Οι χώρες με τις υψηλότερες και τις χαμηλότερες συντάξεις στην Ευρώπη - Πού βρίσκεται η Ελλάδα

Η γήρανση του πληθυσμού της ΕΕ, οι αλλαγές στις αγορές εργασίας και οι μακροοικονομικές συνθήκες δημιουργούν σημαντικές προκλήσεις για τα εθνικά συνταξιοδοτικά συστήματα.

Η Ελλάδα, με το δικό της ιδιαίτερο ιστορικό κρίσεων, δεν αποτελεί εξαίρεση.

Η σύνταξη ως κύρια πηγή εισοδήματος για τους ηλικιωμένους

Σύμφωνα με την έκθεση «Pensions at a Glance 2023» του ΟΟΣΑ που παρουσιάζει το Euronews, οι συντάξεις παραμένουν η βασική πηγή εισοδήματος για τους ηλικιωμένους στην Ευρώπη.

Σε πολλές χώρες της ΕΕ, πάνω από το 70% του συνολικού εισοδήματος των ηλικιωμένων προέρχεται από δημόσιες μεταβιβάσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ποσοστό αυτό φτάνει ή και ξεπερνά το 80%.

Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό είναι ακόμα υψηλότερο λόγω της χαμηλής συμμετοχής των ηλικιωμένων σε εναλλακτικές μορφές εισοδήματος, όπως οι ιδιωτικές συντάξεις ή τα έσοδα από επενδύσεις.

Η εξάρτηση από τις κρατικές συντάξεις είναι καθολική και, συνεπώς, οι αλλαγές στη συνταξιοδοτική πολιτική έχουν άμεσες κοινωνικές επιπτώσεις.

Πόσο λαμβάνουν οι Ευρωπαίοι

Το 2022, η μέση ετήσια δαπάνη για συντάξεις γήρατος ανά δικαιούχο στην ΕΕ ήταν 16.138 ευρώ, δηλαδή περίπου 1.345 ευρώ τον μήνα.

Η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με μέση δαπάνη που κυμαίνεται κοντά στις 13.000 ευρώ ετησίως, γεγονός που αντιστοιχεί σε περίπου 1.080 ευρώ τον μήνα.

Οι σκανδιναβικές χώρες, όπως η Νορβηγία και η Δανία, καταγράφουν συντάξεις άνω των 30.000 ευρώ, με το Λουξεμβούργο να πρωτοπορεί με 31.385 ευρώ.

Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσά εντοπίζονται στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες των Βαλκανίων, με την Αλβανία να έχει μέση σύνταξη μόλις 1.648 ευρώ.

Η Ελλάδα σε σχέση με τις «Μεγάλες Τέσσερις» της ΕΕ

Σε σύγκριση με τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, η Ελλάδα υστερεί σημαντικά.

Η Ιταλία διαθέτει τη μεγαλύτερη μέση σύνταξη (19.589 ευρώ), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (18.855 ευρώ), την Ισπανία (18.100 ευρώ) και τη Γερμανία (17.926 ευρώ).

Αυτό σημαίνει ότι ένας Έλληνας συνταξιούχος λαμβάνει κατά 30% έως 50% λιγότερα από έναν Γάλλο ή Ιταλό συνταξιούχο.

Αγoραστική Δύναμη και πραγματικό επίπεδο ζωής

Όταν εξετάζουμε τα στοιχεία σε όρους αγοραστικής δύναμης (PPS), οι διαφορές μεταξύ των χωρών μειώνονται. Ενώ σε ονομαστικούς όρους η αναλογία υψηλότερης προς χαμηλότερη σύνταξη στην ΕΕ είναι 8,8, σε όρους PPS η αναλογία πέφτει στο 3,5.

Για παράδειγμα, η Τουρκία, που σε ευρώ εμφανίζει χαμηλές συντάξεις, καταγράφει 8.128 PPS, υψηλότερα από αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Ελλάδα, λόγω των υψηλών τιμών σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, εμφανίζει σημαντική απόκλιση ανάμεσα στην ονομαστική αξία των συντάξεων και την πραγματική αγοραστική δυνατότητα των συνταξιούχων.

Αυτό σημαίνει ότι, ενώ τα ποσά ενδέχεται να φαίνονται σχετικά ικανοποιητικά, το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων είναι αρκετά χαμηλότερο.

Μειώσεις Συντάξεων: Η Περίπτωση της Ελλάδας

Το 2022, η μέση σύνταξη μειώθηκε σε μόνο τρεις χώρες της ΕΕ: την Τουρκία, την Ιρλανδία και την Ελλάδα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η μείωση συνδέεται με τις πιέσεις στο ασφαλιστικό σύστημα και τη συνέχιση πολιτικών λιτότητας, παρά τις αυξήσεις στις τιμές καταναλωτή και τις ανάγκες των ηλικιωμένων.

Αντίθετα, η Βουλγαρία κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση (33%), υποδεικνύοντας ότι ακόμα και χώρες με χαμηλές αφετηρίες προχωρούν σε μέτρα στήριξης των ηλικιωμένων πληθυσμών τους.

Η γήρανση του πληθυσμού

Σύμφωνα με την έκθεση για την επάρκεια των συντάξεων του 2024 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν να ενισχύσουν τα συστήματά τους, αλλά οι μελλοντικές προοπτικές δεν είναι ευοίωνες.

Τα ποσοστά αντικατάστασης (δηλαδή το ποσοστό του εισοδήματος που αντικαθίσταται από τη σύνταξη) προβλέπεται να μειωθούν στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει διπλή πρόκληση: ένα ραγδαία γηράσκοντα πληθυσμό και ένα ασφαλιστικό σύστημα με υψηλό χρέος και περιορισμένη βιωσιμότητα. Εάν δεν υπάρξουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, η επάρκεια των μελλοντικών συντάξεων τίθεται σοβαρά υπό αμφισβήτηση.

Κίνδυνος φτώχειας

Το 2022, πάνω από 18,5 εκατομμύρια άνθρωποι άνω των 65 ετών στην ΕΕ αντιμετώπιζαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.

Αυτό σημαίνει περίπου ένας στους πέντε ηλικιωμένους. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι ακόμα υψηλότερο, φτάνοντας το 27,5%, ένα από τα μεγαλύτερα στην ΕΕ.

Η εξάρτηση από τις συντάξεις, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος ζωής, οδηγεί πολλούς ηλικιωμένους στα όρια της φτώχειας. Οι ευάλωτες ομάδες, όπως οι μονοπρόσωπες οικογένειες και οι γυναίκες, είναι ακόμα πιο εκτεθειμένες.

Το φύλο και οι συνταξιοδοτικές ανισότητες

Ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά ζητήματα αφορά το χάσμα συντάξεων μεταξύ ανδρών και γυναικών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι γυναίκες στην ΕΕ λαμβάνουν 26,1% λιγότερα σε σχέση με τους άνδρες, ενώ το 5,3% των γυναικών δεν λαμβάνει καμία σύνταξη.

Στην Ελλάδα, η διαφορά είναι ακόμα πιο έντονη, λόγω των χαμηλότερων μισθών, των διακεκομμένων σταδιοδρομιών (λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων) και της μερικής απασχόλησης. Το αποτέλεσμα είναι ένα τεράστιο συνταξιοδοτικό κενό που επιδεινώνει την ανασφάλεια για χιλιάδες ηλικιωμένες γυναίκες.

Πηγή: in.gr