Συμφωνία για τη χρηματοδότηση περιφερειών και του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ για το 2021-2027

Τουλάχιστον το 30% της χρηματοδότησης για τις περιφέρειες προορίζεται για την προστασία του κλίματος, προσαρμοσμένη στήριξη για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, τα νησιά και τις ερημωμένες περιοχές και μεγαλύτερη έμφαση στις πόλεις και στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη.

Την Τρίτη επιτεύχθηκε προσωρινή συμφωνία τη χρηματοδότηση των περιφερειών και την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής της ΕΕ.

Οι αναθεωρημένοι κανόνες, οι οποίοι εγκρίθηκαν με 475 ψήφους υπέρ έναντι 93 και 53 αποχών, θα ισχύσουν για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ERDF) και το Ταμείο Συνοχής (CF) από το 2021 ως το 2027 και θα καλύπτουν όλες τις περιφέρειες, με έμφαση στις λιγότερο ανεπτυγμένες κοινότητες, αστικές περιοχές και πιο απομακρυσμένες περιοχές.

Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν να δαπανηθεί σημαντικό μέρος του ERDF, το οποίο είναι με διαφορά το μεγαλύτερο δημόσιο ταμείο της ΕΕ, στην «έξυπνη» ανάπτυξη και την «πράσινη» οικονομία. Το κείμενο ορίζει ότι οι περιφέρειες θα πρέπει να ξοδέψουν τουλάχιστον 30% με 50% από τους πόρους που λαμβάνουν για μια «έξυπνη», καινοτομούσα Ευρώπη, καθώς και τουλάχιστον 30% στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την κυκλική οικονομία. Το Ταμείο Συνοχής θα συνεχίσει να στοχεύει στις επενδύσεις για τις υποδομές περιβάλλοντος και μεταφορών.

Περισσότερη έμφαση στις περιφέρειες και στις πόλεις

Τα μέλη του ΕΚ διατείνονται ότι η διαχείριση των πόρων της ΕΕ θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την εδαφική, οικονομική και κοινωνική ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών περιφερειών, οι οποίες έχουν τα μεγαλύτερα οφέλη από την πολιτική συνοχής. Η χρηματοδότηση της ΕΕ ως εκ τούτου θα πρέπει να αποδίδεται σε περιφερειακό επίπεδο βάσει του κατά κεφαλή ΑΕΠ, αντί αυτό να συμβαίνει σε εθνικό επίπεδο βάσει του λόγου του ακαθάριστου εθνικού τους εισοδήματος, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Επιπροσθέτως, τουλάχιστον 10% των πόρων του ERDF σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να δαπανώνται για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, αντί για το 6% που είχε προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με την προσωρινή συμφωνία μεταξύ των διαπραγματευτών του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σημαντικό μέρος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το οποίο είναι μακράν το μεγαλύτερο δημόσιο ταμείο της ΕΕ, θα δαπανηθεί για την έξυπνη ανάπτυξη και την πράσινη οικονομία.

Οι χώρες της ΕΕ θα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ της συμμόρφωσης με τους απαιτούμενους ελάχιστους πόρους που διατίθενται για καθέναν από αυτούς τους στόχους, είτε σε εθνικό είτε σε περιφερειακό επίπεδο. Τα κατώτατα όρια καθορίζονται ως εξής:

Χώρες της ομάδας 1/περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (δείκτης ΑΕΕ ίσος ή μεγαλύτερος του 100% του μέσου όρου της ΕΕ) - Ελάχιστο ποσοστό πόρων για την «εξυπνότερη Ευρώπη» 0 - Ελάχιστο ποσοστό πόρων για μια «πιο πράσινη Ευρώπη» 30%.

Χώρες της ομάδας 2/περιφέρειες μετάβασης (δείκτης ΑΕΕ μεταξύ 75% - 100% του μέσου όρου της ΕΕ) - Ελάχιστο ποσοστό πόρων για την «εξυπνότερη Ευρώπη» 40% - Ελάχιστο ποσοστό πόρων για μια «πιο πράσινη Ευρώπη» 30%.

Χώρες της ομάδας 3/λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (δείκτης ΑΕΕ κάτω του 75% του μέσου όρου της ΕΕ) - Ελάχιστο ποσοστό πόρων για την «εξυπνότερη Ευρώπη» 25% - Ελάχιστο ποσοστό πόρων για μια «πιο πράσινη Ευρώπη» 30%.

Το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στις επενδύσεις σε περιβαλλοντικές υποδομές και υποδομές μεταφορών.

Δραστηριότητες που εξαιρούνται από τη χρηματοδότηση

Το ΕΚ επιθυμεί την εξαίρεση των υποδομών για τα αεροδρόμια, της διαχείρισης απορριμμάτων και υπολειμματικών αποβλήτων, καθώς και των επενδύσεων που συνδέονται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων, από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, πλην συγκεκριμένων περιπτώσεων που αφορούν τις πιο απομακρυσμένες περιοχές, ενώ οι όποιες σχετικές προτάσεις θα πρέπει να είναι εναρμονισμένες με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και της ενεργειακής αποτελεσματικότητας.

Ο παροπλισμός ή η κατασκευή πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, οι δραστηριότητες που συνδέονται με τα προϊόντα καπνού, οι αερολιμενικές υποδομές (με εξαίρεση τις εξόχως απόκεντρες περιοχές) και οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα, μεταξύ άλλων, θα αποκλειστούν από την περιφερειακή χρηματοδότηση της ΕΕ.

Εξαιρούνται τα έργα φυσικού αερίου που αντικαθιστούν τα συστήματα θέρμανσης με καύση άνθρακα, oι υποδομές μετασκευής αερίου ώστε να είναι δυνατή η χρήση ανανεώσιμων και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και οι δημόσιες συμβάσεις προμήθειας καθαρών οχημάτων. Τέτοιες επενδύσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν με ποσοστό μεταξύ 0,2% και 1,55% (ανώτατο όριο) των εθνικών πόρων του ΕΤΠΑ και του ΤΣ (τα εν λόγω κατώτατα όρια δεν περιλαμβάνουν επενδύσεις σε καθαρά οχήματα), σύμφωνα με κριτήρια που συνδέονται με τα επίπεδα του ΑΕΕ και την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, τα έργα που περιλαμβάνουν επενδύσεις σε φυσικό αέριο πρέπει να εγκριθούν το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025 προκειμένου να λάβουν χρηματοδότηση.

Άλλα βασικά μέτρα που περιλαμβάνει η συμφωνία:

• Μεγαλύτερη στήριξη για τις πόλεις, καθώς τουλάχιστον το 8% των πόρων του ΕΤΠΑ σε εθνικό επίπεδο προορίζονται για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και τη δημιουργία της «Ευρωπαϊκής Αστικής Πρωτοβουλίας»

• Ειδικά μέτρα για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, τα νησιά και τις ερημωμένες περιοχές

• Τήρηση των στόχων για το περιβάλλον, το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, καθώς και των αρχών της κυκλικής οικονομίας

• Αυξημένη έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός «Διαπεριφερειακού Επενδυτικού Μέσου Καινοτομίας».

Ο εισηγητής Andrea Cozzolino (Σοσιαλιστές, Ιταλία) δήλωσε: «Έπειτα από δουλειά ενός χρόνου υπό ασυνήθιστες συνθήκες, καταλήξαμε σε εξαιρετική συμφωνία με το Συμβούλιο σχετικά με τον κανονισμό ΕΤΠΑ/ΤΣ που θα επιτρέψει τη στήριξη, σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες, της απασχόλησης, της ευημερίας, της οικονομικής και, πάνω απ’ όλα, της βιώσιμης ανάπτυξης για τον επόμενο προγραμματισμό του 2021-2017. Από τον τουρισμό έως τα προγράμματα κοινωνικής στέγασης, πρόκειται για έναν φιλόδοξο κανονισμό που προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες και επιτρέπει στα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν σημαντικές διεθνείς προκλήσεις, όπως η πανδημία, η μεταναστευτική κρίση ή η κλιματική αλλαγή. Ποτέ άλλοτε η πολιτική συνοχής της ΕΕ δεν διέθετε τα εργαλεία για να καταπολεμήσει όλες τις ανισότητες και να βεβαιωθεί ότι κανείς δεν μένει πίσω».

Επόμενα βήματα

Η νέα σύνθεση του ΕΚ και οι υπουργοί της ΕΕ αναμένεται να ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική χρηματοδότηση της πολιτικής για τις περιφέρειες και τη συνοχή αυτό το φθινόπωρο.