“Η ΓΝΩΜΗ” ΘΡΑΚΗΣ

Δεδομένη η εμφάνιση της βλέννας του Μαρμαρά στις ακτές της Θράκης

  • Πέμπτη, 17 Ιουνίου, 2021 - 06:25

Με προσοχή και προβληματισμό παρακολουθεί η επιστημονική κοινότητα σε Ελλάδα και Τουρκία το φαινόμενo της βλέννας του πλαγκτού που εμφανίστηκε στη θάλασσα του Mαρμαρά και θεωρείται δεδομένο ότι θα επηρεάσει και τις ακτές της Θράκης, πιθανότατα όχι σε αυτό το βαθμό.

Ήδη από το Φεβρουάριο του 2021 υπάρχουν καταγραφές τέτοιων περιστατικών, με κορύφωση Μάρτιο – Απρίλιο σε παράκτιες περιοχές. Κυρίως επηρεάζονται περιοχές που δέχονται νερά της Μαύρης θάλασσας όπως βγαίνουν από το Στενό των Δαρδανελλίων (Ελλησπόντου), δηλαδή η Σαμοθράκη, οι ανατολικές ακτές της Λήμνου, οι κόλποι των ακτών Θράκης και Μακεδονίας.

Όπως αναφέρει στο news247.gr ο Δρόσος Κουτσούμπας, καθηγητής θαλάσσιας βιολογίας στο Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών, της σχολής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, «νομοτελειακά ποσότητες της βλέννας θα εμφανιστούν στο Αιγαίο, γιατί τα επιφανειακά νερά της Μαύρης θάλασσας καταλήγουν στο Αιγαίο -μεταφέροντας και τις ιδιότητές τους και τις ουσίες και οργανισμούς που τα κατοικούν…

Η απλή εμφάνισή τέτοιων περιστατικών κάλυψης παράκτιων περιοχών σε μικρές περιοχές και για σύντομο διάστημα δε θα πρέπει να μας ανησυχεί ιδιαίτερα. Αντίθετα, η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ή της έντασης τέτοιων φαινομένων είναι ανησυχητική, γιατί αφενός επηρεάζει την δυνατότητα του θαλάσσιου οικοσυστήματος να “αναπνέει”, αφετέρου είναι δείκτης σημαντικής ανθρωπογενούς παρέμβασης».

Από την πλευρά του, ο ωκεανογράφος και καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Γιώργος Συλαίος, μιλώντας στην ΕΡΤ Ορεστιάδας, πριν λίγες ημέρες, σημείωσε ότι «δεν υπάρχει κίνδυνος εκτεταμένης μεταφοράς της ρύπανσης που παρατηρείται εδώ και μέρες στη θάλασσα του Μαρμαρά, στο Θρακικό Πέλαγος».

Όπως τόνισε, είναι γεγονός ότι η θάλασσα του Μαρμαρά επικοινωνεί με το Θρακικό Πέλαγος και το βόρειο Αιγαίο, και η κυκλοφορία των ρευμάτων είναι προς τη δική μας πλευρά, όμως, εκτίμησε ότι η διαδικασία απορρύπανσης που έχει ξεκινήσει στην Τουρκία θα καθαρίσει τα νερά ως έναν βαθμό.

Πρόσθεσε επίσης πως «ένα μέρος της βλέννας θα μείνει στα τοπικά νερά της θάλασσας του Μαρμαρά και ένα μέρος είναι πιθανό να μεταφερθεί στο Θρακικό, ωστόσο, επειδή η θάλασσά μας είναι ανοιχτή, εύκολα θα διαλυθεί και δεν θα δώσει δυσμενείς επιπτώσεις στην περιοχή μας».

Ο ίδιος σημείωσε ότι «παρακολουθούνται οι εκθέσεις των Τούρκων επιστημόνων», ενώ και το Δημοκρίτειο παρακολουθεί την εξέλιξη του φαινομένου στα ελληνικά νερά, με τα μέσα που διαθέτει. «Καθημερινές δορυφορικές εικόνες, επιτόπιοι αισθητήρες που έχουμε ποντίσει στη θάλασσα, κατά μήκος των ακτών του Θρακικού, και επιτόπιες μετρήσεις, σε μηνιαία, και όταν χρειαστεί και σε εβδομαδιαία βάση, μας δίνουν τη δυνατότητα να παρακολουθούμε την κατάσταση», εξήγησε ο κ. Συλαίος.

Τι είναι η βλέννα του πλαγκτού (sea snot)

Η βλεννώδης ουσία αυτή αποτελείται από νεκρούς και ζωντανούς πλαγκτονικούς οργανισμούς (με τον όρο πλαγκτόν χαρακτηρίζουμε το σύνολο των έμβιων οργανισμών που αναπτύσσονται στην επιφάνεια των ωκεανών, των θαλασσών και των λιμνών, τα οποία μετακινούνται παρασυρόμενα από τα ρεύματα των υδάτων), τις απεκκρίσεις τους, καθώς και βακτήρια που αποικοδομούν (μετατρέπουν σε ανόργανα συστατικά) αυτήν την οργανική αυτή ύλη. Ευνοείται από ασθενή θαλάσσια κυκλοφορία και αυξημένες εισροές θρεπτικών ουσιών στο σύστημα, συχνά ανθρωπογενείς.

Μέσα στο θαλασσινό νερό, αλλά και στο γλυκό νερό, ζουν και αναπτύσσονται φυτικοί μικροοργανισμοί που δεν είναι ορατοί στο γυμνό μάτι, γνωστοί ως φυτοπλαγκτόν. Όταν οι μικροοργανισμοί αυτοί, σε κατάλληλες συνθήκες, αναπτυχθούν σε μεγάλους πληθυσμούς σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα παρατηρείται το φαινόμενο του ευτροφισμού.

Σημείωση 1: Ευτροφισμός είναι το περιβαλλοντικό φαινόμενο της υπέρμετρης αύξησης στη συγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων που έχει ως συνέπεια τη μείωση του διαλυμένου οξυγόνου στο νερό και άρα την αλλοίωση της βιοποικιλότητας.

Σημείωση 2: Η βιοποικιλότητα ορίζεται από το νόμο ως η ποικιλία των ζώντων οργανισμών πάσης προελεύσεως, περιλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των χερσαίων, θαλασσίων και άλλων υδατικών οικοσυστημάτων και οικολογικών συμπλεγμάτων, των οποίων αποτελούν μέρος. Στη βιολογική ποικιλότητα περιλαμβάνεται και η ποικιλότητα των γονιδίων μέσα και μεταξύ των ειδώv.

Οι περιοχές που παρατηρούνται συχνότερα φαινόμενα ευτροφισμού είναι περιοχές όπου (α) υπάρχει μεγαλύτερη παροχή θρεπτικών στην επιφάνεια και (β) η ανάμειξη του νερού είναι μειωμένη και η κυκλοφορία ασθενής.

Γιατί κινδυνεύουν οι άνθρωποι από το φαινόμενο

Οι αυξημένες συγκεντρώσεις οργανικής ύλης από την άνθηση του φυτοπλαγκτού (από τις λέξεις φυτό και πλαγκτός που σημαίνει ‘περιπλανώμενος’) δημιουργεί προβλήματα στην αλιευτική δραστηριότητα. Τα δίχτυα γεμίζουν από τη “βλέννα του πλαγκτού” και γίνεται αδύνατη η συλλογή θαλάσσιων οργανισμών.

Κάποια από τα είδη των φυτοπλαγκτονικών οργανισμών περιέχουν τοξικές ουσίες που μεταφέρονται μέσω της τροφικής αλυσίδας και συγκεντρώνονται σε θαλάσσιους οργανισμούς που αποτελούν θαλάσσιους βιολογικούς πόρους (βλέπε δίθυρα μαλάκια, οστρακοειδή και ψάρια). Έτσι προκύπτουν προβλήματα στον άνθρωπο που τα καταναλώνει.

Σε περιοχές τις Ελλάδος όπου υπάρχει υψηλή παραγωγική δραστηριότητα θαλάσσιων βιολογικών πόρων και έχουν εμφανιστεί τα παραπάνω φαινόμενα, οι αρμόδιες Υπηρεσίες Κτηνιατρικής εκδίδουν οδηγίες αναστολής διάθεσης αλιευτικών προϊόντων μέχρι να παρέλθει το φαινόμενο των τοξικών φυτοπλαγκτονικών ανθίσεων. Συνήθως η απαγόρευση διαρκεί για κάποιες μέρες.

Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη Θαλάσσια Στρατηγική, την Ποιότητα των Υδάτων και του Προγράμματος των Γαλάζιων Σημαιών να παρακολουθεί τακτικά την ποιότητα των υδάτων της σε ανοιχτή θάλασσα και παράκτιες περιοχές.

Πώς μπορούμε να εξαφανίσουμε αυτήν τη βλέννα

Παρέμβαση μπορεί να γίνει μόνο σε μικρή κλίμακα, με τη συλλογή της επιπλέουσας άμορφης μάζας, ώστε να ανακουφιστεί το τοπικό οικοσύστημα. Σε μεγάλη κλίμακα πρέπει να γίνει παγκόσμια και μακροπρόθεσμη δουλειά, μέσω πολιτικών μείωσης των απορροών των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στο παράκτιο περιβάλλον αλλά και υιοθέτησης πολιτικών αντιστροφής της ανθρωπογενούς θέρμανσης του πλανήτη.