Ελληνική Πρωτοχρονιά

Μέσα στη χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα, που έχει κι αυτή μια γοητεία, παρά το κρύο και τη βροχή, όλοι οι άνθρωποι υποδεχόμαστε και φέτος....με την ελπίδα στην καρδιά τον καινούριο χρόνο. Παντού στη χώρα μας και όχι μόνο, στις πολιτείες και στα χωριά πλημμυρίζουν οι δρόμοι και τα σοκάκια από τα παιδιά, που με τα τρίγωνα στο χέρι φέρνουν στους ανθρώπους το άγγελμα ότι έρχεται ο καινούριος χρόνος:

“Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά

κι αρχή καλός μας χρόνος....”

Πόσο ωραίο και ευχάριστο είναι να βλέπεις και να ακούς τα νέα παιδιά κοντά σου. Ας τα υποδεχόμαστε πάντα θερμά και τα παιδιά και το μήνυμα ελπίδας και πίστης που μας φέρνουν. Όλοι οι άνθρωποι αποχαιρετούμε τον παλιό χρόνο και καλοδεχόμαστε τον καινούριο μ' ένα αίσθημα αισιοδοξίας ώστε η επόμενη χρονιά που έρχεται να είναι πιο καλή και πιο σωστή για τον άνθρωπο.

Ιανουάριος: Το όνομα του πρώτου μήνα του χρόνου πήρε το όνομά του από τον Ιανό που ήταν ένας από τους αρχαίους θεούς της Ρώμης. Ο μύθος του συνδυάζεται με πολλές βοήθειες και προσφορές στους Ρωμαίους οι οποίοι μετά τον θάνατό του αφιέρωσαν στο όνομα του ένα ναό που τον ονόμασαν “Ιανού ναός” και το σπουδαιότερο νόμισμα που δημιούργησαν ήταν το Ιανός με δυο όψεις. Εκτός του μεγάλου ναού στη μνήμη του, οι Ρωμαίοι έκαναν και άλλα μικρά ιερά με το όνομα του διότι πίστευαν ότι ήταν ο σωτήρας τους όταν τους έσωζε από εχθρούς που προσπαθούσαν να καταλάβουν την πόλη τους. Αποφάσισαν επίσης να δώσουν το όνομά του στον πρώτο μήνα του χρόνου: Ianus. Έτσι η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθηκε από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ. και συνήθιζαν να κάνουν στη μνήμη του μεγάλες τελετές, προσέφεραν δώρα (bona) και οι νέοι πρόσφεραν μουσική και ποίηση στη μνήμη του (calendae) τα κάλαντα ή Καλέντες.

Το Βυζάντιο, τότε, παρακολουθώντας όλες αυτές τις θορυβώδεις διασκεδάσεις στη μνήμη του Ιανού, καθιέρωσαν το 1000 μΧ την πρώτη μέρα του χρόνου να ονομάζεται Ιανουάριος γιατί πίστεψαν οι Βυζαντινοί ότι και εκείνοι είχαν σωθεί από Ασιάτες που κατά καιρούς έκαναν επιθέσεις. Σε πολλές περιοχές της χώρας μας ο Ιανουάριος έγινε και Γενάρης.

Σάντα Κλάους – Άγιος Βασίλειος.

Η Μικρά Ασία είναι η πατρίδα του Αη Βασίλη, του δικού μας Αγίου που ήξερε γράμματα... “από την Καισαρεία” που βαστάει “κόλλα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι” και προσφέρει σαν κύριο δώρο τη χαρά της γνώσης. Έζησε τον 4ο αιώνα στα Μύρα της Μικράς Ασίας μοιράζοντας τα πλούτη τους στους φτωχούς και προστατεύοντας τα μικρά παιδιά. Όλες τις προσφορές του τις έκανε έχοντας μεταμφιεστεί για να μην τον γνωρίζουν.

Κάποτε, λέει η παράδοση, ακούγοντας ότι ένας φτωχός άνθρωπος θα αναγκάζονταν να πουλήσει τις τρεις όμορφες κόρες του για να ζήσουν, ο Άγιος πέταξε τρεις σάκους με χρυσό μέσα από το παράθυρο. Και μιαν άλλη φορά, ένα ανύπαντρο κορίτσι, που ο πατέρας του ήταν πολύ φτωχός για να του δώσει προίκα, βρήκε μέσα στο παπούτσι του (που το είχε αφήσει να στεγνώσει κοντά στο τζάκι) μερικές χρυσές λίρες. Ο καλός Άγιος τις είχε πετάξει από την καμινάδα. Ο ιεράρχης Βασίλειος πέθανε 1η Ιανουαρίου 379. Άλλη γραφή αναφέρει ότι ο θάνατός του έγινε 6 Δεκεμβρίου 345. Οι κάρτες σ' ολόκληρο τον κόσμο, παρουσιάζουν τον Άγιο να περπατάει ή να είναι πάνω στους ταράνδους ή να περπατάει κρατώντας τα σακίδια με τα δώρα για τα παιδιά που τους δίνουν τόση χαρά. Τα δώρα την Πρωτοχρονιά έχουν καθιερωθεί πια στη συνείδησή μας. Φτωχά ή πλούσια, σημασία δεν έχει. Η χαρά τους είναι μεγάλη. Τα παιχνίδια ήταν κοντά στο παιδί από τ' αρχαία χρόνια. Την Πρωτοχρονιά με τα Ανθεστήρια και σε άλλες σπουδαίες γιορτές.

Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς

Γύρω από τα Αη Βασιλιάτικα Κάλαντα υπάρχουνε πολλές παραλλαγές. Χαριτωμένοι είναι οι στίχοι που περιλαμβάνονται στα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Σμύρνης

“Εις αυτό το νέον έτος, εις την πρώτην του μηνός

ήρθα να σας χαιρετήσω φίλος άσσος θαυμαστός

Ο Βασίλειος ο Μέγας Ιεράρχης ταπεινός

εις την οικογένειάν σας ναναι πάντα αρεστός...

Άνοιξε τα κουτάκια σας, τα κατακλειδωμένα...

Οι τελευταίοι στίχοι αφιερώνονται στο μικρό παιδί που περιμένει να δει και να χαρεί το δώρο από τους γονείς.

Πολλά πρωτοχρονιάτικα κάλαντα δεν μιλούν μονάχα για τον καινούριο χρόνο, αλλά μιλούν και παρουσιάζουν έναν Άγιο με γνώση και μόρφωση. Από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς σε πολλές πόλεις της χώρας μας αναφέρεται η γνώση και η μόρφωση του Αγίου στους γνωστούς στίχους που τραγουδούν τα παιδιά παραδοσιακά.

Όταν βέβαια ο Αη Βασίλης κρατεί “χαρτί και καλαμάρι” αυτό σημαίνει ότι έχει γνώσεις και μόρφωση, που εκείνη την εποχή δεν ήταν πολλοί οι άνθρωποι που μπορούσαν και να διαβάζουν και να γράφουν. Και οι παιδικές φωνές ακούγονται και να παρουσιάζουν τον Άγιο που έρχεται στην αρχή του Γενάρη και να τον ρωτούν:

“Αρχή κι αρχή τα κάλαντα κι αρχή του Γεναρίου

και αύριο ξημερώνεται του Αγίου Βασιλείου.

Ο Αη Βασίλης έρχεται από την Καισαρία

κρατάει πέννα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι

και το ραβδί ακούμπησε να ειπεί την αλφαβήτα.”

Ο Αη Βασίλης που τραγουδάνε παραδοσιακά τα παιδιά, ο Άγιος που κρατεί “χαρτί και καλαμάρι” και έρχεται κάθε χρόνο, ακούει τα παιδιά να τον ρωτάνε:

“Βασίλη μ' πόθεν έρχεσαι; και πόθεν κατεβαίνεις;”

Και τους απαντάει: “Από τη μάναμ' έρχομαι και στο σχολείο πηγαίνω....”. Τα παιδιά συνεχίζουν να τον ρωτούν αν ξέρει γράμματα και τον παρακαλούν να τους πει την αλφαβήτα. Κι ο Άγιος ο φίλος των παιδιών τους κάνει το χατήρι:

“....και το ραβδί ακούμπησε να πει την αλφαβήτα. Ξερό, χλωρό ήταν το ραβδί, χλωρούς κλώνους πετάει κι απάνω στα κλωνάρια του πέρδικες κελαηδούσαν.

Δεν ήσαν μόνο πέρδικες ήσαν και περιστέρια.

Κατέβηκε μια πέρδικα να βρέξει τα φτερά της και βρέχει τον αφέντη της, τον πολυχρονισμένο...”

Τα δώρα: Η χαρά του δώρου είναι από τις πιο φίνες ικανοποιήσεις που μπορεί να δοκιμάσει η ψυχή μας αυτές τις ωραίες μέρες.

Η χαρά για κείνον που δίνει, η χαρά για κείνον που παίρνει. Φτάνει να μοσχοβολά από αγάπη αυτή η προσφορά και να μην της λείπει το γούστο. Το σωστό είναι προσφέρουμε κάτι που να το χαίρονται και οι συγγενείς μας και οι φίλοι. Όμως όχι ακριβά δώρα, ιδιαίτερα για τα παιδιά. Το παιδικό παιχνίδι πρέπει να είναι φτηνό και γιατί θα φθαρεί γρήγορα και γιατί δεν πρέπει το παιδί να κακομαθαίνει.

Καλή Χρονιά αγαπητοί αναγνώστες! Υγεία και ευτυχία σε σας και στην οικογένειά σας.