Μπαίνει σε εφαρμογή το σύστημα επιτήρησης της Γυάρου

Σε μία νέα εποχή περνάει η Γυάρος, καθώς μπαίνει πλέον σε εφαρμογή η συστηματική επιτήρηση και φύλαξη της περιοχής, και κατ’ επέκταση η μακροπρόθεσμη προστασία του νησιού. Η εκκίνηση της σημαντικής αυτής δράσης, ήρθε με το μνημόνιο συνεργασίας για την αποτελεσματική φύλαξη της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) Γυάρου που υπεγράφη πριν λίγες ημέρες, μεταξύ των Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ΥΠΑΝΠ)/Λιμενικού Σώματος, Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), και WWF Ελλάς. 

Σπύρος Κοτομάτας: “Μέσω του νέου μνημονίου θα υπάρξει η παράδοση του συστήματος”

Ο υπεύθυνος των δράσεων του WWF Ελλάς στη Γυάρο, Δρ. Σπύρος Κοτομάτας, μίλησε στην “Κοινή Γνώμη” για την σημαντική αλλαγή που φέρνει αυτό το μνημόνιο συνεργασίας, “Αυτή η δράση ξεκίνησε πιλοτικά το 2015. Από το 2018 έτρεχε σε συνεργασία με το Λιμενικό Σώμα και με το Υπουργείο Περιβάλλοντος στα πλαίσια ενός αντίστοιχου μνημονίου στο παρελθόν και αυτή τη στιγμή, η σημαντική αλλαγή είναι ότι μέσω του νέου μνημονίου θα υπάρξει η παράδοση αυτού του συστήματος στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος που είναι το σχήμα που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια και ο ΟΦΥΠΕΚΑ που έχει πλέον την ευθύνη διαχείρισης όλων των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, οπότε είναι ο αρμόδιος φορέας από πλευράς Πολιτείας, για όλες τις περιοχές, μεταξύ των οποίων είναι και η Γυάρος.”

Παρακολούθηση της περιοχής χωρίς συνεχή παρουσία

Αναφορικά με το νέο αυτό σύστημα και τα οφέλη που θα δώσει σε ένα μέρος όπως η Γυάρος, ο κ. Κοτομάτας ανέφερε χαρακτηριστικά, “Το σύστημα αυτό όπως απέδειξε η εμπειρία των προηγούμενων ετών, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στο να μπορεί κανείς να παρακολουθεί την περιοχή χωρίς να πρέπει να βρίσκεται συνεχώς εκεί. Επομένως οι οποιεσδήποτε ύποπτες ενέργειες υπάρξουν στην περιοχή, από την άποψη της μη τήρησης των κανόνων, να μπορεί να τις παρακολουθεί κανείς από μακριά και να παρεμβαίνει όποτε χρειάζεται. Άρα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό, από πλευράς κόστους, ανθρώπινου δυναμικού και φάνηκε ότι περιόρισε σε πολύ μεγάλο βαθμό τις δραστηριότητες στο παρελθόν και αυτό θα βοηθήσει τον ΟΦΥΠΑΚΑ όχι μόνο για την Γυάρο αλλά και για αλλά στο σύνολο των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, ώστε να δει πως θα μπορεί να στήσει αντίστοιχα συστήματα.”

Στην οικονομική ενίσχυση της Πολιτείας στον ΟΦΥΠΕΚΑ στάθηκε ο κ. Κοτομάτας αλλά παράλληλα τόνισε ότι χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση , “θα χρειαστεί να υπάρχει και ανθρώπινο δυναμικό για να ενισχύσει τη δράση και οι επιπλέον πόροι για να μπορέσει να λειτουργήσει ομαλά το σύστημα, από τον ΟΦΥΠΕΚΑ και από το Λιμενικό Σώμα”.

Το μνημόνιο συνεργασίας

Με το Μνημόνιο Συνεργασίας, θα παραδοθεί προς αξιοποίηση στον ΟΦΥΠΕΚΑ ένα ολοκληρωμένο σύστημα απομακρυσμένης επιτήρησης της ΘΠΠ Γυάρου. Το σύστημα αυτό έχει εγκατασταθεί στη Γυάρο από το WWF Ελλάς το 2015, στο πλαίσιο ενός αρχικού Μνημονίου Συνεργασίας που είχε συναφθεί μεταξύ του ΥΠΕΝ, του ΥΝΑΝΠ/ Λιμενικού Σώματος και της οργάνωσης, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση των συνθηκών, αλλά και των πρακτικών φύλαξης της περιοχής, με τη χρήση καινοτόμων και τελευταίας τεχνολογίας μέσων (ραντάρ, υπέρυθρη κάμερα, drone).

Κατά το διάστημα 2015-2022, η λειτουργία αυτού του συστήματος απομακρυσμένης εποπτείας σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές μεθόδους επιτήρησης της περιοχής μέσω περιπολιών με σκάφος, από το WWF Ελλάς, σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ και τις κατά τόπους αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΝΑΝΠ, έφερε απτά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, συνέβαλε καθοριστικά στο να αποτραπούν και να μειωθούν σημαντικά τα περιστατικά παράνομης αλιείας. Ενδεικτικά, το διάστημα αυτό, τα παράνομα περιστατικά που αφορούν στην επαγγελματική αλιεία μειώθηκαν κατά 85%, ενώ αυτά που αφορούν την ερασιτεχνική αλιεία κατά 56%. Τα αποτελέσματα αυτά ήρθαν μετά από πολύ προσπάθεια και συνεχή παρουσία στη θάλασσα της ομάδας πεδίου του WWF Ελλάς, καθώς την περίοδο των 7 αυτών χρόνων διενεργήθηκαν πάνω από 540 περιπολίες στη ΘΠΠ Γυάρου, με τα μέλη της ομάδας να βρίσκονται εν πλω για πάνω από 24.000 ώρες, καλύπτοντας πάνω από 22.500 ναυτικά μίλια.

Ο ρόλος των συμβαλλόμενων

Με την παράδοση και αξιοποίηση του συστήματος επιτήρησης από τον ΟΦΥΠΕΚΑ, στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας, τα συμβαλλόμενα μέρη θα συνεισφέρουν ώστε να επιτευχθεί η συνέχιση της αποτελεσματικής φύλαξης της ΘΠΠ Γυάρου. Το Μνημόνιο προβλέπει τη στενή συνεργασία, αλλά και την εκτέλεση κοινών περιπολιών του ΟΦΥΠΕΚΑ και των Λιμενικών Αρχών, προκειμένου να αποτραπούν αποτελεσματικά οι παράνομες  δραστηριότητες. Παράλληλα, με βάση το σχέδιο φύλαξης που θα εκπονηθεί από τον ΟΦΥΠΕΚΑ, όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία, και με τη χρήση αυτού του καινοτόμου συστήματος απομακρυσμένης εποπτείας, θα παρέχεται η δυνατότητα στις τοπικές Λιμενικές Αρχές να διεξάγουν, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, στοχευμένους ελέγχους σε σκάφη. Το σύστημα αυτό μπορεί επιπλέον, να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές της χώρας, ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική διαχείριση και η συνολική βελτίωση της προστασίας τους.  

Η Γυάρος παρουσιάζει ιδιαίτερο επιστημονικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Η γεωγραφική θέση της, η μορφολογία και η απομόνωση της περιοχής, την καθιστούν ιδανικό καταφύγιο για πολλά απειλούμενα είδη της χερσαίας και θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας. Μεταξύ άλλων, πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς βιότοπους για τη μεσογειακή φώκια, αφού εδώ ζει και αναπαράγεται ο μεγαλύτερος πληθυσμός του απειλούμενου αυτού είδους στη Μεσόγειο. Στη Γυάρο εντοπίζονται επίσης, σημαντικοί θαλάσσιοι οικότοποι, όπως τα υποθαλάσσια λιβάδια ποσειδωνίας. 

Τα απαραίτητα βήματα για την αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής

Η άμεση στελέχωση και διασφάλιση πόρων για την επιχειρησιακή ικανότητα της Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικού Αιγαίου -ΟΦΥΠΕΚΑ, αλλά και η εξασφάλιση της επιχειρησιακής ικανότητας του Λιμενικού είναι δύο μόνο από τα πολύ σημαντικά βήματα που είναι αναγκαίο να γίνουν για την αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής. Είναι επίσης, απαραίτητο να ολοκληρωθεί άμεσα και να εγκριθεί η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη της ΘΠΠ Γυάρου που έχει βγει πρόσφατα σε διαβούλευση, ώστε να εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα προστασίας που εκκρεμεί εδώ και τέσσερα χρόνια. Εξίσου σημαντικό είναι να ολοκληρωθεί και το Σχέδιο Διαχείρισης, με κατάλληλη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και ειδικά αυτούς που είχαν συνεισφέρει στην αρχική πρόταση θεσμοθέτησης της ΘΠΠ. Τέλος, χρειάζεται να διασφαλιστεί η απαραίτητη χρηματοδότηση για τη συνέχιση της παρακολούθησης της κατάστασης του χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος, και ειδικά των ιχθυαποθεμάτων της περιοχής από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων προστασίας.

Η επόμενη περίοδος είναι κρίσιμη για την ουσιαστική προστασία αυτής της οικολογικά σημαντικής περιοχής, αφού η εποπτεία της ΘΠΠ Γυάρου περνά πλέον και στην πράξη, στην ευθύνη του ΟΦΥΠΕΚΑ και των συναρμόδιων φορέων της πολιτείας. Το WWF Ελλάς, πιστό στην αποστολή του να διατηρήσει τη βιοποικιλότητα και την κλιματική σταθερότητα εξασφαλίζοντας ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι ζουν σε αρμονία με τη φύση, συνεχίζει τις στοχευμένες δράσεις και τη συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους, με στόχο την ουσιαστική προστασία της Γυάρου.