Κυκλαδικός Πολιτισμός “ΚΕΡΟΥ – ΣΥΡΟΥ” 3η Χιλιετία π.Χ.

Οι δομές της οικονομίας για τους Κυκλαδίτες είναι ιδιαίτερα σημαδεμένες από την ανάπτυξη της Ναυτιλίας. Οι επαφές της με ξένους κόσμους ήταν αφορμή για νέες ιδέες, νέες επινοήσεις και σκέψεις. Την 3η χιλιετία π.Χ. οι Κυκλαδίτες είναι μια ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον Κυκλαδικό χώρο αναπτύσσεται ένας από τους πέντε μεγάλους πολιτισμούς του κόσμου, που για περίπου χίλια διακόσια χρόνια δημιουργεί και πλάθει μια δική του πολιτιστική φυσιογνωμία. Είναι ο Κυκλαδικός πολιτισμός (2.800 – 2.000 π.Χ.).

Οι αρχαιολόγοι από πολλές χώρες τον ονόμασαν πολιτισμό “ΚΕΡΟΥ – ΣΥΡΟΥ”, γιατί σε αυτά τα δύο νησιά ανακαλύφθηκαν τα σπουδαιότερα ευρήματα Κυκλαδικής Τέχνης. Στο τέλος του 19ου αιώνα, ο μεγάλος αρχαιολόγος Χρίστος Τσούντας, έκανε ανασκαφές στη Σύρο και έφερε στο φως το καλύτερο και το πιο χαρακτηριστικό δείγμα οργανωμένου, πλούσιου και πολυάνθρωπου οικισμού. Βρίσκεται στα Β.Α του νησιού, στην περιοχή Χαλανδριανή, κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στην κορυφή του λόγου Καστρί.

Στον απέναντι λόφο ο Χρίστος Τσούντας ανέσκαψε πλήθος τάφων (περίπου 600) και έφερε στο φως πλούσια περίτεχνα κτερίσματα. Τα περίφημα γνωστά παγκοσμίως κάτοπτρα θεωρούνται αξιόλογα ευρήματα, και την αισθητική απόλαυση την αυξάνει ο πλούτος της χαρακτής διακόσμησης με σπείρες που συμβολίζουν τον αφρό της θάλασσας και παράσταση πολύκωπου πλοίου. Είναι το πρώτο εγχάρακτο πλοίο στον κόσμο.

Υπέροχα είναι τα γυναικεία ειδώλια από άφθαρτο λευκό μάρμαρο. Η γυναίκα στην Κυκλαδική πλαστική είναι λεπτή, ανάλαφρη, συχνά με φούσκωμα στην κοιλιά που δηλώνει ώρα της κύησης. Εργαλεία από οψιανό και μέταλλο, κοσμήματα από πέτρες και κοχύλια και πολλά καθημερινά σκεύη βρέθηκαν στους προϊστορικούς τάφους της Σύρου.

Ο Κυκλαδικός πολιτισμός έσβησε γύρω στο 1.900 π.Χ. αφήνοντας πίσω του δείγματα μοναδικής τέχνης.

ΑΝΩ ΣΥΡΟΣ

Η πρώτη πόλη! Η ίδρυση και η ζωή της πόλης είναι στενά δεμένη με την περίοδο των Σταυροφοριών. Στα 1207 όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, ο Βενετός Μάρκος Σανούδος καταλαμβάνει στο όνομα του Δόγη της Βενετίας Ερρίκου Δάνδολου, τις περισσότερες από τις Κυκλάδες, μεταξύ αυτών και τη Σύρο. Κατόπιν ιδρύει το Δουκάτο της Νάξου. Έτσι, μετά από πολλούς αιώνες που η Σύρος είναι σχεδόν άσημη και αραιοκατοικημένη, αποκτά κατοίκους και δημιουργεί τον πρώτο της οικισμό, έναν οικισμό που κατοικείται ως σήμερα από ένα αμιγή καθολικό πληθυσμό.

Οι Καπουτσίνοι μοναχοί ήλθαν στη Σύρο στα 1633 και οι Ιησουίτες λίγο αργότερα. Τόσο οι κάτοικοι, όσο και η θέση του νησιού στο κέντρο του Αιγαίου αλλά και το θαυμάσιο φυσικό λιμάνι, κίνησαν το ενδιαφέρον του βασιλέα της Γαλλίας, ο οποίος έθεσε το νησί υπό την προστασία του. Έτσι η Οθωμανική αυτοκρατορία βρισκόταν πάντα σε απόσταση από τη Σύρο και από άλλα νησιά των Κυκλάδων. Τουρκικές αρχές δεν υπήρχαν, ούτε Τούρκοι στο νησί.

Η Άνω Σύρος είναι μια πανέμορφη, μεσογειακή πολιτεία, απλωμένη στον κεντρικό και υψηλότερο λόφο του νησιού. Στην κορυφή του λόφου δεσπόζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου, η Μητρόπολη των Καθολικών. Η Άνω Σύρος είναι μια πόλη χωρίς θορύβους, αφού οι δρόμοι και τα στενά της εξυπηρετούν μόνο τους ανθρώπους και όχι τα αυτοκίνητα. Το κάθε σπίτι και η κάθε εκκλησία ή μοναστήρι είναι ένα μνημείο 800 χρόνων.

Ερμούπολη – Η θαλασσινή πολιτεία

Αρχές 19ου αιώνα. Μια νέα πόλη γεννιέται. Η Ερμούπολη γεννήθηκε και δημιουργήθηκε μέσα στις φλόγες της επανάστασης από πρόσφυγες που έφτασαν στις ακτές του νησιού. Ήταν το 1822 όταν έγινε η μεγάλη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους. Ακολούθησαν τα Ψαρά, η Κρήτη, η Ιωνία. Το Αιγαίο δονήθηκε από κραυγές ξεριζωμένων ανθρώπων. Αυλακώνονταν από πλοία με πρόσφυγες που αναζητούσαν μια νέα πατρίδα. Όλη η Ελλάδα ήταν γεμάτη ερείπια και φωτιά. Τότε... ανακαλύφθηκε το καλύτερο καταφύγιο. Η Σύρος!

Ήταν ιδανικός τόπος τούτο το νησί που δεν το άγγιξε πόλεμος και είχε την Γαλλική προστασία.

Οι πρώτοι πρόσφυγες που αποβιβάστηκαν στο νησί, ήταν Χιώτες, πάμφτωχοι και ρακένδυτοι, αλλά πλούσιοι σε πείρα και γνώσεις. Σαν εργατικές μέλισσες αυτοί οι νέοι κάτοικοι ρίχνονταν με πάθος στη δουλειά. Ενώ όλη η Ελλάδα ζούσε την περιπέτεια του πολέμου, η Σύρος περνά στην ειρηνική και δημιουργική της επανάσταση που την οδήγησε στην ακμή, όχι μόνο την οικονομική. Ακολούθησε η κοινωνική εξέλιξη και η πολιτιστική άνθηση.

“Από Θεού άρχεσθαι”! Μοιάζει να ναι το μήνυμα των νέων κατοίκων. Το 1823 στον Ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Αφιερώνεται στον Σωτήρα Χριστό που τους έσωσε από τη σφαγή. Ακολούθησαν και άλλοι υπέρλαμπροι ναοί, σχολεία, μοναδικά σε αρχιτεκτονική, δημόσια κτίρια, πανέμορφα νεοκλασικά αρχοντικά που θαυμάζονται μέχρι σήμερα.

Στη Σύρο, το βραχονήσι των 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων γεννήθηκε και άνθισε ένα πολιτισμός όμοιος με τον πολιτισμό των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Το 1826, όταν η νέα πόλη αναπτύσσεται από το εμπόριο και την ναυτιλία, οι “δημογέροντες” την βάφτισαν Ερμούπολη!

Την αφιερώνουν στον Κερδώο, αλλά και στον λόγιο θεό Ερμή.

“Αυτό που έγινε εδώ πριν από έναν αιώνα, δεν έγινε πουθενά αλλού. Στη Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα...” είπε ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Στα μέσα του 19ου αιώνα η Ερμούπολη είναι το μεγαλύτερο ναυτιλιακό, βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της χώρας. Είναι η γέφυρα που συνδέει, τη Δύση με την Ανατολή. Σπουδαίοι περιηγητές της Δύσης επισκέφθηκαν θαύμασαν και έγραψαν για την Ερμούπολη, την πρωτεύουσα της κομψότητας και της αρχοντιάς.

Ενδοχώρα

Σύρος δεν είναι μόνο οι δύο πόλεις. Σύρος είναι και οι πανέμορφες εξοχές και τα χωριά της, απλωμένα στις ελάχιστες μικροσκοπικές πεδιάδες. Και τριγύρω τους θάλασσα. Σ' αυτά τα χωριά ζει ένας κόσμος πολιτισμένος. Κάθε χωριό έχει την εκκλησιά του και το ξωκλήσι του, Καθολικό ή Ορθόδοξο. Είναι το στήριγμα του Κυκλαδίτη στο βράχο του. Μέσα σ' αυτό στεγάζει το Θεό του.