Παρακαταθήκη στην ιστορία του νησιού

Η αναγγελία και η προετοιμασία των επετειακών εκδηλώσεων που σχεδιάζονται για το 2026, σχετικά με τα 200 χρόνια από την ονοματοδοσία της Ερμούπολης, ενεργοποίησε την ερευνητική “ομάδα” των “Συριανών Γραμμάτων”, όπου μέσα από μία πολύμηνη εργασία, αποτύπωσε στο νέο της τεύχος, την ένδοξη ιστορία της πόλης.

Πρόκειται για μία σπάνια καταγραφή της ιστορίας του νησιού, όπου μέσα από μαρτυρίες, δεδομένα, πρωτογενή στοιχεία και μικρές ανακαλύψεις, ο αναγνώστης μπορεί να “περιηγηθεί” στην πολυμήχανη προσφυγούπολη του 1826, αλλά μετέπειτα στην πολύφημη ένδοξη Ερμούπολη των ναυπηγών, των εμπόρων, των βιομηχάνων, των λογίων. Την ίδια ώρα, έχει τη δυνατότητα να διαβάσει για εμβληματικά πρόσωπα, όπως τον Λουκά Ράλλη και την Ευανθία Καΐρη, αλλά και τον Δημήτριο Βικέλα και τον Εμμανουήλ Ροίδη. Βιογραφίες για πρόσωπα και οικογένειες, επιστολογραφίες και θεατρικά έργα, ιατρικές εκδόσεις, εφημερίδες εκείνης της εποχής.

Επίσης, ο αναγνώστης θα “ταξιδέψει” στην κεντρική πλατεία και στις γειτονιές με τα “κόκκινα φανάρια”, θα γνωρίσει τους ιερείς και τους επισκόπους, τους γαιοκτήμονες και τους ακτήμονες, τις ποιητικές δοξασίες, τα κατάστιχα με κατατρεγμένους, φωτογραφίες από σπίτια και εργοστάσια, φιλοδοξίες και αβεβαιότητες.

Διακόσια χρόνια για τη θαλασσινή πολιτεία στη μέση του Αιγαίου, γεμάτα ιστορίες και θρύλους, για μία πόλη που έλαμψε και λάμπει φως και πολιτισμό, μέσα στο “μέγα πανελλήνιον”.

Και όπως λέει ο εκδότης των “Συριανών Γραμμάτων”, Δημήτρης Βαρθαλίτης, το συγκεκριμένο τεύχος, που πρέπει να μπει σε κάθε σπίτι και να κοσμεί τις βιβλιοθήκες των κατοίκων, αποτελεί μία κατάθεση “ψυχής”, μία παρακαταθήκη για την ιστορία της Σύρου.

Να σημειωθεί πως το βιβλίο, το οποίο τυπώθηκε στην Τυποκυκλαδική Α.Ε, βρίσκεται ήδη προς πώληση από το βιβλιοπωλείο "Σελεφαΐς", του Νίκου Κανακάρη, στην Σταματίου Πρωίου 5, στην Ερμούπολη.

“Συντελέστηκε μία κοσμογονία”

Πλούσιο σε ύλη και ιδιαίτερα ενδιαφέρον, απλώς απολαυστικό για όσους ιστοριοδιφούν περί Σύρου, κυκλοφορεί το διπλό τεύχος 17 - 18 του περιοδικού “Συριανά Γράμματα”, αφιερωμένο στα 200 χρόνια που έχουν περάσει από τη δημιουργία της Ερμούπολης, αυτή τη μικρή κοσμογονία που είχε συντελεστεί στο κέντρο του Αιγαίου.

Στο πνεύμα της ανάπτυξης και της προόδου που επικρατούσε κατά τη λαμπρή εκείνη περίοδο επιχειρούν να μεταφέρουν τον αναγνώστη, οι ερευνητικές εργασίες των συνεργατών του περιοδικού, που από τον όγκο των πληροφοριών, δεν έχει πλέον διαστάσεις περιοδικού, αλλά μάλλον επετηρίδας ή πρακτικών συνεδρίου. Για κάτι τέτοιο, για ένα συνέδριο ή συμπόσιο, μας προσκαλεί η εξαμηνιαία έκδοση των “Συριανών Γραμμάτων”, κορεσμένη από μαρτυρίες και δεδομένα, πρωτογενή στοιχεία και μικρές ανακαλύψεις, πληθωρικά και ενθουσιώδη, όσο και οι ίδιοι οι συγγραφείς των άρθρων.

Τον ενθουσιασμό αυτόν, αλλά και την δημιουργική χαρά της ανακάλυψης μοιράζονται και μεταδίδουν οι ερευνητές που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του τεύχους. Αποδίδοντας τά τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι, επέλεξαν να κινηθούν θεματολογικά προς τρεις κατευθύνσεις.

Στις πρώτες σελίδες του συγκεκριμένου τεύχους μέσα από τα στοιχεία που παραθέτει ο Βασίλης Φραγκουλόπουλος, μπορεί να μάθει κανείς για το πρώτο όνομα της Ερμούπολης, όπως αυτή παρουσιάζεται από τον Τύπο στα επαναστατικά χρόνια, ύστερα από πρόταση του Χιώτη μεγαλέμπορου, Λουκά Ράλλη, το καλοκαίρι του 1826.

Ακολούθως, στο πως σχηματίζεται, διαμορφώνεται και αποκτά χαρακτηριστικά πόλης, όχι απλώς παραθαλάσσιου οικισμού, μέσα από την έρευνα του Τάκη Γαλανόπουλου, του Θωμά Δρίκου και του Δομένικου Σαγκινέτου.

Μία πόλη που διαθέτει μια ιστορική ιερά μητρόπολη, όπως καταγράφει ο Αλέξανδρος Μαρκουίζος, συμμετέχει ενεργά στον αγώνα των Κρητών, σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέγραψε ο Κωνσταντίνος Καπούτσος, βαπτίζεται πόλη του Ερμή και έχει την τύχη να διαπλάσσεται προοδευτικά από εμπνευσμένα, επιδραστικά πρόσωπα και οικογένειες, σύμφωνα με τους Μαρία Ποντικού, Αγγελική Κατριτσιώση, Σίσσυ Παπαθανασίου, Μιχαήλ Ρούσσο, Ελπιδοφόρο Καρβώνη Δ και Βαρθαλίτη.

Το τεύχος προχωράει με πρωτοποριακά εγχειρήματα, τόσο ως προς την εκπαίδευση, του Νικόλαου Ζαχαράκη, όσο και προς την παραγωγική διαδικασία, βιομηχανική, του Γιάννη Τυροβολά, την επιστημονική - εκδοτική, όπως αποτυπώνει ο Αντώνης Τάντουλος, πνευματική, αλλά και λογοτεχνική, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτουν ο Αντώνης Μαστραπάς και Αχιλλέας Δημητρόπουλος.

Τα ίδιο αξιόλογη είναι η συμβολή των υπόλοιπων συντελεστών του περιοδικού, που χωρίς αυτούς το τελικό αποτέλεσμα δεν θα ήταν τόσο ικανοποιητικό.

“Όλοι όσοι συμμετείχαμε στο εγχείρημα αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε τον Κωνσταντίνο Ιω. Καταγά για την υπομονή, την επιμονή και τη γνώση που επέδειξε κατά την διαμόρφωση του τεύχους, την άριστη εκτύπωση από την Τυποκυκλαδική Α. Ε. και την ενθουσιώδη, κινητήρια δύναμη του εκδότη Δημήτρη Β. Βαρθαλίτη”, αναφέρουν οι συντελεστές του διπλού τεύχους 17 - 18 του περιοδικού “Συριανά Γράμματα”.

“Μία κατάθεση ψυχής, ένα όνειρο ζωής που γίνεται πραγματικότητα”

“Το συγκεκριμένο τεύχος θα πω ότι πραγματικά αποτελεί ένα όνειρο, μία επιθυμία ζωής που γίνεται πραγματικότητα”, δήλωσε στην “Κοινή Γνώμη”, ο εκδότης των “Συριανών Γραμμάτων”, Δημήτριος Βαρθαλίτης.

Όπως αναφέρει, πρόκειται για ένα αποτέλεσμα μίας σημαντικής και ομαδικής συνεργασίας, όλων όσων εργάστηκαν γι’ αυτό το τόσο σπουδαίο εγχείρημα, με δεκάδες εργατοώρες, πάνω στην ιστορία του νησιού και πιο συγκεκριμένα πάνω στην ιστορία της Ερμούπολης.

“Το συγκεκριμένο τεύχος είναι αποτέλεσμα πολλών ωρών έρευνας όλων των συνεργατών. Ήταν μία υπέροχη ομαδική συνεργασία, η οποία έχει ως επίκεντρο την ιστορία της Σύρου και πολύ περισσότερο την ιστορία της Ερμούπολης. Πραγματικά τα λόγια δεν φθάνουν για να εκφραστώ για το αποτέλεσμά του. Από τα ιστορικά του ντοκουμέντα, μέχρι και τις φωτογραφίες που εμπεριέχει το βιβλίο”, σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Βαρθαλίτης.

Μεταφέροντας στη συνέχεια την συγκίνησή του για την έκδοση του συγκεκριμένου τεύχους ο κ. Βαρθαλίτης, τόνισε ότι αυτό αποτελεί μία παρακαταθήκη στην ιστορία του νησιού.

“Είμαι βαθύτατα συγκινημένος, αλλά ταυτόχρονα και ευτυχισμένος που κατάφερα, καταφέραμε, να εκδώσουμε το συγκεκριμένο τεύχος, το οποίο εμπεριέχει σημαντικά ιστορικά στοιχεία για την Ερμούπολη. Πιστεύω ότι αποτελεί μία παρακαταθήκη για το νησί, αλλά και για κάθε Συριανό, όπου και αν βρίσκεται. Πραγματικά δεν επαρκούν τα λόγια για να εκφραστώ για το αποτέλεσμά του”, είπε, ολοκληρώνοντας τις δηλώσεις του στην εφημερίδα.