Ο κόσμος της αρχαίας Φοινίκης

Η Φοινίκη ήταν μια χώρα της Ασίας. Είχε αρχίσει να κατοικείται από την 3η χιλιετία π.Χ. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν, ίσως, Χαναναίοι, Σημίτες, Άραβες κ.α. και η χώρα της Φοινίκης δημιουργήθηκε κατά μήκος της παραλιακής Συρίας και Παλαιστίνης. Είχε ονομαστεί στα παλιά χρόνια Συροπαλαιστίνη. Είναι ένα όνομα που δηλώνει μια μεγάλη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου βρίσκονται το Ισραήλ, ο Λίβανος, τμήματα της Συρίας και η δυτική Ιορδανία.Πολύ κοντά σ' αυτή την παραθαλάσσια περιοχή, με αρκετό μήκος είχε τεράστιες Οροσειρές του Λιβάνου και διαιρούσε απόλυτα τους Φοίνικες με τους κατοίκους των άλλων περιοχών. Έτσι δημιουργήθηκε ένα διαιρεμένο τοπίο που δεν βοήθησε μια πολιτειακή ενότητα ανθρώπων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν και πολιτείες και αγροτικές περιοχές, που θα δούλευαν μαζί και θα είχαν κοινό όφελος.

Έτσι, λοιπόν, οι Φοίνικες μη έχοντας ένα χώρο που θα μπορούσαν να σκάβουν και να έχουν καρπούς για τα φαγητά τους, έγιναν ναυτικοί. Ίδρυσαν ένα μεγάλο αριθμό λιμανιών στις ακτές τους και στράφηκαν στην θάλασσα. Κατάφεραν και να δημιουργήσουν μικρές πολιτειούλες στις ακτές και δημιουργώντας τα μικρά πλοιάρια, τα καραβάκια τους, ανακάλυψαν ότι είχαν... “καλλίτερες, ευκολότερες και πιο κερδισμένες σχέσεις με τη θάλασσα απ' ότι με τη γη.... και ιδιαίτερα με μια γη με πολλούς άγριους βράχους”. Από την 3η χιλιετία π.Χ άρχισαν να έχουν σχέσεις εμπορικές με την Αίγυπτο, την οποίαν εφωδίαζαν με ξύλα, αρώματα, λάδι κ.α. Οι Φοίνικες έγιναν οι σπουδαίοι θαλασσοπόροι της εποχής, φροντίζοντας ιδιαίτερα το θαλασσινό τους εμπόριο. Ιδιαίτερα σημαντική για την εποχή ήταν η ξυλεία λιβανέζικου κέδρου που ήταν περιζήτητη εκείνη την εποχή και για τη δόμηση, αλλά ιδιαίτερα για τη ναυπηγική. Ήταν πολλά αλλά και διάφορα είδη όπως μπαχαρικά κ.α

Οι πρωτοπόροι αυτοί θαλασσοπόροι χρησιμοποιούσαν (όπως έγραψαν παλαιοί ιστορικοί), τον “Πολικό Αστέρα” ώστε να προσανατολίζονται κατά την πλεύση τους.

Είχαν γίνει άριστοι θαλασσοπόροι οι Φοίνικες και είχαν αρχίσει να ταξιδεύουν και να επεκτείνονται σε όλη τη Μεσόγειο δημιουργώντας μικρές εγκαταστάσεις εμπορικών σταθμών και σιγά – σιγά κατάφεραν να δημιουργήσουν και μικρούς οικισμούς, αλλά και αποικίες. Σε πολλές περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο έκαναν εμπορικά εργαστήρια. Στην Κύπρο ανακάλυψαν πολλά κοιτάσματα χαλκού και ίδρυσαν στην Λάρνακα εργαστήρια κατασκευής πολλών ειδών που μετά τα πουλούσαν σε διάφορες άλλες περιοχές της Μεσογείου.

Αρχαιολογικά ευρήματα

Στα περίχωρα της φοινικής Καρχηδόνας στην Τυνησία βρέθηκαν τα παλαιά εργαστήρια με καμίνους για την επεξεργασία μετάλλου και κλίβανους μεγάλου μεγέθους για την εξαγωγή της κόκκινης βαφής από ένα όστρακο, που ονομάζεται onurex...

Πολλά είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα που οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στις περιοχές και σε νησιά που είχαν δραστηριοποιηθεί οι Φοίνικες. Τα περισσότερα ευρήματα δείχνουν την άνθηση του εμπορίου. Και έχουν ανακαλύψει αντικείμενα στη Ρόδο, στην Κρήτη, στα Κύθηρα, στη Σαρδηνία, στη Μάλτα και σε άλλα νησιά της Μεσογείου που είχαν θαυμάσια φυσικά λιμάνια και ακτές,που αποτελούσαν σημαντικούς θαλάσσιους δρόμους για τους Φοίνικες. Όταν κατάφεραν και έφθασαν στην Ισπανία (με λίγο μεγαλύτερα πλοιάρια, κατόρθωσαν και ανακάλυψαν και φόρτωσαν τα πλοία τους με άργυρο και κασσίτερο. Εκεί κοντά στο ανατολικό μέρος της Ισπανίας υπάρχει ένα μικρό νησί με το όνομα Κασσιτερίδα. Ήταν, πραγματικά, πολύ δραστήριοι οι Φοίνικες και όπως έχουν ανακαλύψει αρχαιολόγοι φοίνικες επιγραφές, διεπίστωσαν ότι παράλληλοι με τα εμπορεύματά τους και την μεγάλη δραστηριότητά τους και την μεγάλη δραστηριότητά τους, είχαν και μια άριστη γραφή, την οποίαν φαίνεται ότι προσέφεραν στη Συρία και στην Κύπρο, όπου βρέθηκαν τα “φοινικήια γράμματα”. Ίσως να υπήρχαν και σε άλλες χώρες που δεν έχουν γίνει γνωστές.

Φοίνικας

Το όνομα προήλθε από τη Μυθολογία. Το αρχικό όνομα Φοίνιξ στη Μυθολογία ήταν ο πατέρας της πανέμορφης Ευρώπης, ο οποίος άρχισε να την αναζητά για πολύ καιρό όταν την είχε αρπάξει ο Δίας που την ερωτεύθηκε. 'Ήταν πολύ όμορφη. Ο πατέρας Φοίνιξ πέρασε σε πολλές άγνωστες χώρες, αλλά τελικά δεν βρήκε πουθενά την Ευρώπη του. Κουρασμένος έφθασε στην Σιδώνα και εκεί εγκαταστάθηκε. Οι κάτοικοι τον θαύμασαν και του ζήτησαν να γίνει ο βασιλιάς τους. Θεωρείται ο εθνάρχης των Φοινίκων.

Ο ιστορικός Mark Woolmer προσέφερε στην Ελλάδα ένα βιβλίο με τον τίτλο: “ΦΟΙΝΙΚΕΣ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ” των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Μελέτησε πολύ, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εποχή των Φοινίκων και μας ερμηνεύει πως ξεκίνησαν να ασχολούνται με την ναυσιπλοΐα και ιδιαίτερα πως κατάφεραν να γίνουν άριστοι ως θαλασσοπόροι, δραστήριοι και επιτυχημένοι ώς έμποροι. Είναι αρκετές περιοχές που “βαφτίστηκαν” με το όνομα των Φοινίκων και από τα ευρήματα των αρχαιολόγων ερμηνεύεται το γιατί δόθηκε το όνομα Φοίνικας ή Φοίνιξ στις περιοχές.

Φοίνικας: είναι ένα αρχαίο λιμάνι της Κρήτης μεταξύ Απολλωνιάδος και Τάρου. Σήμερα ονομάζεται ο όρμος του Φοίνικα.

Φοίνικας: Το λιμάνι της Αριζόνας στην Αμερική. Ήταν κέντρο εμπορικό και βιομηχανικό. Το ίδιο όνομα υπάρχει και στο λιμάνι της Αλαμπάμα στην Αμερική.

Φοίνικας: Στον Συνοικισμό Αμπελάκια στη Σαλαμίνα

Φοίνικας: Είναι το σπουδαιότερο λιμάνι της πανέμορφης Σύρου και όπως έχει γραφτεί τα παλαιότερα χρόνια: “Φοίνιξ θαυμάσιος όρμος Σύρου του νομού Κυκλάδων, κοπλίζων λιμήν εις την Ν.Δ παραλίαν της Δελλαγκράτσιας”.

Οι αρχαιολόγοι, τα παλαιά χρόνια, πριν ακόμη δημιουργηθεί η πανέμορφη μικρή πολιτεία του Φοίνικα, είχαν ανακαλύψει αρκετά αρχαία αντικείμενα που σήμερα κοσμούν και Ελληνικά και Ευρωπαϊκά Μουσεία.

Και όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο, ο Τ. Αμπελάς αναφέρει στο βιβλίο του: “.... ανακαλύφθηκαν υπό Καλυμνίων δυτών αρχαίοι πίθοι καλής τέχνης και εποχής, οίτινες ευρίσκονται σήμερον εις το αρχαιολογικό Μουσείο των Παρισίων. Μαρτυρούσι δύτες εξετάζοντάς τον πυθμένα του λιμένος Φοίνικος ότι διέκριναν ίχνη αρχαίων ερειπίων... εικάζεται ότι μέρος της αρχαίας προκυμαίας, πιθανώς δε και αρχαίων οικοδομών είναι βεβυθισμένα εις την θάλασσαν...”

Ο Φοίνικας της Σύρου πρέπει να ήταν μια από τις σπουδαίες αρχαίες πολιτείες της χώρα μας και ως γνωστόν καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Μαρία Ρώτα