Σύρος η Πρωτεύουσα

Η Σύρος όπως και τα περισσότερα Κυκλαδονήσια αναδύεται από τη θάλασσα σε μορφή γυμνών απότομων βράχων – και το όνομά της Σουρ ή Οσούρα ή Σύρα σημαίνει βραχώδης. Ο Όμηρος στην “Οδύσσεια” την λέει Συρίη και την χαρακτηρίζει ως “εύτο, εύμηλο, αναπληθή και πολύπυρο”. Μ’ ένα πέταγμα πίσω στο απώτατο παρελθόν, ο επισκέπτης μπορεί να συναντήσει τις πρώτες ρίζες του ανθρώπου του Αιγαίου του Κυκλαδίτη, που κάπου στα μέσα της 7ης χιλιετίας π.Χ. κάνει την ΠΙΟ ειρηνική επανάσταση, που γνώρισε το ανθρώπινο γένος. Την νεολιθική επανάσταση. Το πέρασμα, δηλαδή του ανθρώπου από το στάδιο του πλάνητα κυνηγού – τροφοσυλλέκτη στο στάδιο του καλλιεργητή – κτηνοτρόφου με την εγκατάστασή του σε μόνιμο συνοικισμό. Την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύσσεται στον κυκλαδικό χώρο ένας από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς του κόσμου που διεθνώς έχει ονομασθεί από τους ειδικούς:

“Πολιτισμός ΚΕΡΟΣ – ΣΥΡΟΣ”

Οι ανασκαφές του 1898 έφεραν στο φως το καλλίτερο και πιο χαρακτηριστικό δείγμα οργανωμένου πλούσιου και πολυάνθρωπου οικισμού κοντά στη θάλασσα με τεχνητή και φυσική οχύρωση στην κορυφή του λόφου ΚΑΣΤΡΙ και με εκτεταμένο νεκροταφείο που βρέθηκε στην Χαλανδριανή. Το πλήθος των τάφων της πρωτοκυκλαδικής “περιόδου” έφερε στο φως πλούσια κτερίσματα που δίνουν μία εικόνα της καλής οικονομικής κατάστασης των κατοίκων. Ο αρχαίος Κυκλαδίτης τιμά τους νεκρούς και πίστευε πως ο θάνατος είναι η αρχή μίας νέας ζωής. - Η πρωτοκυκλαδική περίοδος του πολιτισμού, (2.800 – 2.300 π.Χ.) που την αντιπροσωπεύουν οι πολιτισμοί της Σύρου, είναι η πιο πλούσια περίοδος των πανέμορφων Κυκλαδικών ειδωλίων. Όλος αυτός ο αρχαίος κόσμος των νησιών μας είναι κυκλωμένος από τη θάλασσα. Οι Κυκλαδίτες έγιναν μία ισχυρή ναυτική δύναμη και όπως φαίνεται σ’ ολόκληρη την Πρωτοκυκλαδική περίοδο. Ταξιδεύουν στη Μεσόγειο και φθάνουν έως τον Εύξεινο Πόντο. Το εμπόριο και η ναυτιλία ακμάζουν, και η οικονομία τους είναι σπουδαία. Στην 3η χιλ. π.Χ. φτάνει ο στόχος που ανήκουν τα περίφημα εξαιρετικής διακόσμησης “τηγανοειδή” σκεύη και “κάτοπτρα” όπως τα γνωρίζουν και ενθουσιάζονται πολλοί ειδικοί. Ο πλούτος της χαρακτής διακόσμησης είναι μια αισθητική απόλαυση. Η επιφάνειά τους είναι ολοστόλιστη με σπείρες (που συμβολίζουν τον αφρό του κύματος), αστρικά σύμβολα, τρίγωνα, ήλιο, ψάριαπου κινούνται κυκλικά και τα καλλίτερα και ωραιότερα σε τέχνη που βρέθηκαν από τον Χρ. Τσούντα. Στους τάφους της Χαλανδριανής Σύρου, με παράσταση πολύκωπων πλοίων. Το καλλίτερα διατηρημένο “τηγανοειδές”, αρχαιολογικό Μουσείο το πολύκωπο πλοίο με το γνώριμο ψάρι. Θαύμασαν!

Ερμούπολη 1822

Η Αρχή μιας νέας πόλης!

Αυτό που έγινε εδώ πριν ένα αιώνα... δεν έγινε πουθενά αλλού. Στη Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα... είπε κάποτε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Εδώ στο βραχονήσι των 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων άνθισε ένας πολιτισμός, όμοιος με αυτόν των μεγάλων ελεύθερων Ευρωπαϊκών πόλεων. Ο περιηγητής Θεόφιλος Γκωτιέ που επισκέφτηκε τη Σύρο στις αρχές του περασμένου αιώνα γράφει μεταξύ άλλων: “Ουγγρική ορχήστρα έπαιζε αποσπάσματα από Ιταλικά μελοδράματα. Η εντύπωση ήταν έξοχη. Η Σύρος είναι περίπου ο ομφαλός της Ελλάδας, η πρωτεύουσα της κομψότητας και της αρχοντιάς. Ποιος αλήθεια θα θα φανταζόταν ότι θα συναντούσε τον κόσμο αυτό σ’ ένα βραχονήσι του Αιγαίου”! Αυτός ο πολιτισμός δημιουργήθηκε και άνθισε σε 11 μόλις χρόνια από τότε που οι πρώτοι πρόσφυγες έφτασαν στις ακτές του νησιού μας. Ήταν το 1822 όταν έγινε η μεγάλη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους. Ακολούθησαν τα Ψαρά, η Κρήτη, η Κάσσος, η Ιωνία. Το Αιγαίο δονήθηκε από κραυγές ξεριζωμένων ανθρώπων. Αυλακωνόταν από πλοία με πρόσφυγες , που αναζητούσαν μια νέα πατρίδα. Όλη η Ελλάδα ήταν γεμάτη ερείπια και φωτιά. Και τότε... ανακαλύφθηκε το καλλίτερο καταφύγιο. Η Σύρος!!! Ήταν ιδανικός τόπος. Το νησί δεν το άγγιξε ο πόλεμος . Ήταν ελεύθερο και προστατευμένο από μια μεγάλη Ευρωπαϊκή δύναμη: Τη Γαλλία! Οι πρώτοι πρόσφυγες που αποβιβάζονται είναι Χιώτες. Πάμφτωχοι και ρακένδυτοι, αλλά πλούσιοι σε πείρα και γνώσεις. Οι πρόσφυγες φτιάχνουν πρόχειρες καλύβες στο ακατοίκητο, αλλά θαυμάσιο φυσικό λιμάνι. Σαν εργατικές μέλισσες αυτοί οι νέοι κάτοικοι ρίχνονται με πάθος στη δουλειά. Ενώ όλη η Ελλάδα ζει την περιπέτεια του πολέμου, η Σύρος περνά την ειρηνική και δημιουργική επανάσταση που θα την οδηγήσει στην ακμή. “Από Θεού άρχεσθε”! Μοιάζει να είναι το μήνυμα των νέων κατοίκων. Το 1823 χτίζουν τον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Αφιερώνεται στον Σωτήρα Χριστό που τους έσωσε από τη σφαγή. Έτσι χτίζεται στη νέα πόλη ο πρώτος ναός της ορθοδοξίας που μέχρι σήμερα είναι η Μητρόπολη των Ορθόδοξων. Η Μεταμόρφωση είναι σε ρυθμό βασιλικής.Το περίτεχνο ξύλινο τέμπλο της, ο Άμβωνας, ο Επισκοπικός θρόνος και γυναικωνίτης είναι μπαρόκ. Αξιοπρόσεχτες είναι οι φορητές εικόνες αγίων που είναι αφιερώματα των πρώτων συντεχνιών (όπως οπωροπωλών, εμπόρων κ.α.). Ο ξακουστός Ναός της Παναγίας της Τήνου έχει πανομοιότυπο ολοσκάλιστο τέμπλο με τέμπλο της Μεταφόρφωσης.

Συνεχίζεται...