Σχέδιο νόμου για τις αστικές αναπλάσεις

Παρουσιάστηκε σε ημερίδα στο ΥΠΕΝ το νέο σχέδιο νόμου για τις αστικές αναπλάσεις, με πρωτοβουλία του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την στήριξη του Πράσινου Ταμείου και την συμβολή επιστημονικών φορέων.

Το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό και αποτυπώνει την επιστημονική γνώση και εμπειρία επιστημόνων εθελοντών και υπηρεσιακών, που εργάστηκαν για να ολοκληρωθεί αυτό το σχέδιο νόμου.

Όπως τόνισε στην ομιλία του ο Υφυπουργός ΥΠΕΝ, κ. Γεώργιος Δημαράς, «το νομοσχέδιο αυτό δεν είναι κομματικό. Δεν είναι νομοσχέδιο ΣΥΡΙΖΑ, είναι νομοσχέδιο για όλους τους Έλληνες. Η παρουσίασή του δεν είναι στα πλαίσια προεκλογικών λόγων και υποσχέσεων, δεν είμαι ο ίδιος υποψήφιος. Η εργασία που έγινε δεν πρέπει να πάει χαμένη, δεν πρέπει να μείνει στα συρτάρια. Ήδη γίνονται εργασίες για τα διατηρητέα οι οποίες πρέπει να συνεχιστούν από την επιτροπή που έχει συσταθεί».

Νευραλγικής σημασίας η ανάπτυξη του πρασίνου στις πόλεις

Σύμφωνα με τον Υφυπουργό, το αστικό περιβάλλον στις νέες συνθήκες πρέπει να αντιμετωπίσει και τις νέες προκλήσεις που απορρέουν, όπως η κλιματική αλλαγή, η υποβάθμιση των κέντρων των πόλεων, η γήρανση κτηρίων κ.ο.κ. Πρέπει να επανασχεδιαστούν οι πόλεις, να γίνουν τολμηρές παρεμβάσεις, “ώστε να μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμες πόλεις στο μέλλον”.

Ο κακός πολεοδομικός σχεδιασμός των προηγούμενων δεκαετιών και η σχετική εγκατάλειψη, δημιούργησε συνθήκες ασφυκτικές στα κέντρα των πόλεων, συνθήκες που επηρέασαν και επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής και την ασφάλεια των πολιτών της.

Η απουσία χώρων πρασίνου, ασφαλών διαδρομών για περπάτημα και ποδήλατο, η κυκλοφοριακή συμφόρηση, το προβληματικό δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς, αλλά και η αισθητική υποβάθμιση είναι ορισμένα μόνο από τα χαρακτηριστικά που απέκτησαν οι πόλεις.

Στα αρνητικά έρχεται να προστεθεί η γήρανση ενός σημαντικού αριθμού κτηρίων στο κέντρο, πολλά από τα οποία είναι ακατοίκητα και χρήζουν στατικής αποκατάστασης και σχεδόν όλα αναβάθμιση της ενεργειακής τους συμπεριφοράς (μονώσεις, διπλά τζάμια κλπ).

Το πράσινο αποτελεί ένα πολύ μικρό μέρος της επιφάνειας των οικοπέδων και γενικά της πόλης. Ο όγκος και η μάζα των κτηρίων από μπετόν αρμέ είναι ένας τεράστιος συσσωρευτής θερμότητας, ό,τι χειρότερο για την επιβίωση στο κέντρο της πόλης τα καλοκαίρια. Το φαινόμενο αυτό θα αυξάνεται με την προβλεπόμενη αύξηση της θερμοκρασίας, συνεπεία της κλιματικής αλλαγής.

Ως εκ τούτου, μέχρι το 2050 όλα τα κτήρια θα πρέπει να θερμαίνονται χωρίς καύση πετρελαίου ή φωταερίου. Απαιτείται η αύξηση του πρασίνου στις περιοχές που είναι ελάχιστο και στις οποίες το μικροκλίμα το καλοκαίρι είναι αβάσταχτο. Χρειάζεται αύξηση των κοινόχρηστων χώρων (είναι γνωστή η έλλειψη σχολείων, παιδικών χαρών, χώρων άθλησης κ.λ.π.). Επίσης αναγκαίο είναι ένα πυκνό δίκτυο πεζόδρομων για άνετες και ασφαλείς μετακινήσεις των πεζών. “Χρειαζόμαστε τις λεγόμενες πράσινες διαδρομές, που συνδυάζουν το περπάτημα με το πράσινο. Χρειαζόμαστε ένα πυκνό δίκτυο ποδηλατοδρόμων για ήπιες και οικονομικές μετακινήσεις φιλικές στο περιβάλλον. Χρειαζόμαστε κτήρια που να αντέχουν σε μελλοντικούς μεγάλους σεισμούς. Χρειαζόμαστε, τέλος, κτήρια με καλή ενεργειακή συμπεριφορά, σύμφωνα με τις νέες συνθήκες και απαιτήσεις των καιρών”, τόνισε ο υφυπουργός.

Ασφαλώς, όπως υπογράμμισε ο κ. Δημαράς, θα υπάρχει παράλληλο πρόγραμμα για:

• την αποκατάσταση της στατικής αντοχής των παλαιών κτηρίων που θα κριθεί ότι δεν πρέπει να κατεδαφιστούν, με παράλληλη βελτίωση της ενεργειακής τους συμπεριφοράς.

• την αισθητική αναβάθμιση στις γειτονιές της πόλης με παρεμβάσεις χαμηλού κόστους, όπως η αύξηση του πρασίνου, οι εικαστικές παρεμβάσεις καλλιτεχνών από τα κέντρα τεχνών των Δήμων και πολλά ακόμα.

• την ανάπλαση αξιόλογων δρόμων, πλατειών και σημείων ιστορικής και πολιτισμικής αναφοράς, σε συνδυασμό με το σχέδιο ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.

• την ενοποίηση ακαλύπτων χώρων και τη συνέχεια με τους κοινόχρηστους χώρους.

Το μακρόχρονο πρόγραμμα μπορεί να γίνει αναπλάθοντας και ανασχεδιάζοντας τα κέντρα των πόλεων αυξάνοντας (υπερδιπλασιάζοντας) το πράσινο. Απαιτείται ένα τολμηρό σχέδιο σε ελάχιστη κλίμακα οικοδομικού τετραγώνου και ευρύτερες περιοχές πολλών οικοδομικών τετραγώνων.

“Απαιτείται κοινωνική συναίνεση και διακομματική συνεννόηση”

Για να γίνουν τόσο τολμηρές αλλά αναγκαίες παρεμβάσεις απαιτείται νέο θεσμικό πλαίσιο, ενώ πιθανόν να απαιτεί και αναθεώρηση κάποιων άρθρων του Συντάγματος. Το πιο δύσκολο είναι το ζήτημα των πολλών μικρών ιδιοκτησιών και των εξ αδιαιρέτου οικοπέδων όπου είναι αδύνατη η κοινή απόφαση για τέτοιες αλλαγές προκειμένου να γίνει παρέμβαση σε κλίμακα οικοδομικού τετραγώνου.

Ως εκ τούτο, το νέο θεσμικό πλαίσιο στοχεύει, να απλουστεύσει τις διαδικασίες για όλες τις αναπλάσεις των Δήμων και των Περιφερειών, να ανοίξει δρόμους για μεγάλης έκτασης επεμβάσεις, να ρυθμίζει θέματα συνιδιοκτητών, χωρίς να ζημιωθεί κανένας και τέλος να προβλέπει χρηματοδοτικές λύσεις.

Σύμφωνα με τον κ. Δημαρά, μέχρι τώρα η έλλειψη συντονισμού σε τρία επίπεδα, Κυβέρνησης, Περιφέρειας και Δήμων είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και η βασική αιτία που δεν προχώρησαν οι αναπλάσεις που σχεδιάστηκαν τα προηγούμενα χρόνια στο κέντρο της Αθήνας, εξαιρουμένης της «ενοποίησης των Αρχαιολογικών χώρων από την ΕΑΧΑ». Διαφορετικές μελέτες έχουν στα συρτάρια τους οι υπηρεσίες της Περιφέρειας (μελέτες που έχουν πληρωθεί σε ιδιωτικά γραφεία ή σε πανεπιστημιακά ιδρύματα), άλλες οι Δήμοι, άλλες τα Υπουργεία.

Όπως τόνισε ο υφυπουργός, ο βασικός άξονας που συνέχει το στόχο της Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης, είναι η αρχή της συμπαγούς/συνεκτικής πόλης. Ο επανασχεδιασμός τμημάτων των πόλεων θα προβλέπει πράσινες διαδρομές, αύξηση πρασίνου και κοινοχρήστων χώρων, ανάπλαση και ανάδειξη κομβικών σημείων κλπ. Πρώτος όρος και προϋπόθεση για να προχωρήσει αυτό το πρόγραμμα είναι να μην αδικηθεί κανένας ιδιοκτήτης, όλοι θα πρέπει να είναι ωφελημένοι.

“Είναι υποχρέωσή μας να μην αφήσουμε τις πόλεις ή τμήματα των πόλεων να καταρρεύσουν. Να φροντίσουμε για την ανανέωσή τους και την προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Και αυτό είναι επιτακτικό να αρχίσει από τώρα, με πρόγραμμα μακράς πνοής, με σαφές χρονοδιάγραμμα που να θέτει συγκεκριμένους στόχους, στοχεύοντας παράλληλα στη δημιουργική ενεργοποίηση του εργατικού δυναμικού και ιδιαίτερα των νέων”, ανέφερε ο κ. Δημαράς.

Παράλληλα, “η ιδέα των αναπλάσεων στα μεγάλα αστικά κέντρα, αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια σημείο σύγκλισης επιστημόνων, κινημάτων και φορέων που έχουν αντιληφθεί την εξαιρετική σημασία της αναβάθμισης των αστικών κέντρων για την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της χώρας. Ένα σχέδιο μακρόπνοο και μακρόχρονο θα μπορεί να υλοποιηθεί σε στάδια από πολλούς δημάρχους και πολλούς Υπουργούς καθώς και διαφορετικές κυβερνήσεις”.

Καταλήγοντας ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τόνισε, πως “αυτό το Νομοσχέδιο τίθεται σε διαβούλευση και περιμένουμε τις απόψεις των επιστημόνων, της αυτοδιοίκησης και των πολιτικών κομμάτων. Για να πετύχει χρειάζεται κοινωνική συναίνεση και διακομματική συνεννόηση. Ελπίζω αυτή η δουλειά τόσων επιστημόνων να μην πάει χαμένη, να μην μείνει σε κάποια συρτάρια ή ηλεκτρονικά αρχεία”.