“Ελλήνων Πλόες”

Η πορεία της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας διαμέσου των Αιώνων

Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, στο πλαίσιο της πολιτιστικής του αποστολής επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου “Ελλήνων Πλόες” με στόχο να παρουσιάσει αυτή τη ζωντανή και αδιάλειπτη παρουσία των Ελλήνων στη θάλασσα. Η πραγματοποίηση αυτής της έκδοσης ήταν ένα δύσκολο, επίπονο και φιλόδοξο έργο. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στον Αντιναύαρχο ε.α. Ιωάννη Παλούμπη Π.Ν για την εξαίρετη δουλειά και τον ζήλο του, καθώς επίσης και για την ευαισθησία του να παραχωρήσει τα πνευματικά δικαιώματά του... στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος. Είναι ευχαριστήριο γραπτό κείμενο της Προέδρου του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κ. Αναστασίας Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη.

“Ελληνική Ατμοπλοϊκή Εταιρεία” 1857 – 1892

Η ανάγκη καλών ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών και σύνδεσης των παραλίων πόλεων με τα νησιά για την επικοινωνία των πληθυσμών, την προώθηση του εμπορίου και την ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών, οδήγησε στις αρχές του 1855 την ελληνική κυβέρνηση στην ανάληψη πρωτοβουλίας για την ίδρυση ελληνικής ατμοπλοϊκής εταιρίας.

Ο Γεώργιος Τομπάζης πλοίαρχος – ναυπηγός του Πολεμικού Ναυτικού, στάλθηκε στη Βρετανία με αποστολή την αναζήτηση σκαφών κατάλληλων για τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες και τη διερεύνηση τρόπου οργάνωσης μηχανουργείου για τις αναγκαίες επισκευές ατμόπλοιων και εκπαίδευσης νέων μηχανικών. Έτσι αγοράσθηκαν, αντί συνολικού ποσού 24 χιλιάδων λιρών Αγγλίας, τρία επιβατηγά πλοία με όνομα: Βασίλισσα της Ελλάδος, Πανελλήνιον και Ύδρα. Είχαν χωρητικότητα 570 τόνους το καθένα... Στις 3 Ιανουαρίου 1857 υπογράφηκε το ιδρυτικό συμβόλαιο στην Εθνική Τράπεζα στην Αθήνα. Έτσι ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς η πρώτη ελληνική εταιρία που ονομάστηκε ΣΥΡΙΑΝΗ, επειδή η έδρα της ήταν στη Σύρο, όπου σ' αυτό το νησί ήταν το εμπορικό κέντρο της Ελλάδας, ήταν το λιμάνι προσέγγισης των ξένων επιβατηγών πλοίων και ναυτιλιακός κόμβος της Ανατολικής Μεσογείου.

Το αρχικό κεφάλαιο της εταιρίας ορίσθηκε σε 1.904.500 δρχ. και είχε κατανεμηθεί σε 2.189 μετοχές που καλύφθηκαν από την Εθνική Τράπεζα. Η εταιρία έπρεπε να έχει χώρο προς επισκευή των μηχανών των πλοίων και παράλληλα να κατασκευασθεί ναυπηγείο κ.α. Οι εργασίες άρχισαν το 1854... Στις 9 Ιουνίου 1857, με ιδιαίτερη ευχαρίστηση των Συριανών, ξεκίνησαν τα δρομολόγια της πρώτης ελληνικής ναυτιλιακής εταιρίας. Η “Βασίλισσα της Ελλάδος” ήταν το πρώτο ταχυδρομικό πλοίο στην Ελλάδα. Πολλές παράλιες πόλεις και νησιά ζήτησαν τότε να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα των δρομολογίων. Τότε το Πολεμικό Ναυτικό προσέφερε δύο πλοία το 1858 για τους επιβάτες.

Η κρατική στήριξη συνεχίστηκε με καλή διάθεση να βοηθάει τους ανθρώπους. Τον Μάιο του 1859 τα πλοία “Όθων” και “Σφενδόνη” δρομολογήθηκαν στη γραμμή Τεργέστης – Κωνσταντινούπολης. Επίσης το δημόσιο δώρησε στη Σύρο και αργότερα και στον Πειραιά τα οικόπεδα, που ήταν αναγκαία για την φροντίδα και την επισκευή των κανονικών πλοίων της γραμμής. Το 1861 η εταιρεία που δημιουργήθηκε για τη φροντίδα των πλοίων, ήταν άριστα εξοπλισμένη για την ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα κατασκευάζονταν για το Πολεμικό Ναυτικό τα ορειχάλκινα... “εύδρομα” που χρειάζονταν για τον εξοπλισμό των πλοίων. Παρά τα πολλά προβλήματα, στα χρόνια της λειτουργίας της, η Ελληνική Ατμοπλοΐα διευκόλυνε την εσωτερική συγκοινωνία, και βοήθησε στην ανάπτυξη του εξωτερικού και του εσωτερικού εμπορίου και ιδιαίτερα φρόντισε αποτελεσματικά στην Κρητική Επανάσταση με τα πλοία της, το “Πανηλλήνιον” και το “Ύδρα”.

Το 1860 κατάφερε να αυξήσει τον στόλο της φτάνοντας τον αριθμό των ένδεκα πλοίων. Στα υπάρχοντα προσφέρθηκαν τα πλοία: Πατρίς, Επτάνησος, Βυζάντιον, Ευνομία, Αθήναι και Ιωνία.

Το 1884 η Ελληνική Ατμοπλοΐα αύξησε ακόμη περισσότερο τον αριθμό των σκαφών της και αγοράζονταν. Τα ονόματα ήταν: Ερμούπολις, Ελπίς, Πηνειός, Χίος, Πέλοψ και Θησεύς. Δημιουργήθηκαν επίσης δύο ηλεκτρόφωτα! Το Μυκάλη και Σφακτηρία.

Συριανή Ατμοπλοΐα

Η ίδρυση και η φράση της εταιρίας οφείλεται στον Συριανό Ηλία Κεχαγιά. Ήταν ο άξιος Πρόεδρος της Ατμοπλοΐας από την ίδρυση της μέχρι τον θάνατο του το 1885. Με τις διασυνδέσεις και τις επαφές του, που ιδιαίτερα είχε φροντίσει να έχει, κατόρθωσε να βρίσκει κεφάλαια οικονομικά και να εξασφαλίζει και κρατικές επιχορηγήσεις. Όμως, τον Δεκέμβριο του 1892 έληξε η σύμβαση της εταιρίας με το Δημόσιο και οδηγήθηκε στην πτώχευση. Έτσι έκλεισε το πρώτο κεφάλαιο της ελληνικής επιβατικής ατμοπλοΐας. Μετά την πτώχευση της “Παλαιάς” (εταιρίας) όπως έμεινε στην ιστορία, το εργοστάσιο κατασκευής και φροντίδας και ένα πλοίο μεταφέρθηκαν στο Ελληνικό Δημόσιο και στους μετόχους της εταιρίας. Το 1893 ιδρύθηκε η Νέα Ατμοπλοΐα. Ο στόλος της αποτελούνταν από 17 πλοία και τα ονόματα τους ήταν: Ερμούπολις, Επτάνησος, Ελπίς, Ιόνιον, Καρτερία, Μυκάλη, Ομόνοια, Πανελλήνιον, Πέλοψ, Πηνειός, Σφακτηρία, Ύδρα, Βυζάντιον, Ίρις, Πρίγκηψ Γεώργιος, Χίος και Θησεύς. Ο ανταγωνισμός με τις καινούργιες εταιρείες οδήγησε στη διάλυσή της. Υπήρξαν άλλες ατμοπλοϊκές εταιρείες: Νεώριον και Ατμοπλοϊκή Ερμουπόλεως. Την πρώτη διαδέχθηκε η “Κυκλαδική Ατμοπλοΐα” του Σπ. Βαφειαδάκη με τα πλοία: Ερμούπολις, Πέλοψ, Ύδρα, Χίος κ.α. Η δεύτερη, η “Ατμοπλοϊκή Ερμουπόλεως” του Η. Φουστάνου διέθετε τα πλοία: “Αργολικός, Ομόνοια, Πριγκίπισσα Ελένη, Πρίγκηψ Γεώργιος”. Σύντομα, όμως διαλύθηκε και τα πλοία της έφυγαν. Τα πλοία της “Συριανής” άλλαξαν πολλές φορές χέρια. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ορισμένα αγοράσθηκαν από τον Αντώνιο Παλιό και αργότερα εντάχθηκαν στην πλοιοκτησία της Ακτοπλοΐας της Ελλάδος....

ΕΝΩΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΣΥΡΟΥ

Ο Πρόεδρος της Ένωσης των Συνταξιούχων Ναυτικών Σύρου κ. Γιώργος Μηλιός και όλοι οι ναυτικοί του νησιού μας, προσπαθούν με μεγάλο ενδιαφέρον να υπάρξει ένας κατάλληλος χώρος για τη δημιουργία ενός Ναυτικού Μουσείου που με τις προσφορές τους θα αναδείξουν την παραδοσιακή Ναυτική τέχνη της τοπικής πολιτισμικής ταυτότητας του Νησιού μας, και όπως αναφέρουν, και της Ελλάδος και της Μεσογείου γενικότερα.

Όταν επισκέφθηκε το νησί μας η Πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος κ. Παλούμπη, μαζί με το σύζυγό της Αντιναύαρχο ε.α. κ. Ιωάννη Παλούμπη και γνώρισαν τον πολιτισμό του νησιού μας, γνωρίζοντας ήδη από παλαιά κείμενα την άριστη Ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία της Σύρου υποσχέθηκαν ότι θα βοηθήσουν για την ίδρυση Μουσείου