Καινοτόμες λύσεις για τη βιώσιμη διαχείριση του νερού

Στο Δημοτικό Θέατρο «Ιάκωβος Καμπανέλλης», πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου 18 Οκτωβρίου η παρουσίαση του ερευνητικού έργου WATERSENS, που φέρνει τη Νάξο στο προσκήνιο της καινοτομίας για τη διαχείριση του νερού.

Η εκδήλωση, που διοργανώθηκε από τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, είχε στόχο να ενημερώσει την τοπική κοινωνία για τις δράσεις και τους στόχους του έργου, αλλά και να αναδείξει τη σημασία της επιστημονικής συνεργασίας ανάμεσα σε πανεπιστήμια και αυτοδιοίκηση.

Χαιρετισμούς απηύθυναν ο δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, Δημήτρης Λιανός και ο καθηγητής Υδρολογίας του ΕΜΠ, Νίκος Μαμάσης, ενώ την παρουσίαση των στόχων του έργου έκαναν η Δρ. Θεανώ Ηλιοπούλου, επιστημονικά υπεύθυνη του προγράμματος και ο Δρ. Γ.Φοίβος Σαργέντης, κύριος ερευνητής.

Δ. Λιανός: "Με το έργο αυτό του ΕΜΠ στοχεύουμε στην ανάπτυξη και την ευημερία του τόπου μας"

Στο χαιρετισμό του, ο δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων υπογράμμισε πως "καλωσορίζω σήμερα το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που θα ασχοληθεί τα επόμενα τρία χρόνια με τους υδατικούς πόρους του νησιού μας. Στρατηγική επιλογή του Δήμου είναι η επίλυση προβλημάτων με ορθολογικό τρόπο και με επιστημονική μέθοδο. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται το ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο WATERSENS, το οποίο υλοποιείται από το ΕΜΠ και μέλη του Τομέα Υδατικών Πόρων της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών σε συνεργασία με τον Δήμο μας, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ερευνητικό έργο αφορά στην πρότυπη κατασκευή μιας εκσυγχρονισμένης δεξαμενής συλλογής ομβρίων, δηλαδή μια στέρνα και θα μας το παρουσιάσουν οι ερευνητές του Πολυτεχνείου. Εγώ θέλω να σταθώ στην ουσία του έργου. Με το έργο αυτό του ΕΜΠ στοχεύουμε στην ανάπτυξη και την ευημερία του τόπου μας".

"Οραματιζόμαστε την Νάξο του μέλλοντος αυτάρκη, ανθεκτική και ευημερούσα"

Παράλληλα, ο κ. Λιανός τόνισε ότι "σκοπός, όπως θα σας πουν και οι ομιλητές είναι η τυποποίηση, δηλαδή η δυνατότητα αντιγραφής αυτής της πρότυπης εκσυγχρονισμένης δεξαμενής, έτσι ώστε να χτίσουμε τη Νάξο του μέλλοντος σε ανθεκτικά θεμέλια. Υπάρχει μεγάλη συζήτηση και κατανοώ τους προβληματισμούς που προκύπτουν για το νερό. Πρόθεση του Δήμου είναι η ανάδειξη και η αξιοποίηση, με έργα μικρής κλίμακας, όλων των φυσικών πόρων του νησιού όπως το βρόχινο νερό, το οποίο παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν, αλλά σήμερα έχει περιοριστεί. Αναδεικνύοντας την δυναμική των φυσικών πόρων που έχουμε σήμερα παραμελήσει, με ορθολογικό τρόπο, με επιστημονικές μεθόδους, μαζί με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, οραματιζόμαστε την Νάξο του μέλλοντος αυτάρκη, ανθεκτική και ευημερούσα".

Κλείνοντας, ο δήμαρχος του νησιού δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει το πανεπιστημιακό ίδρυμα, λέγοντας πως "ευχαριστούμε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που επέλεξε τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων για αυτή την συνεργασία, την επιστημονική υπεύθυνη Θεανώ Ηλιοπούλου, τον κύριο ερευνητή του έργου Φοίβο Σαργέντη και τον καθηγητή Νίκο Μαμάση για την παρουσία τους σήμερα εδώ".

Από το ΕΜΠ στη Νάξο – ένα έργο με ευρωπαϊκή διάσταση

Το WATERSENS άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2025, με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Horizon της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την επιστημονική ευθύνη της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Αποτελεί ένα καινοτόμο ερευνητικό εγχείρημα που συνδυάζει την επιστήμη, την τεχνολογία και την πράσινη ανάπτυξη με στόχο να δώσει λύσεις στην αποκεντρωμένη διαχείριση του νερού.

Η βασική του φιλοσοφία είναι να αναπτύξει τοπικές, ευέλικτες και ενεργειακά αυτόνομες τεχνολογίες που μπορούν να λειτουργούν σε νησιά και απομακρυσμένες περιοχές, μειώνοντας την εξάρτηση από μεγάλα, κοστοβόρα δίκτυα.

Έξι πυλώνες καινοτομίας

Το έργο οργανώνεται γύρω από έξι βασικούς άξονες, που καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο του νερού:

• Αποδοτική επεξεργασία υδάτων με τεχνολογίες χαμηλής ενέργειας και μικρού αποτυπώματος.

• Βιολογικά συστήματα καθαρισμού για μικρούς οικισμούς και αγροτικές περιοχές.

• Αυτόνομα συστήματα λειτουργίας με φωτοβολταϊκή ενέργεια για μείωση του λειτουργικού κόστους.

• Έξυπνοι αισθητήρες και ψηφιακά εργαλεία που επιτρέπουν συνεχή παρακολούθηση της κατανάλωσης και της ποιότητας του νερού.

• Δεξαμενές συλλογής ομβρίων και αξιοποίησή τους για άρδευση, καθαριότητα και άλλες αστικές χρήσεις.

• Εκπαίδευση και ενημέρωση πολιτών, ώστε η εξοικονόμηση και η υπεύθυνη χρήση του νερού να γίνουν μέρος της καθημερινότητας.

Η Νάξος ως πιλοτικό πεδίο

Η Νάξος είναι ένας από τους βασικούς τόπους εφαρμογής του WATERSENS. Οι ειδικοί του ΕΜΠ θα εγκαταστήσουν μικρές δεξαμενές συλλογής βρόχινου νερού, συστήματα καθαρισμού και αισθητήρες κατανάλωσης, με στόχο να δημιουργηθεί ένα πρότυπο αποκεντρωμένο δίκτυο διαχείρισης.

Η επιλογή του νησιού δεν είναι τυχαία. Οι ιδιαιτερότητες του τοπικού κλίματος, οι περιορισμένοι υδάτινοι πόροι και η αυξανόμενη τουριστική δραστηριότητα καθιστούν τη Νάξο ιδανικό πεδίο δοκιμής για τεχνολογίες που μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Όπως σημείωσαν οι ερευνητές, το έργο δεν αφορά μόνο την τεχνολογία, αλλά και τη σχέση του ανθρώπου με το νερό, πώς το αντιλαμβάνεται, το διαχειρίζεται και το προστατεύει.

Το νερό ως πρόκληση για τη Μεσόγειο

Η Μεσόγειος και άλλες άνυδρες περιοχές του πλανήτη βρίσκονται ήδη αντιμέτωπες με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως μέσα στις επόμενες δεκαετίες, η διαθεσιμότητα νερού θα μειωθεί δραματικά, ενώ τα φαινόμενα ξηρασίας και ερημοποίησης θα ενταθούν.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, έργα όπως το WATERSENS αποκτούν καθοριστική σημασία, καθώς επιχειρούν να δώσουν τοπικές λύσεις σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Η ανάπτυξη μικρής κλίμακας, ενεργειακά αυτόνομων εγκαταστάσεων, δίνει τη δυνατότητα σε κοινότητες να διαχειρίζονται οι ίδιες τους φυσικούς τους πόρους, μειώνοντας τις απώλειες και ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους απέναντι στις περιβαλλοντικές προκλήσεις.

Διεθνές δίκτυο συνεργασίας

Το WATERSENS υλοποιείται σε συνεργασία με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα από Ισπανία, Πορτογαλία, Νότια Αφρική και Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Ανδαλουσία και την Κανταβρία της Ισπανίας γίνονται εφαρμογές για τη βελτίωση της αγροτικής άρδευσης, στην Αλεντέζου της Πορτογαλίας προωθούνται λύσεις επαναχρησιμοποίησης νερού, ενώ στο Franschhoek της Νότιας Αφρικής δοκιμάζονται μοντέλα οικιακής διαχείρισης σε περιοχές με περιορισμένα αποθέματα.

Μέσα από αυτή τη διεθνή συνεργασία δημιουργείται ένα ευρωπαϊκό δίκτυο ανταλλαγής τεχνογνωσίας, στο οποίο η Νάξος έχει κεντρικό ρόλο ως πιλοτική περιοχή νησιωτικής εφαρμογής.

Προς ένα βιώσιμο μέλλον

Η συμμετοχή του Δήμου Νάξου στο έργο WATERSENS αποτελεί παράδειγμα σύγχρονης τοπικής διακυβέρνησης που επενδύει στην καινοτομία και στην περιβαλλοντική υπευθυνότητα. Μέσα από τη συνεργασία με το ΕΜΠ, το νησί αποκτά πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής, αλλά και σε πολύτιμη επιστημονική γνώση που μπορεί να αξιοποιηθεί για χρόνια.

Όπως υπογράμμισαν οι ομιλητές, η επιτυχία του έργου θα εξαρτηθεί από τη συμμετοχή των ίδιων των κατοίκων, οι οποίοι καλούνται να γίνουν μέρος της αλλαγής, να ενημερωθούν, να συμμετάσχουν και να υιοθετήσουν πρακτικές εξοικονόμησης. Το WATERSENS δείχνει ότι η πράσινη μετάβαση μπορεί να ξεκινήσει από τα νησιά, από τις μικρές κοινωνίες που επιλέγουν να συνεργαστούν, να καινοτομήσουν και να προστατεύσουν το πιο πολύτιμο αγαθό τους, το νερό.