Δέκα ημέρες με ιδιαίτερη πολιτισμική αξία

Η Τήνος υποδέχεται το επόμενο διάστημα την υλοποίηση του έργου “Ευρωπαϊκό Σταυροδρόμι των Περιοχών της Ξερολιθιάς”, το οποίο υποστηρίζει μέσω του προγράμματος Erasmus+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Μεσογειακό Κέντρο Περιβάλλοντος και η ΚοινΣΕΠ “Το Μπατίκι”.

Πρόκειται για ένα δεκαήμερο εργασιών, όπου με τη συνεργασία εταίρων από τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Κροατία και την Ισπανία, το έργο στοχεύει στη διατήρηση, μετάδοση και προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της τέχνης της ξερολιθιάς, η οποία το 2018 εντάχθηκε στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Για το έργο, αλλά και για τα όσα θα λάβουν χώρα στην Τήνο από τις 31 Οκτωβρίου έως και τις 9 Νοεμβρίου, μίλησε στην “Κοινή Γνώμη” η πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ “Το Μπατίκι”, Αναστασία Ψάλτη.

“Προσπάθειες διατήρησης μίας τεχνικής με πολλαπλά οφέλη”

“Η ΚΟΙΝΣΕΠ μας συνεργάζεται με τους Ευρωπαίους συνεργάτες εδώ και 1,5 χρόνο, υλοποιώντας εργαστήρια, συναντήσεις δηλαδή, με κύρια θεματική η οπτική που έχει κάθε κράτος σε σχέση με την ξερολιθιά στην κοινωνία, σε περιβαλλοντικούς τομείς, στην οικονομία, στο περιβάλλον. Με τον ίδιο τρόπο θα πραγματοποιηθούν και οι εργασίες στο νησί μας”, δήλωσε αναφορικά με το πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει το “Το Μπατίκι”, κάνοντας γνωστό ότι στην Τήνο θα λάβει χώρα το διάστημα από 31 Οκτωβρίου έως και 9 Νοεμβρίου και το τελικό συνέδριο, το οποίο θα αποτελέσει το κλείσιμο του ευρωπαϊκού προγράμματος.

“Στο συνέδριο θα παρουσιαστούν όλα τα συμπεράσματα που έχουν διεξαχθεί από τις προηγούμενες συναντήσεις που έχουν γίνει το διάστημα που τρέχει το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η πανάρχαια αυτή τεχνική, έχει διαμορφώσει το ελληνικό τοπίο και αποτελεί ζωντανό κομμάτι της οικοδομικής μας παράδοσης, συνδυάζοντας πολιτιστική αξία με οικολογικά οφέλη. Η ξερολιθιά δεν μπορεί πια να θεωρείται ξεχασμένη τέχνη, αλλά ζωντανή

κληρονομιά που αξίζει να διατηρηθεί και πολύτιμη τεχνική που πρέπει να αξιοποιηθεί. Άλλωστε, το 2018, η τέχνη της ξερολιθιάς εντάχθηκε στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. ”, σημείωσε χαρακτηριστικά.

Μιλώντας τώρα για το έργο “Ευρωπαϊκό Σταυροδρόμι των Περιοχών της Ξερολιθιάς”, η κα. Ψάλτη υπογράμμισε ότι “με τη συνεργασία εταίρων από τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Κροατία και την Ισπανία, το έργο στοχεύει στη διατήρηση, μετάδοση και προώθηση αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς, προσφέροντας σε εκπαιδευτές και στο ευρύ κοινό εκπαιδευτικά εργαλεία που περιλαμβάνουν επιχειρήματα για τη διατήρηση και ανάδειξη της ξερολιθιάς, βασισμένα στα πολιτιστικά και περιβαλλοντικά της πλεονεκτήματα, πρόγραμμα και μεθοδολογία εκμάθησης της τεχνικής για αρχάριους. Η δράση απευθύνεται σε μη ειδικούς που αναγνωρίζουν τη σημασία της ξερολιθιάς και επιθυμούν να αποκτήσουν δεξιότητες, ώστε να συμβάλλουν στη διάδοση και διατήρησή της”.

Στην επισήμανση ότι η συγκεκριμένη τεχνική έχει πάρει μεγάλη διάσταση ακόμη και εκτός της Ελλάδας, εντάσσοντάς την μάλιστα ως κύριο χαρακτηριστικό για τον τομέα της δόμησης, η πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ, επεσήμανε ότι “η ξερολιθιά είναι μία τέχνη που αναπτύχθηκε από τους κατοίκους διάφορων περιοχών, καθώς αυτό έχει το χαμηλότερο αποτύπωμα από οποιαδήποτε άλλη τεχνική, με δεδομένο ότι τα υλικά τα βρίσκεις γύρω σου και δε χρειάζεσαι τίποτα περισσότερο από τη μαστορική τέχνη, με πολύ σημαντικές επιδράσεις στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Από το 2018 που εντάχθηκε στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχει αποκτήσει μεγάλες διαστάσεις, καθώς έγινε κατανοητό πόσο σημαντική είναι αυτή η τέχνη”.

Η κα. Ψάλτη φέρνοντας ως παράδειγμα των ξερολιθικών κατασκευών στο νησί της Τήνου, υποστήριξε ότι “αυτά είναι ιδιαίτερα και μοναδικά. Και αυτό μπορεί κάποιος να το καταλάβει από το μήκος των ξερολιθιών στο νησί, το οποίο εάν τις προσθέσεις, φθάνουν την περίμετρο της γης. Το 1995 συνδεθήκαμε και με την περιοχή του Ζαγορίου, όπου διαπιστώσαμε ότι και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας υπάρχει αυτή η τεχνική. Άλλωστε, από τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί δράσεις για την ανάδειξη του συγκεκριμένου αντικειμένου”.

Μάλιστα, ερωτώμενη εάν οι κάτοικοι εισπράττουν τη σημασία αυτής της τεχνικής, η πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ τόνισε χαρακτηριστικά ότι “αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι για να υπάρχουν στο περιβάλλον μας οι ξερολιθιές, προφανώς και εξυπηρετούσαν ανάγκες περασμένων ετών. Αυτό που εισπράττει και κατανοεί είναι τις αρνητικές επιπτώσεις που υπάρχουν, από τη στιγμή που τώρα δεν μπορούμε να τις συντηρήσουμε. Δηλαδή, χάνονται καλλιεργήσιμα εδάφη και δεν μπορούμε να συγκρατήσουμε το νερό. Οι επιπτώσεις της μη ύπαρξής τους, είναι σημαντικές και οι άνθρωποι που είναι συνδεδεμένοι με τη γη αντιλαμβάνονται πλήρως αυτό που χάνεται και γιατί πρέπει να τις διατηρήσουμε”.

Τέλος, αναφερόμενη στο ρόλο της Ελληνικής πολιτείας, σε σχέση με την ευρωπαϊκή πολιτική η οποία έχει “υιοθετήσει” την τεχνική της ξερολιθιάς δήλωσε ότι “δυστυχώς η ξερολιθιά δεν αποτελεί κάποιο στοιχείο για τη δόμηση, το οποίο πριμοδοτείται να χρησιμοποιηθεί. Παρά ταύτα στα Π.Δ. που εκδίδονται για τη δόμηση, η συντήρηση και η διατήρηση, όπως και η αποκατάσταση των ξερολιθιών όταν εκτελούνται νέες κατασκευές, είναι προϋπόθεση. Δηλαδή, η προστασία των ξερολιθιών βρίσκεται στη νομοθεσία που αφορά στις νέες κατασκευές. Είναι κάτι το θετικό, παρ’ όλο που δεν έχει βρεθεί ακόμη τρόπος να επιχορηγηθεί η ανακατασκευή στο εύρος που υπάρχει η ξερολιθιά, καθώς είναι τεράστια τα μεγέθη”.

Το πρόγραμμα των 10ημερων εργασιών

Στο πλαίσιο του έργου “Ευρωπαϊκό Σταυροδρόμι των Περιοχών της Ξερολιθιάς”, που υποστηρίζει το πρόγραμμα Erasmus+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Μεσογειακό Κέντρο Περιβάλλοντος και η ΚοινΣΕΠ «Το Μπατίκι» διοργανώνουν στην Τήνο 10 ημέρες αφιερωμένες στην ξερολιθιά.

Τρεις εμπειρίες γύρω από την ξερολιθιά για κάθε κοινό.

Από τις 31 Οκτωβρίου έως και τις 9 Νοεμβρίου, θα υπάρξει ένα ανοιχτό εκπαιδευτικό εργαστήριο με θεωρητική και πρακτική εισαγωγή στην τεχνική της ξερολιθιάς, χωρισμένο σε τρεις ενότητες και συγκεκριμένα “Γινόμαστε Πρεσβευτές της Ξερολιθιάς”, πρακτική εξάσκηση στην τεχνική της ξερολιθιάς, ανταλλαγή εμπειριών με τους Ευρωπαίους Εταίρους, αλλά και προετοιμασία των επόμενων βημάτων.

Από τις 6 έως και τις 9 Νοεμβρίου, στην Τήνο θα βρίσκεται το Ευρωπαϊκό Δίκτυο, όπου 12 επαγγελματίες και εκπαιδευτές από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Κροατία, θα έχουν την ευκαιρία της ανταλλαγής εμπειριών και μεθόδων εκπαίδευσης πάνω στην ξερολιθιά.

Το Σάββατο 8 Νοεμβρίου, στις 5 το απόγευμα, στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο, θα λάβει χώρα δημόσια εκδήλωση με θέμα “Η ξερολιθιά από κάθε οπτική”. Μια ανοιχτή συζήτηση με συμμετοχές από την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Κροατία για την εκπαίδευση, την οικολογία, τον τουρισμό και τις πολλαπλές όψεις της ξερολιθιάς.