Ερμούπολη 1822

Ενώ όλη η Ελλάδα ζει την περιπέτεια του πολέμου, η Σύρος περνά την ειρηνική και δημιουργική επανάσταση που θα την οδηγήσει στην ακμή. “Από θεού άρχεσθε”! Μοιάζει να ‘ναι το μήνυμα των νέων κατοίκων. Το 1823 κτίζουν τον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Αφιερώνεται στο Σωτήρα Χριστό που τους έσωσε από τη σφαγή. “ Έτσι χτίζεται νέα πόλη ο πρώτος ναός της ορθοδοξίας που μέχρι σήμερα είναι η Μητρόπολη των Ορθοδόξων. Η Μεταμόρφωση είναι σε ρυθμό βασιλικής. Το περίτεχνο ξύλινο τέμπλο της, ο Άμβωνας, ο Επισκοπικός θρόνος και ο γυναικωνίτης είναι μπαρόκ. Αξιοπρόσεχτες είναι οι φορητές εικόνες αγίων που είναι αφιερώματα των πρώτων συντεχνιών (όπως παραπώλων, εμπόρων κ.α.). Ο ξακουστός Ναός της Παναγίας της Τήνου έχει πανομοιότυπο ολοσκάλιστο τέμπλο με το τέμπλο της Μεταμόρφωσης. Οι περίφημες βοτσαλωτές αυλές του ναού έγιναν κατά τους Χιώτες πολύ αργότερα όταν μπόρεσαν να επιστρέψουν στο νησί τους και να μεταφέρουν μαύρα βότσαλα από τη μαύρη παραλία του νησιού “βόλια”. Στον αυλόγυρο της εκκλησίας βρίσκεται ο τάφος του Άνθιμου Γαζή, του μεγάλου διδασκάλου του γένους. Το 1826 όταν η νέα πόλη αρχίζει να αναπτύσσεται από το εμπόριο και τη ναυτιλία,οι δημογέροντες συγκεντρώνονται στις καλές θέσεις του Ναού και με προτροπή του Λουκά Ράλλη αποφασίζουν ομόφωνα να αφιερώσουν τη νέα πόλη στον Κερδώο, αλλά και στον Λόγιο Θεό Ερμή! “Ερμούπολιν! Ερμούπολιν!” Φώναξαν όλοι οι Δημογέροντες. Και ο Λόγιος Ερμής έκανε το θαύμα του. Το 1833, ακριβώς 11 χρόνια από τη στιγμή που έφτασαν οι ρακένδυτοι πρόσφυγες στο νησί, χτίζουν το πρώτο Δημόσιο Γυμνάσιο της Ελεύθερης Ελλάδας με πρώτο γυμνασιάρχη τον Νεόφυτο Βάμβα, τον μεγάλο Διδάσκαλο του Γένους. Είναι αληθινό θαύμα η ίδρυση αυτού του σχολείου γιατί, τα κατάφεραν αυτοί οι πάμφτωχοι άνθρωποι να ασχοληθούν με τα γράμματα και τις τέχνες τόσο σύντομα, σημαίνει ότι είχαν εξασφαλίσει ήδη και άνετη ζωή και σκληρή δουλειά. Όταν λίγα χρόνια αργότερα ο Δήμος Ερμούπολης δεξιώθηκε στη λέσχη τον Άγγλο Ναύαρχο Μεσογείου που είχε επισκεφθεί με το στόλο του τη Σύρο, κάποιος νέος έπρεπε να προσφωνήσει τον Άγγλο στόλαρχο στην υποδοχή. Ο Γυμνασιάρχης Δουκάκης είπε ότι έχει μαθητές και μιλούν Αγγλικά. Επέλεξε τον καλύτερο και του ζήτησε να γράψει την προσφώνηση. Την τελευταία όμως στιγμή προέκυψε ένα εμπόδιο. Ο Γυμνασιάρχης ήθελε να δει το κείμενο πράγμα που ο μαθητής δεν φαινόταν διατεθειμένος να δεχθεί. “Δεν θα με λογοκρίνετε” είπε. “Εν τοιαύτη περίπτωση δεν θα μιλήσεις” απείλησε ο Γυμνασιάρχης. “Το προτιμώ”, είπε ο νεαρός μαθητής. Ήταν όμως αργά για να ανατεθεί σε άλλον η προσφώνηση. Ο μαθητής μίλησε τόσο λαμπρά ώστε ο Άγγλος του είπε: “Είσαι σπουδαίος παιδί μου”. Ο μαθητής επαινέθηκε και φυσικά πήρε άριστα στο απολυτήριό του, γιατί ήταν και καλός μαθητής. Ο μαθητής εκείνος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Σύρου.

Το 1830 ιδρύονται οι πρώτες Λέσχες της Σύρου

Η μία είναι η Λέσχη των Χιών και η άλλη των μη Χιών. Η λέσχη των Χιών είναι το σημερινό Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης. Αυτές οι αίθουσες ήραν αίθουσες χορού όπου γέμιζαν με τις μελωδίες των Βιεννέζικων βαλς. Την ίδια εποχή εκδίδεται στην Ερμούπολη η πρώτη ξενόγλωσση εφημερίδα που εμφανίστηκε στην Ελλάδα. Είναι η “Μέλισσα” που συντάσσεται και Ελληνικά και Γαλλικά. Την ίδια εποχή ιδρύεται το πρώτο εργοστάσιο βυρσοδεψίας, όπου όπως λέγεται έκανε ετήσιο τζίρο 1.000.000 δρχ. Όταν ο προϋπολογισμός της ελεύθερης Ελλάδος ήταν μόλις 500.000 δρχ. Αργότερα ακολουθούν τόσα άλλα εργοστάσια και βιοτεχνίες ώστε η πόλη γίνεται η πρώτη βιομηχανική πόλη της χώρας. Παράλληλα γίνεται και το πρώτο λιμάνι. Τεράστιες αποθήκες και τελωνείο χτίζονται με σχέδια του αρχιτέκτονα Erlacher και συνεχίζονται από τον... Βαυαρό Weiler. Τα σχέδια του Weiler εκτίθενται μετά στο Ιστορικό Μουσείο Αθηνών. Η θεμελίωση του έργου έγινε επίσημα από τον ίδιο τον Όθωνα. Τα περισσότερα από τα ξένα πλοία πιάνουν μόνο Σύρο (παλαιότερα βέβαια), απ’ όπου γινόταν τότε το διαμετακομιστικό εμπόριο με την υπόλοιπη Ελλάδα, Ρωσία και Ανατολή. Τη ναυτιλιακή ανάπτυξη τη χρωστούσε η Ερμούπολη κατά κύριο λόγο στη δράση της εταιρείας “Ελληνική Ατμοπλοΐα” που ιδρύεται το 1856, αλλά και στα Ναυπηγεία της, τους περίφημους Ταρσανάδες, που τροφοδοτούσαν όλη την Ελλάδα με πλοία. Υπολογίζεται ότι αυτή την εποχή ναυπηγήθηκαν στους Συριανούς ταρσανάδες πάνω από 2.000 πλοία. Αργότερα εδώ ναυπηγήθηκε το πρώτο σιδερένιο Ελληνικό Ατμόπλοιο. Τον περασμένο αιώνα, η Ερμούπολη είναι το σπουδαιότερο και μεγαλύτερο ναυτιλιακό, βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της χώρας. Είναι η γέφυρα που συνδέει τη Δύση με την Ανατολή.

Θέατρο ΑΠΟΛΛΩΝ

Το 1864 έγιναν με μεγάλη επισημότητα τα εγκαίνια του θεάτρου ΑΠΟΛΛΩΝ πανομοιότυπος της σκάλας του Μιλάνου, που όπως έγραψαν οι εφημερίδες: “ Πρωτεύει όλων των εν Ανατολή θεάτρων και ιδίως των Αθηνών, Σμύρνης και Αλεξάνδρειας”. Το θέατρο κατακλύζεται από Ιταλικούς θιάσους του μελοδράματος. Το ΑΠΟΛΛΩΝ καθώς και η Λέσχη Ελλάς (το σημερινό πνευματικό κέντρο), έγιναν με σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Σαμπώ που υπηρέτησε στο Δήμο ως Δημοτικός Μηχανικός.

Δημαρχιακό Μέγαρο

Η εντύπωσή του είναι μνημειακή. Μοιάζει θα έλεγε κανείς περισσότερο με ανάκτορο, γράφουν οι μελετητές του. Και πράγματι από το ημερολόγιο του μεγάλου αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν μαθαίνουμε ότι το Δημαρχείο χτίστηκε από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλερ πάνω στα Ομηρικά ανακτορικά πρότυπα. Το Μέγαρο θεμελιώθηκε το 1876 και τελείωσε το 1898. Το συγκινητικό είναι ότι το τέλος της οικοδομής του μεγαλόπρεπου μεγάρου συμπίπτει με το θάνατο του Δημάρχου Δημ. Βαφειαδάκη, που στην επιμονή του οφείλεται η θεμελίωση και η ολοκλήρωση του Δημαρχείου!