Έτος πολιτισμού το 2020 για Θήρα-Θηρασιά

Έτος πολιτισμού για τα νησιά Θήρα και Θηρασιά το 2020, κατόπιν πρότασης της Αντιδημάρχου Σαντορίνης, Σοφίας Κίτσου.

Με αναφορές στα ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας πολιτιστικά στοιχεία της Σαντορίνης, η κ. Κίτσου, έκανε μία πλήρη παρουσίαση των ευρημάτων και της ιστορίας, τις διαφορετικές ψηφίδες, που διαμορφώνουν το πολιτιστικό πρόσωπο του νησιού, όπως φιλοξενούνται στη Σαντορίνη.

Άξια αναφορά όσα παρουσίασε στην εισήγηση της η Αντιδήμαρχος.

«Όπως είναι γνωστό σε όλους, τα νησιά μας έχουν σπουδαία ιστορία και πολιτισμό.

Το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, στα Φηρά, στεγάζει τα έργα τέχνης ενός από τα πλέον ανεπτυγμένα αστικά κέντρα του Αιγαιακού κόσμου, του Ακρωτηρίου της Θήρας, στην περίοδο της μεγάλης ακμής του (17ος αι. π.Χ.). Το Ακρωτήρι θάφτηκε πριν από 3.600 χρόνια περίπου κάτω από τα υλικά που εκτοξεύτηκαν από το ηφαίστειο της Θήρας. Η ηφαιστειακή τέφρα διαφύλαξε την πόλη ζωντανή ως τις μέρες μας και έτσι σήμερα μπορούμε να θαυμάσουμε τις τοιχογραφίες των κτηρίων και τα αντικείμενα των κατοίκων, που άφησαν στα σπίτια τους, ‘όταν εγκατέλειψαν την πόλη. Στο ίδιο μουσείο φιλοξενούνται ευρήματα από πολλές άλλες τοποθεσίες της Θήρας, που χρονολογούνται από την 5η χιλιετία π.Χ. (νεότερη νεολιθική περίοδος ως τον 17ο αι. π.Χ.) και δείχνουν το πέρασμα των ποικίλων πολιτισμών από το Αιγαίο, σε μία  μακρά περίοδο της Προϊστορίας.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, από τα παλαιότερα της ελληνικής επικράτειας και μαζί με τα μουσεία Μυκόνου και Δήλου από τα παλαιότερα των Κυκλάδων, ιδρύθηκε το 1902, για να στεγάσει τα ευρήματα των ανασκαφών, που διενήργησε ο Hiller von Gaertringen με τους συνεργάτες του στην αρχαία πόλη της Θήρας και τα νεκροταφεία της (1896-1902).

Το κτήριο, στο οποίο στεγάζεται σήμερα, σχεδιασμένο από τον Αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα, ανεγέρθη κατά τα έτη 1960-1962, στο πλαίσιο της μετασεισμικής ανοικοδόμησης του νησιού μας, από το Γραφείο Οικισμού Θήρας, σε ακίνητο, που απαλλοτριώθηκε προς τούτο το 1959.  Μετά τις αναγκαίες τότε κτηριολογικές επεμβάσεις, για την  επέκταση και κατάλληλη επισκευή – κτηριακή ολοκλήρωσή του, που υλοποιήθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία μετά την παραλαβή του κτηρίου και μετά την οργάνωση της έκθεσης των αρχαιοτήτων από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και Σάμου αείμνηστο Νικόλαο Ζαφειρόπουλο, επαναλειτούργησε για το κοινό το 1968.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα ποικίλα κτηριολογικά προβλήματα που παρουσίαζε πια επί σειρά ετών το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, παρά τις επανειλημμένες επισκευαστικές εργασίες, κατέστησαν αναγκαία την ριζική πλέον επισκευή του. Παράλληλα, το πλήθος των ευρημάτων της αρχαιότητας των ιστορικών χρόνων, που είχαν έρθει εν τω μεταξύ στο φως, ως αποτέλεσμα τόσο της ανασκαφικής δραστηριότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στην Θήρα, κατά την οποία αποκαλύφθηκαν το νεκροταφείο και κτηριακά κατάλοιπα της αρχαίας Οίας, του Βόρειου λιμένα της αρχαίας πόλης στη θέση Καμάρι, ιερά στην Αρχαία Θήρα κλπ, όσο και της συστηματικής ανασκαφής, που διενήργησε ο Νικόλαος Ζαφειρόπουλος, υπό την αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στο νεκροταφείο της Αρχαίας Θήρας (1961-1982), ανάμεσά τους και ευρήματα ιδιαίτερα σημαντικά για την ιστορική διαδρομή της Θήρας και τον πολιτισμό που ανέπτυξε κατά την αρχαιότητα, υποχρεώνουν πλέον σε πλήρη επανέκθεση, στην οποία συνηγορεί και η ανάγκη για μια σύγχρονη μουσειολογική προσέγγιση, παρά το υψηλό επίπεδο και την αρτιότητα της έκθεσης του Νικόλαου Ζαφειρόπουλου. Όταν πια στα ευρήματα αυτά προστέθηκε το 2000 η υπερφυσικού μεγέθους δαιδαλική κόρη, που αποκαλύφθηκε στο νεκροταφείο της Αρχαίας Θήρας, από τον αείμνηστο αρχαιολόγο Χαράλαμπο Σιγάλα, η ανάγκη της κτηριολογικής επισκευής του Αρχαιολογικού Μουσείου και της επανέκθεσής του καθίσταται πλέον επιτακτική, προκειμένου να αποδοθεί το ταχύτερο δυνατό στο κοινό και το μοναδικό αυτό από ιστορική και καλλιτεχνική άποψη γλυπτό, ένα από τα πρωιμότερα έργα της μεγάλης πλαστικής, που έχουν αποκαλυφθεί έως σήμερα στην Ελλάδα και μάλιστα σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης.

Στην πανέμορφη Οία, σ’ ένα παλαιό αρχοντικό, που έχει αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή, ξετυλίγεται η Ναυτική Ιστορία της Θήρας. Οι θησαυροί του Ναυτικού Μουσείου Θήρας αποτελούν σπάνια χαρακτηριστικά δείγματα της ναυτικής παράδοσης της Σαντορίνης. Σπάνια ακρόπρωρα, κασέλες ναυτικών, εξαρτήματα ναυτιλιακού εξοπλισμού, αχνάρια  καρνάγιων, μοντέλα  παλαιών και νεότερων πλοίων  που  ανήκαν σε σαντορινιούς καραβοκύρηδες, υδατογραφίες παλαιών ιστιοφόρων, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και μία αξιόλογη βιβλιοθήκη, καταγράφουν χρόνο με τον χρόνο την συμβολή των Θηραίων στην ένδοξη ιστορία της ελληνικής ναυτιλίας.

Η λαϊκή παράδοση της Σαντορίνης διατηρείται ζωντανή στο Κοντοχώρι των Φηρών, σε υπόσκαφο που κτίστηκε πριν ενάμισι αιώνα περίπου, εκεί όπου σήμερα  στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο του νησιού. Το Λαογραφικό Μουσείο ιδρύθηκε  ως γνωστόν από τον Εμμανουήλ Λιγνό, δικηγόρο, δημοσιογράφο και διευθυντή της εφημερίδας «Θηραϊκά νέα». Το σπίτι, στο οποίο στεγάζεται το Λαογραφικό  Μουσείο, συντηρήθηκε το 1973 και από τότε τοποθετήθηκαν σε αυτό παλαιά έπιπλα, σκεύη και οικογενειακά κειμήλια. Το 1993 οικοδομήθηκε πτέρυγα για την στέγαση της Πινακοθήκης και των εργαστηρίων, καθώς και το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου, στην μνήμη του ιδιοκτήτη του κτήματος Κωνσταντή Λιγνού, θείου του ιδρυτή.

Ο ναός της Επισκοπής Γωνιάς, η Ιερά Μονή Προφήτου Ηλία, αλλά και το πλήθος των ναών σε κάθε χωριό της Θήρας και της Θηρασιάς, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους πολυάριθμους επισκέπτες των νησιών μας και αποτελούν σημαντικά σημεία αναφοράς για τον θρησκευτικό τουρισμό.

Τα σωζόμενα Καστέλια της Θήρας έχουν υψηλό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και μας δίνουν πληροφορίες για τον βίο των κατοίκων στις άλλοτε καστροπολιτείες του νησιού μας.

Το Βιομηχανικό Μουσείο Τομάτας, στην Βλυχάδα, αλλά και τα υπόλοιπα εργοστάσια της τομάτας, των οποίων τα κτήρια σώζονται μέχρι σήμερα, εκτός από αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, είναι οι χώροι που μας θυμίζουν την ενασχόληση των κατοίκων των νησιών μας με  την καλλιέργεια της φημισμένης σαντορινιάς μικρόκαρπης ντομάτας, η οποία «έθρεψε» στο παρελθόν πολλές γενεές, μαζί με τους υπόλοιπους καρπούς της θηραϊκής γης (φάβα, κριθάρι, άσπρη μελιτζάνα κλπ).

Ο παραδοσιακός αμπελώνας της Θήρας και τα οινοποιεία στα νησιά μας, είναι πόλος έλξης πολυάριθμων επισκεπτών και ταυτόχρονα ένας από τους καλύτερους πρεσβευτές της Θήρας και της Θηρασιάς, ανά τον κόσμο.

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης, ο γηραιότερος όλων φίλος μας, γέννησε αυτήν την ομορφιά, που ευλογηθήκαμε ν’ απολαμβάνουμε καθημερινά. Σιωπηλό κι ανέκφραστο χρόνια τώρα μοιάζει να κοιμάται, μα δεν είναι έτσι. Κάθε μέρα που περνάει, μια ματιά στην καρδιά της πιο φημισμένης καλντέρας του κόσμου, αρκεί για να διαπιστώσει κανείς πως το ηφαίστειο δίνει ζωή. Καθημερινά η καλντέρα μας είναι διαφορετική, καθώς η μαύρη πέτρα, το γαλάζιο της θάλασσας και το μυστήριο της χαμένης γης πλάθουν  ιστορίες στο μυαλό όλων μας, εμπνέουν συγγραφείς, ζωγράφους, στιχουργούς.

Οφείλουμε να μην ξεχνάμε πως αυτό το γεωλογικό θαύμα έκανε γνωστά τα νησιά μας στα πέρατα της γης. Τα μονοπάτια στο φρύδι της καλντέρας έχουν τεράστιο ενδιαφέρον για τους λάτρεις του περιπατητικού  τουρισμού, οι οποίοι περπατώντας συναντούν  σημαντικές αρχαιολογικές θέσεις.

Στη Θηρασιά υπάρχουν υπέροχοι οικισμοί, τελευταία δε γίνονται σπουδαίες ανασκαφικές εργασίες, ως γνωστόν, από μία ομάδα εξαιρετικών επιστημόνων, τις προσπάθειες των οποίων στηρίζει ο Δήμος μας και θα συνεχίσει να στηρίζει διαχρονικά».

Η απόφαση

Το Δ.Σ. μετά από διαλογική συζήτηση αφού έλαβε υπόψη του την εισήγηση της κ. Αντιδημάρχου, αποφάσισε ομόφωνα να εγκρίνει την ανακήρυξη τους έτους 2020 ως έτος Πολιτισμού για την Θήρα και την Θηρασιά και να συστρατευθούμε στο σκοπό αυτό, ώστε να αναβαθμίσουμε την προβολή των νησιών μας, αναδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο την ιστορία και  τον πολιτισμό μας.

Συγκεκριμένα θα μας δώσει την ευκαιρία να στηρίξουμε ένα σύνολο δράσεων, που θα καταστήσει εκ νέου την ιστορία και τον πολιτισμό των νησιών μας πρωταγωνιστές της περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξής τους (ανακατασκευή εκθεσιακού χώρου Αρχαιολογικού Μουσείου Θήρας, βελτίωση επισκεψιμότητας Αρχαίας Θήρας, στήριξη Ναυτικού Μουσείου Θήρας, διοργάνωση εκδηλώσεων για τις ανασκαφικές εργασίες στα νησιά μας, διοργάνωση μεγάλων εκθέσεων, εκδηλώσεις στα σχολεία μας με θέμα τον πολιτισμό, παροχή δωρεάν ψηφιακών χαρτών στους επαγγελματίες, κατοίκους και επισκέπτες των νησιών μας κλπ).