Γράφοντας ιστορία: Συλλογές, συλλέκτες και ο πολιτιστικός ρόλος των Μουσείων Τυπογραφίας

Αφιέρωμα στην τυπογραφία, με αφορμή το τριήμερο διεθνές συνέδριο του Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Μουσείων Τυπογραφίας με θέμα “Γράφοντας ιστορία: Συλλογές, συλλέκτες και ο πολιτιστικός ρόλος των Μουσείων Τυπογραφίας”.

Τα Χανιά, που ήταν η πόλη υποδοχής του συνεδρίου, φιλοξένησαν τις τριήμερες εργασίες, που πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (Κ.Α.Μ.), συνεχίστηκαν στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο (Μ.Α.Ι.Χ.) και ολοκληρώθηκαν στο Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου (Ίδρυμα “Αγία Σοφία”).

Το Συνέδριο συνδιοργανώθηκε από το Μουσείο Τυπογραφίας και τον Σύνδεσμο Ευρωπαϊκών Μουσείων Τυπογραφίας (AEPM), με τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, του Δήμου Χανίων, του Δήμου Αποκορώνου, του Μ.Α.Ι.Χ., της ΑΒΕΑ και της ΕΤΑΝΑΠ.

Πρόκειται για μία ιδιαιτέρως σημαντική διοργάνωση καθώς είναι η πρώτη φορά που το συνέδριο του Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Μουσείων Τυπογραφίας πραγματοποιείται στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στα Χανιά, καθώς εκεί υπάρχει το μοναδικό στην χώρα Μουσείο Τυπογραφίας.

Στο συνέδριο συμμετείχαν στελέχη Μουσείων Τυπογραφίας ευρωπαϊκών χωρών, πανεπιστημιακοί, όπως και επαγγελματίες από τον χώρο της τυπογραφίας και των γραφικών τεχνών, μεταξύ των οποίων και ο εκδότης, τυπογράφος και ιδιοκτήτης της «Τυποκυκλαδικής», Γιώργος Βακόνδιος.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας για τη δημιουργία του Διεθνούς Συνδέσμου Μουσείων Τυπογραφίας (IAPM), στον οποίο θα συμμετέχει και το Μουσείο Τυπογραφίας “Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη”, ενώ ο εκθεσιακός χώρος του Κέντρου Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου φιλοξένησε την έκθεση “Συλλογές, συλλέκτες και ο πολιτιστικός ρόλος των μουσείων τυπογραφίας”, που περιείχε εκθέματα από το Μουσείο Τυπογραφίας των Χανίων.

Τυπογραφία και πολιτισμός

Την εκκίνηση των εργασιών του συνεδρίου έκανε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου Τυπογραφίας, Γιάννης Γαρεδάκης, ο οποίος θέλοντας να συστήσει στους συνέδρους τον τόπο που γίνεται το συνέδριο, μίλησε για την ιστορία των Χανίων και της Κρήτης γενικότερα, εστιάζοντας στην παράδοση πολιτισμού, τον πλούτο του φυσικού τοπίου αλλά και την έντονη οικονομική δραστηριότητα, στοιχεία που επιτρέπουν στην Κρήτη να μετέχει στις εξελίξεις, λόγω των πλεονεκτημάτων που διαθέτει.

Ο καθηγητής και πρώην Πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Γιάννης Φίλης, ανάπτυξε το θέμα “Μουσεία Τυπογραφίας: αρχεία πολιτισμού”, ο οποίος ανάφερε ότι με την επινόηση της γλώσσας άρχισε η εξάπλωση της γνώσης, ενώ επανάσταση έφερε η γραφή ωθώντας τη διάδοση της πληροφορίας, ώσπου ήρθε η τυπογραφία που «υπήρξε ένα τεράστιο άλμα και αποτέλεσε το σημείο καμπής στη διάδοση της γνώσης».

Ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Μουσείων Τυπογραφίας Alan Marshall, μίλησε για το “Πως το έντυπο έγινε κληρονομιά: 150 χρόνια μουσεία τυπογραφίας”, επισημαίνοντας πως η τυπογραφία από τεχνική έφτασε να αποτελεί στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς, δίνοντας παράλληλα της προοπτικές ερευνητικής αξιοποίησης των μουσείων τυπογραφίας με την χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας.

Η πρώτη ημέρα των εργασιών έκλεισε με την εισήγηση του

ομότιμου καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών – Ινστιτούτο για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας στην Εκπαίδευση, Μιχάλη Μεϊμάρη, UNESCO “Sense Crete: Πολιτισμική δράση επαυξημένης πραγματικότητας – μοχλός ανάπτυξης με κέντρο το Μουσείο Τυπογραφίας Χανίων”.

Μία καινοτόμα ηλεκτρονική εφαρμογή ήταν το κύριο στοιχείο της εισήγησης του, μέσω της οποίας θα δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες όταν έρχεται σε επαφή με το μουσείο τυπογραφίας να λαμβάνει επιπρόσθετες ιστορικές και όχι μόνο πληροφορίες.

Διεθνείς εισηγήσεις

Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου ξεκίνησε με ξενάγηση στο Μουσείο Τυπογραφίας και οι συνεδρίες πραγματοποιήθηκαν στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο.

Κατά την πρωινή συνεδρία συντονιστής ήταν ο Διευθυντής της εφημερίδας “Χανιώτικα Νέα”, Παρασκευάς Περάκης και πρώτος εισηγητής ο αρχιτέκτων, ιστορικός του βιβλίου και ερευνητής, Κωνσταντίνος Στάικος, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα “Εξασκώντας την Ελληνική Τυπογραφία (15ος – 18ος αιώνας)”.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Τυπογραφίας στο Τμήμα Τυπογραφίας και Γραφικής Επικοινωνίας, αντιπρόεδρος της ATypI, Γεράσιμος Λεωνίδας, ανέπτυξε το θέμα “Διαμορφώνοντας ταυτότητες μέσα από οργανωμένες συλλογές” και την πρωινή συνεδρία έκλεισε με την εισήγηση του καθηγητή στο Τμήμα Γραφιστικής της Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του ΤΕΙ Αθήνας, Γιώργου Ματθιόπουλου, “Η Ελληνική Τυπογραφία της Αναγέννησης συναντά την Κρητική Λογοτεχνία μέσα από την Τέχνη του Δρόμου”.

Στην απογευματινή συνεδρία συντονίστρια ήταν η Διευθύντρια του Μουσείου Τυπογραφίας, Έλια Κουμή, με πρώτο εισηγητή από το Βέλγιο τον επικεφαλής των συλλογών του Μουσείου Plantin – Moretus, Guy Hutsebaut, “Μουσείο Plantin-Moretus: Αφήγηση για ένα νέο κοινό με σεβασμό σε μία εύθραυστη συλλογή”.

Ακολούθησε ο πρόεδρος του Zeichen der Welt e.V., Jurgen Bonig, από την Γερμανία, με εισήγηση για την “Αλφάβητα του κόσμου στο τυπογραφείο J.J.Augustin στο Gluckstad, Αμβούργο”.

Ο Βέλγος, συλλέκτης ιστορικών τυπογραφικών μηχανημάτων και ανεξάρτητος ακαδημαϊκός, Patrick Goossens, μίλησε για τους “Συλλέκτες και την πραγματική τέχνη της τεχνολογίας της ιστορικής τυπογραφίας”.

Την απογευματινή συνεδρία έκλεισαν δύο εισηγητές από την Κύπρο, ο καθηγητής Τυπογραφίας & Γραφικής Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Κλήμης Μαστορίδης, με θέμα εισήγησης “Μετατρέποντας μία (τυπογραφική) συλλογή σε μουσείο στην Κύπρο” και η επίκουρη καθηγήτρια Τυπογραφίας, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Νίκη Σιώκη, με την εισήγηση “Έξω από τα μουσεία τυπογραφίας: τα έντυπα σε τοπικές μουσειακές συλλογές της Κύπρου”.

Την τρίτη ημέρα των εργασιών πραγματοποιήθηκε η ετήσια γενική συνέλευση του Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Μουσείων Τυπογραφίας στο Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου και ακολούθησαν επισκέψεις των συνέδρων στο Μουσείο – Οικία Ελευθερίου Βενιζέλου και στο Μοναστήρι – Μουσείο Αγίας Τριάδας.