Σιωπή σημαίνει συνενοχή

Να είσαι ήσυχος, υπάκουος και να κοιτάς τη δουλειά σου. Τυπικός κι ευγενής με τους γύρω σου, να τιμάς το σπίτι σου και την οικογένειά σου. Η εμφάνισή σου να είναι περιποιημένη, η διάθεσή σου πάντα καλή. Να μη σου ξεφύγει λέξη. Να μην καταλάβει κανείς τίποτα.

Και κάποια στιγμή η πόρτα κλείνει, τα παντζούρια σφραγίζουν, τα διπλά τζάμια απομονώνουν τον ήχο. Το κλειδί γυρίζει στην κλειδαριά και το μαρτύριο ξεκινάει. Και μένεις μόνος με το τέρας και το άτιμο έχει πολλές μορφές. Μορφές σαν αυτές που βλέπουμε αργά το βράδυ στην τηλεόραση, στις καθιερωμένες επαναλήψεις αστυνομικών σειρών, για να ανεβάσουν λίγο την αδρεναλίνη πριν το βραδινό ύπνο. Εξάλλου ψέματα είναι αυτά, υπερβολές, μυθοπλασία για να κάνει νούμερα το χαζοκούτι.

Και όταν έρχεται το αστυνομικό ρεπορτάζ και επιβεβαιώνει μια τέτοια ιστορία, πέφτεις απ’ τα σύννεφα. Μα καλά συμβαίνουν αυτά στην αγία ελληνική οικογένεια; Που κάθεται και τρώει αγαπημένη γύρω από το ίδιο τραπέζι κάθε Κυριακή;

Δεν τον πιστεύω για τον τάδε. Άγιος άνθρωπος, η κακιά η ώρα θα ‘ταν. Μα την ξέρω την κυρία δείνα, ούτε μυρμήγκι δε μπορούσε να πειράξει, λάθος κάνετε. Ή μάλλον δεν κάνετε, αλλά δε θα σας μαρτυρήσω κάτι. Τι να σας πω, ότι γνώριζα; Ότι με τη σιωπή μου συγκάλυπτα; Ότι έκανα τα στραβά μάτια; Ότι έκλεινα τα αυτιά στις φωνές που άκουγα, στα παρακάλια να σταματήσει το μαρτύριο; Ότι όλοι ξέραμε μα κανείς δε μιλούσε; Μία κοινωνία κλειστή σαν στρείδι, που όλα τα ξέρει και όλα τα κρύβει κάτω απ’ το χαλί.

Η βία έχει πολλές μορφές. Λεκτική, ψυχολογική, σωματική. Και ενώ ξαφνικά βρισκόμαστε όλοι να κάνουμε κηρύγματα περί bullying γενικώς και αορίστως, πολλές φορές όταν το συναντήσουμε στην καθημερινότητά μας, κοιτάμε παραδίπλα και σφυρίζουμε αδιάφορα. Τι θες εσύ να μπλέξεις;

Όλοι γνωρίζουμε ιστορίες ενδοοικογενειακής βίας, όποιας μορφής. Όλοι έχουμε δει κάποιον στη γειτονιά μας να φωνάζει συστηματικά ή ακόμα και να χτυπάει μέλος της οικογένειάς του, ενήλικο ή ανήλικο. Πολλές φορές επιλέγουμε να τους αποφύγουμε και τακτοποιούμε ηθικά τη συνείδησή μας ότι δε στηρίζουμε ένα τέτοιο τέρας. Δε τους μιλάμε, κι αν έχουν μαγαζί δεν ψωνίζουμε από εκεί. Αλλάζει κάτι στη ζωή των θυμάτων ή του θύτη; Σίγουρα όχι.

Όλοι μαθαίνουμε ιστορίες για παιδιά που τα πήραν από φιλανθρωπική οργάνωση γιατί είχαν πέσει θύματα συστηματικής κακοποίησης από το στενό οικογενειακό τους περιβάλλον. Κάποια μπορεί και να τα ξέρουμε, να τα έχουμε δει, να υποψιαζόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν προσδιορίζουμε ποτέ όμως τι.

Εκεί που τελειώνει ο δικός μας μικρόκοσμος ασφάλειας και τάξης, ίσως ξεκινάει ο εφιάλτης του διπλανού μας. Και αναρωτιέμαι ακόμα και για μένα τι θα έκανα αν ερχόμουν αντιμέτωπη με μια τέτοια ιστορία. Θεωρητικά όλοι είμαστε υπέρμαχοι της δικαιοσύνης και ενός αγγελικά πλασμένου κόσμου. Πρακτικά όμως, πόσοι πραγματικά νοιαζόμαστε για κάτι πέρα από την ησυχία μας; Όταν ξέρουμε και δε μιλάμε, υποψιαζόμαστε και αγνοούμε, τότε γινόμαστε κι εμείς συνένοχοι. Και αυτό καλό θα ήταν να μη το θυμόμαστε επιλεκτικά, αλλά να το εφαρμόζουμε ουσιαστικά, και ίσως αυτός ο κόσμος κάποτε αλλάξει.