Πώς η ακρίβεια επηρεάζει τις συνήθειες καταναλωτών και εταιρειών

Αλλαγή στις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών έχει επιβάλλει η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος για τα νοικοκυριά και τους πολίτες, ως αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης και της αύξησης των τιμών στις πρώτες ύλες, εξελίξεις που «πυροδοτούν» και το ασταμάτητα σφοδρό κύμα ανατιμήσεων στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Συγχρόνως, οι εν γένει εξελίξεις «σκλήρυναν» τους όρους του «παιχνιδιού» για τα επώνυμα καταναλωτικά είδη. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τα λεγόμενα Private Label (PL), κερδίζουν συνεχώς τις προτιμήσεις του κοινού, καθότι πιο οικονομικά.

Επιπλέον, μεγάλες εταιρείες σε τρόφιμα και διάφορα άλλα αγαθά, ενεργοποιώντας το δικό τους «ένστικτο» επιβίωσης, επιδίδονται σε… τρικ: μικραίνουν τις συσκευασίες και το περιεχόμενό τους! Οι τιμές, ωστόσο, των προϊόντων που διαθέτουν, σε αρκετές περιπτώσεις, παραμένουν ίδιες.

Εντούτοις, οι καταναλωτές είναι πιο υποψιασμένοι όταν βγαίνουν για ψώνια: Παρατηρούν και την ποσότητα και το κόστος. Οι εποχές, πάντως, που τα καλάθια και τα καρότσια γέμιζαν έχουν περάσει… ανεπιστρεπτί: Σπάνιες φορές θα δούμε να συμβαίνει κάτι τέτοιο στις μέρες μας, κάτι που επιβεβαιώνεται από παράγοντες της αγοράς.

Για το «ράλι» ανόδου, που με σπασμένα … «τρέχει» το τελευταίο τετράμηνο δεν φαίνεται να υπάρχει τερματικός σταθμός: Η εκτόξευση των τιμών σε είδη άμεσης και καθημερινής ανάγκης θα συνοδεύσει, ως φαίνεται, όλο το 2022 – και να δούμε.

Παρότι (συμ)πιέζεται, η Κρήτη παραμένει σε καλύτερη μοίρα από άλλες περιφέρειες της χώρας, όπου οι αγορές γίνονται στην κυριολεξία με το σταγονόμετρο. «Ατού» για το νησί μας, παραμένει ο χειμαζόμενος (βεβαίως) πρωτογενής τομέας. Για πόσο, όμως, ακόμα; Το «σωσίβιο» αρκετών συντοπιτών μας, που και μέσα στα χρόνια των μνημονίων είχαν ως αποκούμπι τα «καλούδια» από το χωριό, τείνει – όχι απλά να ξεφουσκώσει, αλλά ολότελα να τρυπήσει – απ’ τα διαδοχικά «χτυπήματα» της ακρίβειας…

Μετρούν τις… μεζούρες!

«Σίγουρα κάποιοι κερδοσκοπούν, αυτό είναι το μόνο δεδομένο. Ορισμένες εταιρείες αλλάζουν το βάρος ή την ποσότητα του καθαρού προϊόντος που είναι μέσα στη συσκευασία. Αν ο καταναλωτής είναι απρόσεκτος και δεν ενδιαφέρεται την πατάει και παίρνει το ίδιο προϊόν αλλά σε λιγότερη ποσότητα με την ίδια τιμή, που ήδη είναι αυξημένη λόγω των ανατιμήσεων» σημειώνει στα «Ρ.Ν.» ο πρόεδρος του Σωματείου Logistics Κρήτης Νεκτάριος Κανακαράκης.

Αυτή η πρακτική είναι πιο εμφανής, όπως θα πει, στα απορρυπαντικά: Ενδεικτικά, απ’ τις 62 με 65 μεζούρες κάποιες εταιρείες κατέβηκαν στις 52 με 58, δίχως αντίστοιχα να μειώνουν τις τιμές τους!

«Άλλες εταιρείες μειώνουν τη συσκευασία – αντίστοιχα μειώνουν και την τιμή για να γίνουν πιο προσιτές στους καταναλωτές» αντιτείνει ο κ. Κανακαράκης για να πει πιο συγκεκριμένα: «Ορισμένες εταιρείες στην προσπάθειά τους να μειώσουν τις ποσότητες κι εν γένει τα έξοδα λειτουργίας τους κι εξετάζοντας ότι οι καταναλωτές μειώνουν τις ποσότητες που αγοράζουν, συρρικνώνουν τις ποσότητες των προϊόντων τους. Μειώνουν δηλαδή την αντίστοιχη ποσότητα, μαζί με το προϊόν, κι έτσι συρρικνώνονται τα υλικά συσκευασίας».

Πάντως, αποτελεί ρητή υποχρέωση κάθε εταιρείας να ενημερώνει το καταναλωτικό κοινό για τις αλλαγές, μέσω τις ανάλογης αναγραφής για το προσφερόμενο καθαρό προϊόν σε κάθε συσκευασία.

Και στα αναψυκτικά, λόγου χάρη, που είναι ευρείας κατανάλωσης παρατηρείται αυτό το φαινόμενο: Οι 12αδες έγιναν οκτάδες ή και εξάδες.

«Είναι η κοινωνική συνέπεια της όλης κατάστασης, ότι δηλαδή ο μέσος καταναλωτής δεν μπορεί να αγοράσει πλέον όλη τη συσκευασία» σχολιάζει ο πρόεδρος του Σωματείου Logistics Κρήτης.

Και αλλού, όμως, προέκυψαν αλλαγές, μια και είτε ελαττώνονται τα προϊόντα προσφοράς (τα ένα συν ένα π.χ.) είτε υπάρχει… έκπτωση στην έκπτωση: Αγοράζοντας ένα είδος, εκεί που κέρδιζε 50 λεπτά από μία συσκευασία, ο καταναλωτής πλέον κερδίζει 20, το πολύ 30 λεπτά! Άρα βγαίνει ζημιωμένος και σε αυτή την περίπτωση!

«Ο προσφορές θα μείνουν, θα είναι όμως πιο περιορισμένες» υπογραμμίζει ο κ. Κανακαράκης, συνιστώντας στον κόσμο «να προσέχει, να είναι αφυπνισμένος – είναι ήδη οι περισσότεροι».

Κάτι άλλο που διαπιστώνεται, τον τελευταίο καιρό, είναι ότι πολλά νοικοκυριά πραγματοποιούν τις αγορές τους από διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, που βρίσκονται στην κοντινή τους εμβέλεια: Αφού γίνει η απαραίτητη έρευνα μέσω των φυλλαδίων, θα επιλεγούν και τα προϊόντα που θα αγοραστούν από το κάθε σούπερ μάρκετ.

Οι ανατιμήσεις ενισχύουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας

Αυτό που παραθέτουν έρευνες, πιστοποιεί και ο πρόεδρος του Σωματείου Logistics Κρήτης Νεκτάριος Κανακαράκης: Οι ανατιμήσεις ενισχύουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και βάζουν… δύσκολα στα επώνυμα! Σε επίπεδο Κρήτης απ’ την έναρξη της πανδημίας μέχρι και σήμερα, η πώληση ειδών Private Label έχει ανέβει στο μισό, σχεδόν στο 50%, ενώ πριν το 2020 ήταν στο 10-12%. Η περίοδος του covid τους έδωσε άλλο ένα 30% και τα απότοκα της ενεργειακής κρίσης άλλο ένα 10%. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και στην ετήσια έρευνα του εργαστηρίου Μάρκετινγκ του Οικονομικού πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία σε τυχαίο δείγμα 1.500 νοικοκυριών με μηχανογραφημένο σύστημα Cati, έδειξε ότι το 31,8% των προϊόντων που αγοράζουν οι καταναλωτές από τα σούπερ μάρκετ είναι ιδιωτικής ετικέτας. Το συγκεκριμένο ποσοστό αποτελεί το υψηλότερο που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της έρευνας. Στο θέμα της τιμής, η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος 86,4% (από 72,9% πέρυσι) θεωρεί ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν καλύτερη τιμή.

Κάτι άλλο εξίσου ενδιαφέρον είναι ότι σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Γερμανία, η κατανάλωση privet label ειδών κυμαίνεται στο 60%, πάνω κάτω στο ίδιο ποσοστό που ήταν και προ πανδημίας. Συνεπώς, μιλάμε για μία ευρέως διαδεδομένη καταναλωτική τάση, που δεν συναρτάται με τις εκάστοτε συνθήκες.

Ο «χορός» των ανατιμήσεων που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2021 και μαίνεται μέχρι και σήμερα, με μεγαλύτερη αν μη τι άλλο ένταση το τελευταίο τετράμηνο, θα παραμείνει στις ζωές μας, τουλάχιστον έως τα τέλη του 2022.

Τα μηνύματα που εισπράττει ο κ. Κανακαράκης, όντας επιπλέον και στέλεχος τοπικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ, είναι λιγότερο δυσάρεστα για την Κρήτη. «Έχουμε την ασφάλεια του χωριού, την ασφάλεια της δικής μας παραγωγής» θα παρατηρήσει, εννοώντας ότι βιώνουμε με πιο ήπιο τρόπο τις πολλαπλές κρίσεις.

Συν τοις άλλοις, ο εισοδηματικός τζίρος στο νησί είναι μεγαλύτερος από άλλες περιοχές της χώρας, λόγω του τουρισμού. Εξ ου και η κατάσταση που διαμορφώνεται στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της Ελλάδας, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, είναι σαφέστατα πιο δραματική. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο κ. Κανακαράκης, συνταξιούχοι στη συμπρωτεύουσα αγοράζουν ελάχιστα πράγματα σε καθημερινή βάση: Λίγα φρούτα, ένα καρβέλι ψωμί και λίγο γάλα.

Γενικότερα, όμως, ο,τι ισχύει σε πανελλαδικό επίπεδο ισχύει και για την Κρήτη: «Ο κόσμος στρέφεται και ψωνίζει τα άκρως απαραίτητα» επαναλαμβάνει ο κ. Κανακαράκης.

Ενδεικτικό των παγιωμένων τάσεων είναι ότι όπως προκύπτει από τα στοιχεία των πωλήσεων των σούπερ μάρκετ οι καταναλωτές πλέον περικόπτουν κατά τις αγορές τους, ακόμη και τις ποσότητες τροφίμων που ψωνίζουν. Συγκεκριμένα κατά το 7μηνο του έτους, σύμφωνα με εταιρεία ανάλυσης δεδομένων και έρευνας αγοράς, οι πωλήσεις των αλκοολούχων ποτών μειώθηκαν κατά 7,8%, των κατεψυγμένων τροφίμων κατά 5,2% και των γαλακτοκομικών κοντά στο 5%!

Η «καταιγίδα» της ακρίβειας κάνει, π.χ., ένα καταναλωτή να βάζει στο καλάθι του μισό κιλό ντομάτες αντί για ένα (κιλό) που συνήθιζε να ψωνίζει μέχρι πρότινος. Ακόμη και στην Κρήτη εδραιώνεται αυτή η συνήθεια, παρόλο που το νησί μας αποκαλείται από πολλούς «μεγάλο χωράφι» λόγω του πρωτογενούς του τομέα, κι είναι το δίχως άλλο σε καλύτερη οικονομική μοίρα από άλλα μέρη της υπόλοιπης Ελλάδας.

Ωστόσο, ήδη βλέπουμε ότι οι κτηνοτρόφοι – επί παραδείγματι – βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο, με την παραγωγή τους να βαίνει μειούμενη έως και 70% μ’ ο,τι αυτό συνεπάγεται για την καταναλωτική – εφοδιαστική αλυσίδα.

Οι νέες αυξήσεις και τα μέτρα της ΔΕΘ

Τονίζοντας τη διαρκώς οξυνόμενη αβεβαιότητα που περικλείει το σύνολο της κοινωνίας, ο πρόεδρος του Σωματείου Logistics Κρήτης ξεκαθαρίζει ότι «Δεν υπάρχει περίπτωση να σταματήσουν οι ανατιμήσεις, όσο συνεχίζεται η ενεργειακή κρίση».

Όπως εξηγεί, αλλαγή τιμολογιακού καθεστώτος (προς τα κάτω), αν υπάρξει, θα τη δούμε με το νέο έτος – τουλάχιστον μία σταθεροποίηση. Κι ο ίδιος, όπως όλοι, έχει χάσει το… μέτρημα με τις ανατιμήσεις: η νυν πρέπει να είναι τρίτη από την αρχή του καλοκαιριού!

«Δεν περιμένω κάτι αισιόδοξο, οι αλλαγές στις τιμοληψίες από τις γνωστές κεντρικές εταιρείες συνεχίζονται, δεν βλέπω σταθεροποίηση: Όσο η ενεργειακή κρίση υπάρχει, δεν νομίζω να σταθεροποιηθεί αυτή η κατάσταση – να μην υπάρχουν ανατιμήσεις» θα επισημάνει ο κ. Κανακαράκης, υποστηρίζοντας πως «Βλέπουμε ακόμα τα απόνερα της πανδημίας».

Τα μεγάλα και γεμάτα καλάθια και καρότσια, όπως διαπιστώνει και ο ίδιος, ανήκουν στο παρελθόν, κι ενώ μέσα στην καραντίνα (ειδικά την πρώτη) ο κόσμος αποθεματοποίησε πολλά και αρκετά πράγματα. Τα χρήματα, πλέον, δεν φτάνουν για αυξημένες αγορές.

Οι κυριότερες ανατιμήσεις, στην παρούσα φάση, είναι της τάξεως του 5-8% και παρατηρούνται στα εξής προϊόντα: ζυμαρικά, χαρτικά, είδη τοπικής φροντίδας, απορρυπαντικά, ειδικά στα αναψυκτικά, γκοφρέτες – σοκολάτες, είδη ψωμιού και τυροκομικά!

Παρενθετικά, όλα τα παραπάνω είδη στροβιλίζονται στη δίνη της ακρίβειας, παίρνοντας την ανιούσα, όλους αυτούς τους μήνες!

Ο κ. Κανακαράκης χαιρετίζει τα μέτρα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη ΔΕΘ. «Είναι καλά κι αισιόδοξα, αλλά περιμένουμε να τα δούμε στην πράξη» ξεκαθαρίζει.

«Θα προτιμούσα να υπήρχε μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα» προσθέτει. Πράγματι, κι ο ίδιος είναι θιασώτης της άποψης ότι το «κλειδί» για την αντιμετώπιση της ακρίβειας βρίσκεται στη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης. «Βάσει του πετρελαίου κίνησης πορεύεται η πραγματική βιομηχανία, η παραγωγή και οι μεταφορές και η εφοδιαστική αλυσίδα. Τα μεταφορικά κόστη παραμένουν ψηλά, το πετρέλαιο κίνησης είναι στα ίδια επίπεδα – ενώ έχει πέσει κάπως η αμόλυβδη» παρατηρεί. «Αν θα πέσουν οι τιμές, αυτό θα γίνει μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα για να ξέρουν οι εταιρείες ότι δεν θα έχουν ξανά σκαμπανεβάσματα» τονίζει, καθησυχάζοντας πως στην Κρήτη τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον «Δεν θα δούμε ελλείψεις προϊόντων, έχουμε πλήρη αυτάρκεια. Στο μακρινό μέλλον ίσως δούμε, λόγω των κλιματικών αλλαγών».

Αντώνης Παντινάκης