Ένα «κρυφό» κομμάτι της ιστορίας της

Μία άγνωστη, σε πολλούς, πλευρά της ιστορίας της Ερμούπολης, η οποία φωτίζει τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και που για χρόνια χαρακτηριζόταν ως θέμα – ταμπού, αποκαλύπτεται μέσα από το βιβλίο "Η πορνεία στην Ερμούπολη το 19ο αιώνα".

Η εμπεριστατωμένη μελέτη του δικηγόρου – ιστορικού Θωμά Δρίκου, η οποία εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2002 από τα «Ελληνικά Γράμματα» και συστήνεται εκ νέου στο αναγνωστικό κοινό, παρουσιάστηκε το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής στο φιλόξενο χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σύρου – Ερμούπολης.

Την εκδήλωση χαιρέτισε η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος Βιβλιοθηκών & Εικαστικών Δραστηριοτήτων του Δήμου, Μαρίζα Αγγελοπούλου. Το βιβλίο παρουσίασαν ο υπεύθυνος του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης, Αχιλλέας Δημητρόπουλος και ο δικηγόρος Θάνος Θραψιάδης. Αποσπάσματα ανέγνωσε η εκπαιδευτικός Ειρήνη Χριστοφόρου.

«Η σύγχρονη ιστορική έρευνα έχει επεκταθεί θεματικά και περιλαμβάνει αρκετές εκδόσεις που αφορούν στην παράπλευρη πραγματικότητα, η οποία εξελίσσεται στα όρια και στα περιθώρια της κοινωνίας» υπογράμμισε ο κ. Δημητρόπουλος, καθιστώντας γνωστό πως, πως η θεματολογία της ιστορίας των αφανών (χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων) έχει να επιδείξει πολλά λαμπρά δείγματα υποδειγματική γραφής και έχει αποτελέσει ξεχωριστό φαινόμενο στα εκδοτικά χρονικά.

Εμπλουτισμός της κοινωνικής ιστορίας

Η πρωτότυπη εργασία του Θωμά Δρίκου για την πορνεία στην Ερμούπολη, κατά τον 19^ο αιώνα, οδηγεί σε άλλα μονοπάτια την ιστορική διερεύνηση της Ερμούπολης. «Ο συγγραφέας υπερασπίζεται την επιλογή του να ασχοληθεί με ένα θέμα αντισυμβατικό, επιφυλάσσοντάς της μεταχείριση πλήρους αφοσίωσης», επεσήμανε ο υπεύθυνος του Βιομηχανικού Μουσείου, προσθέτοντας ότι, η μεθοδολογία του κ. Δρίκου πηγάζει από την παρόρμηση και όχι από την ακαδημαϊκή σκοπιμότητα.

«Με τον τρόπο του εξασφαλίζει τόσο την επιλογή που έχει κάνει, όσο και την εξελικτική πορεία της έρευνας που πραγματοποιεί. Οξύνει την ευστοχία των εκτιμήσεων που επιχειρεί και όλα αυτά τα παρουσιάζει με εμάς με αδρό τρόπο. Ο λογιοτατισμός της καθαρεύουσας, και η ψυχρότητα των στατιστικών στοιχείων εναλλάσσονται με παιγνιώδη τρόπο που προκαλεί από έκπληξη μέχρι θυμηδία στον αναγνώστη. Αυτό το χαρακτηριστικό διαφοροποιεί το βιβλίο τούτο από τον όγκο των εκδόσεων που κατακλύζουν σήμερα την αγορά, που συμπιέζουν ασφυκτικά και τελικά αποσιωπούν, καταπνίγοντας πολλές ειλικρινείς φωνές».

Όπως τονίστηκε, ο αναγνώστης αφήνεται να γοητευτεί από τη ροή των πληροφοριών έτσι όπως αυτή είναι δομημένη σε ενότητες. Προηγείται η αναφορά στο περιβάλλον όπου αναπτύχθηκε το φαινόμενο της πορνείας στην Ερμούπολη. Ακολουθούν οι λεπτομέρειες της οργάνωσής του, αλλά και οι δυναμικές που αντιπαρατέθηκαν από μέρους της συντηρητικής κοινωνίας, τα δημοσιεύματα του τύπου και η εν γένει στάση των ανθρώπων απέναντι στις σχετικές δραστηριότητες.

«Στρωμένο μονοπάτι στους μελλοντικούς ερευνητές»

Σύμφωνα με τον κ. Δημητρόπουλο, τα δυνατά σημεία του βιβλίου και συγχρόνως, τα επιστημονικά πλεονεκτήματά του είναι τα τεκμήρια που αφορούν το νομικό πλαίσιο, τα παραρτήματα των εγγράφων και των συμβολαιογραφικών πράξεων. «Όντας νομομαθής ο ίδιος, ο Θωμάς παραχωρεί έτοιμο και στρωμένο μονοπάτι στους μελλοντικούς ερευνητές, ενώ για τον εαυτό του κρατάει τον κόπο και την ικανοποίηση της πρωτογενούς έρευνας». Εφημερίδες της εποχής, δικαστικές αποφάσεις, δημοσιεύματα του τύπου και ανακοινώσεις έρχονται στο φως, αποκαλύπτοντας τη γενικότερη κοινωνική συμβατικότητα και τη χρηστομάθεια της εποχής. Οι ακαδημαϊκές ερευνητές, οι φιλόλογοι επιμελητές και οι ψαγμένοι αναγνώστες θα βρουν υλικό το οποίο αξιοποιείται με πολλούς τρόπους. «Όπως ο Θωμάς διαφεύγει από τους κανόνες της ταξινομικής επιστήμης, έτσι και το βιβλίο αυτό δεν είναι απλή αναφορά ιστορικής μελέτης, είναι και άσκηση αισθητικής, όσον αφορά τη γραφή», κατέληξε ο κ. Δημητρόπουλος, εκτιμώντας πως «δεν πρόκειται να συναντήσουμε στο άμεσο μέλλον άλλον Θωμά, ούτε να φυλλομετρήσουμε ανάλογο έργο τέχνης του λόγου».

Συμπληρώθηκε το παζλ

Από την πλευρά του, ο δικηγόρος κ. Θάνος Θραψιάδης σημείωσε πως το βιβλίο του Θωμά Δρίκου αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι του παζλ που έλειπε από το χάρτη της ιστορικής πορείας της Ερμούπολης. «Ο συγγραφέας άνοιξε τις πόρτες προς τις εκτός κάδρου περιοχές που έλειπαν, αν και που πονούσαν, περιοχές που ίσως αηδίαζαν και αηδιάζουν ακόμα κάποιους, οι οποίοι δε θέλουν να βλέπουν την πραγματικότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Όπως τόνισε, ο κ. Δρίκος, με την ευρυμάθεια και την επιστημοσύνη του, έχοντας πάντα ως όπλα του την ευαισθησία του και την παρατηρητικότητά του, κατάφερε να διεισδύσει στα άδυτα των δυσανάγνωστων και δύσοσμων –εντός και εκτός εισαγωγικών- αρχείων. «Με την ιδιότητα του νομικού ανέσυρε υποθέσεις που προκαλούν δέος με τη διαχρονική τους ωμότητα και αποκάλυψε μια πλευρά της κοινωνικής πραγματικότητας που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε. Με την ιδιότητα του ερευνητή άντλησε το υλικό του και ζύμωσε με σεβασμό το περιεχόμενο του βιβλίου του. Τέλος, με την ωριμότητα του διανοούμενου μπόρεσε να αξιολογήσει τον πλούτο των ευρημάτων του και να μας τον προσφέρει με σεβασμό προς τον άνθρωπο και την αντικειμενική αλήθεια».

Απαντώντας στα ερωτήματα του κοινού, ο κ. Δρίκος εξήγησε ότι το βιβλίο του αποτελεί «καρπό» της μεγάλης αγάπης του για την ιστορία, την οποία αναζητά και ως αναγνώστης. Η σχέση με του το νησί, χάρη στη Συριανή καταγωγή της συζύγου του, γέννησε στον ίδιο την ανάγκη να μελετήσει ένα «κρυφό» κεφάλαιο της κοινωνικής ιστορίας της Ερμούπολης και να αποτυπώσει τα ίχνη των ανθρώπων που έζησαν σε αυτή την πλευρά.