Την εκ νέου συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης, για την παρακολούθηση των επικίνδυνων και τοξικών ουσιών από το ναυάγιο του Sea Diamond αποφάσισε ο Δήμος Θήρας

Καθοριστικός ο ρόλος της επιστημονικής μελέτης

Ομόφωνη απόφαση, προκειμένου να συναφθεί ξανά προγραμματική σύμβαση με το Πολυτεχνείο Κρήτης, προκειμένου να αναλάβει τη διενέργεια προγράμματος παρακολούθησης επικίνδυνων και τοξικών ουσιών προερχόμενων από το ναυάγιο του Sea Diamond στην καλντέρα, έλαβε ο Δήμος Θήρας.

Το ναυάγιο του κρουαζιερόπλοιου, που παρά τις συνεχείς πιέσεις, τόσο από τους τοπικούς φορείς, όσο κυρίως από τους ίδιους τους πολίτες της Θήρας, παραμένει στο βυθό της καλντέρας, όπου αποδεδειγμένα αποτελεί ρυπογόνο παράγοντα, για την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Σαντορίνης, εδώ και περίπου 12 χρόνια. 

Προκειμένου να υπάρξει συνέχεια, στην καταγραφή της ρυπογόνου αυτού παράγοντα και με στόχο τα αποτελέσματα των μελετών να αποτελέσουν “όπλο” στα χέρια του Δήμου Θήρας, όπως είχε αντίστοιχα συμβεί και σε προηγούμενες περιστάσεις, κατά τις οποίες παρουσιάστηκαν, μέσα από επιστημονικά δεδομένα, οι συνέπειες του ναυαγίου για το νησί και τη θάλασσά του, το Δημοτικό Συμβούλιο έλαβε ομόφωνη απόφαση, για σύναψη ξανά με το Πολυτεχνείο Κρήτης προγραμματικής σύμβασης, με αντικείμενο την παρακολούθηση των τοξικών και επικίνδυνων ουσιών, που προέρχονται από το ναυάγιο.

Πολύτιμα στοιχεία “όπλα” για το Δήμο Θήρας

Στην εισήγηση του θέματος τονίστηκε, ότι στο πλαίσιο του προγράμματος παρακολούθησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη θαλάσσια περιοχή της Καλντέρας Σαντορίνης από το ναυάγιο του Sea Diamond, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων είχε συνάψει τα έτη 2009–10, μετά από μειοδοτικό διαγωνισμό, προγραμματική σύμβαση με το Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και Επικινδύνων Αποβλήτων, του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, με τίτλο «Πρόγραμμα παρακολούθησης και ελέγχου των Επικινδύνων και Τοξικών Ουσιών από το Ναυάγιο του SEA DIAMOND». Η σύμβαση αυτή ανανεώθηκε με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για τα έτη 2014-15.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής, όπως επισημάνθηκε, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη λήψη σημαντικών δικαστικών αποφάσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της πολυετούς δικονομικής διαδικασίας του ναυαγίου του Sea Diamond, που ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη όσο αφορά το μέρος των αστικών αποζημιώσεων.

Για τη λήψη της τελεσίδικης αποφάσεως 515/2016 του ΣΤ’ Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, λήφθηκε υπόψη η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Εργαστηρίου Διαχείρισης Τοξικών και Επικίνδυνων Αποβλήτων του Πολυτεχνείου Κρήτης ως “…η πλέον πειστική σε σχέση με τις λοιπές, όπως αυτή του ΕΛΚΕΘΕ που ήταν σε πολλά σημεία αντιφατική…’’. Με την απόφασή αυτή, ο Άρειος Πάγος αναγνώρισε την ύπαρξη σοβαρής και εξακολουθητικής θαλάσσιας ρύπανσης που συνέβη και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα στη θαλάσσια περιοχή της Σαντορίνης και κατ’ επέκταση την ανάγκη ανέλκυσης του ναυαγίου, ενώ ταυτόχρονα αποφάσισε τελεσίδικα την ενοχή του Πλοιάρχου του κρουαζιερόπλοιου αλλά και του Διευθυντή Επιχειρήσεων της συνδιαχειρίστριας εταιρείας Core Marine LTD.

Ομοίως, τα συμπεράσματα της ίδιας μελέτης από το Πολυτεχνείο Κρήτης, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη λήψη της αποφάσεως 464/2014 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς – Τμήμα Ναυτικών Διαφορών, το οποίο διέταξε την άμεση ανέλκυση του ναυαγίου με έξοδα της πλοιοκτήτριας και πληρωμή ως αποζημίωση 8 εκατομμυρίων ευρώ προς στο Δήμο Θήρας και 6 εκατομμυρίων ευρώ προς το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Ύστερα από την έφεση της πλοιοκτήτριας η υπόθεση δικάζεται μέχρι και σήμερα στο Αστικό Εφετείο Πειραιώς.

Στην εισήγηση τονίζεται, ότι παρ’ ότι οι αναλύσεις του ΕΛΚΕΘΕ κάνουν λόγο για αμελητέες μέχρι σήμερα επιπτώσεις από το ναυάγιο του Sea Diamond στο θαλάσσιο οικοσύστημα, η Ελληνική Δικαιοσύνη φαίνεται πως λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τα αποτελέσματα του Πολυτεχνείου Κρήτης μέσω των μέχρι σήμερα αποφάσεών της. 

Με δεδομένο ότι εκκρεμούν ακόμη πολύ σημαντικές δικαστικές αποφάσεις τα επόμενα έτη (σχετικά με την αποζημίωση που διεκδικεί ο Δήμος Θήρας από την υπόθεση του ναυαγίου του Sea Diamond, αλλά και σχετικά με την ανέλκυση που απαιτεί ο Δήμος, με έξοδα της πλοιοκτήτριας εταιρείας), προτάθηκε η ανανέωση της σύμβασης με το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, με την οποία το Πολυτεχνείο Κρήτης και ειδικότερα το Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και Επικινδύνων Αποβλήτων του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος, με υπεύθυνο Καθηγητή τον κ. Ευάγγελο Γιδαράκο, αναλαμβάνει την αναλυτική καταγραφή των επικίνδυνων / τοξικών ουσιών από το ναυάγιο του SEA DIAMOND, τον ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό των επικίνδυνων / τοξικών ουσιών, καθώς και την εκτίμηση των τωρινών αλλά και των επερχόμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Μετρήσεις, δοκιμές και συνεργασία με επιστήμονες στο εξωτερικό

Σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση, η μελέτη που θα εκπονηθεί από το Εργαστήριο «Διαχείρισης Τοξικών και Επικινδύνων Αποβλήτων» θα συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων:

1. Δειγματοληψίες για τη μέτρηση επιλεγμένων ρύπων (πετρελαϊκών, οργανικών και άλλων σημαντικών κυρίως τοξικών ρύπων) στη θαλάσσια στήλη και σε επιφανειακά ιζήματα, όπως:

* Τοξικά μέταλλα (Cd, Zn, Cu, Pb)

* Πετρελαϊκοί ρύποι (π.χ. Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρονοναθρακες PAHs κ.α.)

* Συλλογή και ανάλυση ψαριών και μαλακίων με σκοπό την μελέτη βιοσυσσώρευσης βαρέων μετάλλων στους ιστούς των συγκεκριμένων οργανισμών.

* Αναλύσεις χημικού αποτυπώματος (Fingerprinting) επιλεγμένων ρύπων από την θαλάσσια στήλη και τα ιζήματα, για την "διασταύρωση" των ρύπων του Sea Diamond με αυτών του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Συγκεκριμένα, οι δειγματοληψίες θα πραγματοποιηθούν στη θαλάσσια στήλη σε διάφορα βάθη, καθώς και στα επιφανειακά βενθικά ιζήματα, με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού. Οι δειγματοληψίες θα πραγματοποιηθούν σε διάστημα δύο ετών ανά εξάμηνο (συνολικά 4 σειρές μετρήσεων).

2. Ανάλυση των δειγμάτων στα εργαστήρια του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης και σε ειδικευμένα εργαστήρια του εξωτερικού (π.χ. Γερμανία) με διεθνές κύρος.

3. Ποσοτικοποίηση των αναλύσεων και εκτίμηση των αποτελεσμάτων. 

4. Πειραματικές δοκιμές για την προσομοίωση φυσικοχημικών φαινομένων σε εργαστηριακή κλίμακα. Ενδεικτικά, αναφέρονται οι δοκιμές οικοτοξικότητας κονιορτοποιημένου μείγματος επιμέρους συστατικών από ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές (πλακέτες η/υ, καθοδικοί σωλήνες, κλπ), ενδεικτικές του τύπου που πλαισιώνουν το Sea Diamond.

6. Εκτίμηση του βαθμού επικινδυνότητας αναφορικά με την σταδιακή απελευθέρωση επικινδύνων και τοξικών ουσιών με βάση την παρούσα κατάσταση του ναυαγίου (δημιουργία μοντέλου).

7. Διεξοδική και ενδελεχή βιβλιογραφική ανασκόπηση της επικινδυνότητας και της συμπεριφοράς των τοξικών και επικινδύνων ουσιών από μελέτες παρόμοιων περιστατικών και εργαστηριακών δοκιμών που προσομοιάζουν διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα σε θαλάσσιο περιβάλλον.

8. Επικουρία από εμπειρογνώμονες του εξωτερικού με εκτενέστατη εμπειρία σε παρόμοια πεδία.

9. Ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας και της Πολιτείας για τους κινδύνους και την προστασία των πολιτών (πχ ενδεχόμενη διατάραξη της τροφικής αλυσίδας) στα πλαίσια Ημερίδας με θέμα «Ναυάγιο Sea Diamond» και καλεσμένους ομιλητές του εξωτερικού.