Ελληνικοί Κίονες και ο ρυθμός τους

Ο Κίονας ή ο στήλος ή η κολόνα, είναι μια κατακόρυφη κυλινδρική κατασκευή από μάρμαρο ή από πέτρα ή άλλο υλικό που χρησιμοποιείται, από τους ειδικούς για να στηρίζει την οροφή ενός κτίσματος ή για να διακοσμεί τον εξωτερικό του χώρο.

Η διακόσμηση του κίονα στο επάνω μέρος ήταν στην αρχαιότητα και είναι έως σήμερα το κιονόκρανο. Σε κάθε κιονόκρανο συναντάμε και ένα διαφορετικό ρυθμό. Κάθε ρυθμός είναι αρμονικός συνδυασμός διαφορετικών διαστάσεων, απ' όπου δημιουργούνται ωραίες αισθητικές εντυπώσεις. Αυτόν τον συνδυασμό τον συναντάμε, συνήθως, σε δυο τέχνες.

Στην γλυπτική και στο διακοσμητικό μέρος της αρχιτεκτονικής.

Στην αρχαία κλασσική, ελληνική εποχή, με τους μεγάλους καλλιτέχνες, αναπτύχθηκαν και επεκράτησαν τρεις αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, που έγιναν γνωστοί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου. Ιδιαίτερα για την οικοδομή των ναών, οι οποίοι ήταν στην αρχαιότητα το πιο επίσημο και σπουδαίο αντικείμενο της καλλιτεχνικής αρχιτεκτονικής.

Οι Ρυθμοί της αρχαιότητας ήσαν: Δωρικός – Ιωνικός – Κορινθιακός

1. Δωρικός: Ήταν ο αρχαιότερος και ο πιο απλός ρυθμός που είχε αντιγράψει την ¨ξυλοδομία”.

Η ξυλοδομία ή ξυλοδεσία, είναι ξύλινος σκελετός οικοδομής που γινόταν στην αρχαιότητα από πέτρα ή από κορμούς δέντρου και πάνω τους στήριζαν την επίσης ξύλινη στέγη.

Η ομορφιά του Δωρικού κίονα ήταν η συμμετρία. Την είχαν ιδιαίτερα όσοι κίονες έγιναν από μάρμαρο. Οι κίονες που ήταν το στήριγμα του ναού ήταν στρογγυλοί και το ύψος τους ήταν συνήθως εξαπλάσιο από την διάμετρο της βάσης. Το επάνω μέρος ήταν πιο λεπτό από το κάτω. Αποτελείται από 11 συνήθως σπονδύλους και γύρω του έχει 16 ή 20 ή 24 ραβδώσεις. Το κιονόκρανο είναι απλό, χωρίς διάκοσμο, στολίζεται από 3-5 σκαλιστές γραμμές, τον εχίνο και τον άβακα και απλά κάθετα σκαλίσματα. (Φωτό).

Ιωνικός: Είναι πιο στολισμένος από τον Δωρικό κίονα. Έχει μια βάση στολισμένη με διάφορους κυλίνδρους και με διάφορες αυλακώσεις. Η βάση του Ιωνικού κίονα έχει παρουσιαστεί σε διάφορους αρχαίους ναούς, αλλά και σε σπουδαία κτίσματα με διάφορα και άριστα σχέδια. Ο κορμός του κίονα είναι αρκετά πιο λεπτός, είναι υψηλότερος και έχει περισσότερες ραβδώσεις...συνήθως 20-24.

Κιονόκρανο: Το κιονόκρανο είναι η κεφαλή, το πάνω μέρος του κίονα (της στήλης). Στην αρχαιότητα η διακόσμηση του κιονόκρανου είναι το χαρακτηριστικό των ρυθμών. Το Ιωνικό είναι περισσότερο διακοσμημένο από το δωρικό και χαρακτηρίζεται από τους δυο έλικες που δημιουργούν την εντύπωση ότι πρόκειται για σχέδιο που περιελίσσεται (τριγυρίζει) γύρω από τον κίονα.

Πάνω από το κιονόκρανο είναι το επιστύλιο, δηλαδή τρεις μαρμάρινοι στύλοι οριζόντιοι που στηρίζουν την μαρμάρινη οροφή του ναού. Ο Ιωνικός ρυθμός είναι κομψός και πιο στολισμένος από τον Δωρικό. “Δεν έχει όμως την επιβλητικότητα του Δωρικού” γράφει ειδικός ιστορικός.

Κορινθιακός: Το Κορινθιακό κιονόκρανο έχει μια δική του ιστορία. Εντυπωσιάζει το ιστορικό του και συγκινεί ο τρόπος που δημιουργήθηκε. Ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας και συγγραφέας Βιτρούβιος σε ένα κείμενό του αναφέρει ότι η ιδέα για τη δημιουργία του κιονόκρανου με άκανθο αποδίδεται στον μεγάλο γλύπτη του 5ου αιώνα π.Χ. Καλλίμαχο.

Η ιστορία λέει ότι....κάποτε πέθανε στην Κόρινθο ένα μικρό κορίτσι. Η τροφός της, που πολύ την αγαπούσε, μάζεψε όλα τα παιχνίδια και τα αγαπημένα της αντικείμενα και τα έβαλε σε ένα καλάθι, που αφού τα σκέπασε με μια πλάκα, τα ακούμπησε πάνω στον τάφο του παιδιού. Όμως, μια ρίζα ακάνθου, που βρισκόταν εκεί, βλάστησε, αρχές της άνοιξης, και οι βλαστοί της τυλίχθηκαν γύρω από το καλάθι και κάτω από την πίεση της πέτρας λύγισαν και σχημάτισαν σπείρες και έλικες.

Όταν ο γλύπτης Καλλίμαχος έκανε τον περίπατό του μια μέρα στην Κόρινθο, πέρασε από το νεκροταφείο και είδε αυτό το πανέμορφο σύνολο του καλαθιού με την άκανθο και... εμπνεύστηκε τη δημιουργία του κιονόκρανου. Έτσι ονομάστηκε Κορινθιακό από την πόλη της Κορίνθου όπου συνέβη το γεγονός.

Μαρία Ρώτα