουρκίας στο τραπέζι των συνομιλιών

Και εδώ αρχίζει να φωτίζεται η άλλη όψη του ίδιου άξονα.

Λίγες ημέρες πριν από τη συνάντηση Ερντογάν–Τραμπ στον Λευκό Οίκο, στελέχη της τουρκικής αντιπολίτευσης είχαν κατηγορήσει τον πρόεδρο ότι προτίθεται να «ξεπουλήσει» τις σπάνιες γαίες της χώρας, προκειμένου να εξασφαλίσει τα F-35 και πολιτική εύνοια από την Ουάσιγκτον.

Σήμερα, το Bloomberg, έρχεται να επιβεβαιώσει την καταγγελία: η Άγκυρα φέρεται να έχει επιταχύνει τις επαφές για συνεργασία με τις ΗΠΑ στον τομέα αυτόν, με την Ουάσιγκτον να βλέπει στις σπάνιες γαίες του Εσκισεχίρ το νέο της ενεργειακό χαρτί στην περιοχή.

Το κοίτασμα της Μπεϊλίκοβα και οι γεωπολιτικές του προεκτάσεις

Η περιοχή Μπεϊλίκοβα του Εσκισεχίρ φιλοξενεί σημαντικά αποθέματα δημητρίου, πρασεοδύμιου και νεοδύμιου – μετάλλων κρίσιμων για την αμυντική βιομηχανία και την υψηλή τεχνολογία. Αν και η ποιότητα του κοιτάσματος δεν έχει ακόμη πιστοποιηθεί, η περιεκτικότητα ξεπερνά το 1% οξειδίου σπάνιων γαιών, επαρκές για εμπορική αξιοποίηση. Η εξέλιξη αυτή εντάσσεται στην αμερικανική επιδίωξη να περιορίσει την κινεζική κυριαρχία στην αγορά των σπάνιων ορυκτών, ενώ για την Τουρκία αποτελεί ένα διαβατήριο για γεω-οικονομική αναβάθμιση.

Αποτυχημένες απόπειρες με Μόσχα και Πεκίνο

Η Άγκυρα είχε επιχειρήσει πρώτα συνεργασίες με το Πεκίνο και τη Μόσχα.

Το 2024 υπέγραψε μνημόνιο με την Κίνα, το οποίο όμως κατέρρευσε, αφού το Πεκίνο επέμενε να επεξεργάζεται το εξορυσσόμενο μετάλλευμα εντός των δικών του εγκαταστάσεων. Όταν και οι συνομιλίες με τη Ρωσία βρέθηκαν σε τέλμα, η Τουρκία στράφηκε στη Δύση.

Η επόμενη φάση: διυλιστήριο και πιστοποίηση

Η τουρκική κυβέρνηση, σύμφωνα με το Bloomberg, προχωρεί σε μελέτες σκοπιμότητας με καναδικούς και ελβετικούς φορείς για την ίδρυση διυλιστηρίου σπάνιων γαιών στην Μπεϊλίκοβα, ενώ σχεδιάζει να υποβάλει αίτηση στο σύστημα JORC Code του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Γεωεπιστημόνων για διεθνή πιστοποίηση.

Αν επιτευχθεί, η Τουρκία θα διαθέτει την πρώτη πλήρως πιστοποιημένη εγκατάσταση επεξεργασίας σπάνιων γαιών.

Η σιωπή του υπουργείου

Το τουρκικό Υπουργείο Ενέργειας δεν έχει προβεί σε καμία επίσημη τοποθέτηση.

Όμως, η σιωπή αυτή έχει τη δική της σημασία. Σε μια περίοδο όπου η Άγκυρα επιχειρεί να εξισορροπήσει ανάμεσα στην ανεξαρτησία και την ανάγκη επανόδου στη δυτική τροχιά, η αξιοποίηση των σπάνιων γαιών ενδέχεται να εξελιχθεί στο νέο διπλωματικό αντάλλαγμα.

Η Τουρκία μοιάζει έτοιμη να ενταχθεί στο νέο ενεργειακό δίκτυο των ΗΠΑ — όχι πλέον ως αμφίθυμος μεσολαβητής, αλλά ως ενεργός κρίκος του άξονα της Ουάσιγκτον.

https://www.ethnos.gr/