Ανάδειξη και προστασία της Μακρονήσου

Την ιστορική ανάδειξη και προστασία της Μακρονήσου ζητούν βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, μέσω ερώτησης που κατέθεσαν προς τους υπουργούς Πολιτισμού και Περιβάλλοντος & Ενέργειας, προκειμένου το ιστορικό νησί να ενταχθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Για το νησί, πάνω στο οποίο μαρτύρησαν επί δεκαετίες χιλιάδες άνθρωποι και το οποίο έχει καταγραφεί ως κομβικός τόπος της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ με ερώτηση τους προς τους συναρμόδιους υπουργούς, επιζητούν απαντήσεις ως προς την ιστορική του διάσωση.

Στη Μακρόνησο, την χρονική περίοδο 2012-2013, εκτοπίστηκαν αιχμάλωτοι πολέμου, το 1922 αποτέλεσε και τόπο προσωρινής «φιλοξενίας» των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενώ επανυποδέχτηκε, από το 1946 και μετά, χιλιάδες πολιτικούς κρατουμένους, καθώς αποτελούσε κύριο τόπο εξορίας.   

Ήδη από το 1989, η Μακρόνησος χαρακτηρίστηκε «ιστορικός τόπος», με απόφαση της τότε υπουργού Πολιτισμού, Μελίνας Μερκούρη, στην οποία αναφερόταν σχετικά ότι «έχει σημαδέψει την ιστορία της νεότερης Ελλάδας, γιατί αποτελεί χώρο μνήμης-όχι μόνο γι' αυτούς πού έζησαν όλη τη φρικαλεότητα της περιόδου 1946-1953, αλλά για όλους τους Έλληνες, και κυρίως για τις νέες γενιές, γιατί αποτελεί σύμβολο καταδίκης του εμφυλίου πολέμου, όλων των βασανιστηρίων και κάθε καταπίεσης από οπουδήποτε προερχόμενης, βωμό ελευθερίας της σκέψης και των ιδεών».

Η ιστορική σημασία του τόπου υπαγορεύει και τα ερωτήματα που έθεσαν οι βουλευτές, για το εάν έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη έργα που στοχεύουν στην προστασία των μνημείων και τη διαχείριση του χώρου της Μακρονήσου, αν εξετάζεται η προοπτική ένταξης της Μακρόνησου στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, αν πρόκειται να αποδοθούν ενδεχόμενες ποινικές ή αστικές ευθύνες για τις πολεοδομικές παραβάσεις και αυθαιρεσίες που έχουν καταγραφεί στο νησί και εάν έχουν ληφθεί προληπτικά μέτρα φύλαξης του χώρου προκειμένου να αποτραπούν νέες πολεοδομικές αυθαιρεσίες και καταπατήσεις.

Η ερώτηση των βουλευτών

«Κατά τη Νεότερη Ελληνική Ιστορία, η Μακρόνησος αποτέλεσε τον τόπο διεξαγωγής ενός πειράματος ιδεολογικής αναμόρφωσης μερίδας Ελλήνων, ως επακόλουθο της ήττας της Αριστεράς κατά τον  Εμφύλιο Πόλεμο. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι στη Μακρόνησο επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί ένα οργανωμένο σύστημα ψυχολογικής, αν όχι και σωματικής, εξόντωσης των ηττημένων με τη χρησιμοποίηση κυριολεκτικά όλων των μέσων. Μολαταύτα, η  Μακρόνησος έμεινε στην ιστορική μνήμη γιατί συγχρόνως εκεί αναδείχθηκε η ακατάβλητη δύναμη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.  

Ο χώρος έμεινε για δεκαετίες στο περιθώριο του  επίσημου πολιτικού λόγου, με σκοπό το να ξεχαστούν όλα τα συναφή ηθικά διδάγματα, θετικά και αρνητικά. Ωστόσο, το 1989 ανακηρύσσεται από την τότε Υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη τόπος ιστορικής μνήμης και το 1995 ορίζονται οι χρήσεις γης.

Τον Ιούλιο 2017, επισκέπτονται τη Μακρόνησο Επιθεωρητές Δόμησης και Περιβάλλοντος και διαπιστώνουν πληθώρα πολεοδομικών παραβάσεων (αυθαίρετα κτίσματα, στάνες, παραθαλάσσια οικήματα κ.λπ.). Και με αυτήν την αφορμή κατατίθεται από 33 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ η 7515/727/ 21.7.2017 ερώτηση και αίτηση κατάθεσης εγγράφων προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υποδομών και Μεταφορών, Πολιτισμού και Αθλητισμού με θέμα «Αυθαίρετη δόμηση στη μαρτυρική Μακρόνησο», όπου αναφέρονται αναλυτικά πολεοδομικές παραβάσεις και αυθαιρεσίες, οι οποίες παραμένουν μέχρι σήμερα ως έχουν, χωρίς να έχει γίνει από πλευράς αρμοδίων Υπηρεσιών ουδεμία ενέργεια.

Απαντώντας στην παραπάνω ερώτηση με το ΥΠΠΟΑ/ΑΤΝΠΚΕ/ 292732/1714/1.9.2017 έγγραφο, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λυδία Κονιόρδου, αναφέρει ότι η αρμόδια περιφερειακή υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ (Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αττικής, Ανατ. Στερεάς Ελλάδας και Κυκλάδων- ΥΝΜΤΕΑΑΣΕΚ), μεταξύ άλλων, «έχει υποβάλει τις προτάσεις της για την προστασία των μνημείων και την ήπια διαχείριση του χώρου, οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην προστασία και ανάδειξη της Μακρονήσου ως ιστορικού τόπου μείζονος σημασίας της νεότερης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας, με διεθνή εμβέλεια, και έχει εντάξει την Μακρόνησο στο Πρόγραμμα Δράσης της» (σελ.2)  και επίσης ότι «κομβικό ζήτημα, στο πλαίσιο προβολής και ανάδειξης του ιστορικού τόπου της Μακρονήσου, αποτελεί η απομάκρυνση όλων των ασύμβατων δραστηριοτήτων και η διαμόρφωση της προβλήτας πρόσβασης των επισκεπτών,… θέματα για τα οποία απαιτείται συμβολή και συνεργασία άλλων φορέων». (σελ.3). 

Κατόπιν των παραπάνω και με δεδομένη τη σημασία της Μακρονήσου ως τόπου όπου έχει δοκιμαστεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η ηθική υπόσταση του καθενός και της καθεμιάς, που βρέθηκαν εκεί.

Και επειδή μέσα από τις μαρτυρίες και τα μαρτύρια της, αποτελεί σημαντικό αποτύπωμα της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας που ως τέτοιο οφείλει να διασωθεί από την ιστορική λήθη ενώ ως τεκμήριο ιστορικής μνήμης, μπορεί να αποτελέσει μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς με οικουμενικά χαρακτηριστικά

Ερωτώνται οι κύριοι Υπουργοί:

1.α. Εφόσον η Μακρόνησος έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δράσης της αρμόδιας Υπηρεσίας ΝΜΤΕΑΑΣΕΚ, έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη συγκεκριμένα έργα που στοχεύουν στην προστασία των μνημείων και τη διαχείριση του χώρου της Μακρονήσου;

1.β. Προτίθεται το Υπουργείο Πολιτισμού να προβεί σύντομα στην προετοιμασία του απαιτούμενου φακέλου με το απαραίτητο υλικό τεκμηρίωσης, ο οποίος θα αποσταλεί στην UNESCO προκειμένου να εξεταστεί η προοπτική ένταξης της Μακρόνησου στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Αν ναι, ποιες θα είναι οι άμεσες ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση;

2.α. Κατόπιν των καταγεγραμμένων από τους Επιθεωρητές Δόμησης και Περιβάλλοντος πολεοδομικών παραβάσεων και αυθαιρεσιών, τα συναρμόδια Υπουργεία έχουν προβεί στις κατά τον νόμο ενέργειες προκειμένου να αναζητηθούν  και να αποδοθούν ενδεχόμενες ποινικές ή αστικές ευθύνες; 

2.β. Έχουν ληφθεί προληπτικά μέτρα φύλαξης του χώρου, προκειμένου να αποτραπούν νέες πολεοδομικές αυθαιρεσίες και καταπατήσεις από επιτήδειους; 

Ποιες είναι οι ενέργειες που προτίθεται να υλοποιήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ώστε να λυθεί άμεσα το ζήτημα της παράνομης δόμησης που ταλανίζει χρόνια το νησί της Μακρονήσου, με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο για το περιβάλλον όσο και  για τη διατήρηση της ιστορικής και συλλογικής μνήμης (κτήρια, χώροι, ερείπια, από την εποχή λειτουργίας της Μακρονήσου);».