Ανάσταση Νεκρών

Του Δημήτρη Αντ. Σιδερή, ομ. καθηγητή καρδιολογίας

Μέρες πού ΄ναι, η σκέψη μας πηγαίνει σε ένα θεμελιώδες δόγμα της θρησκείας μας, την ανάσταση νεκρών. Αναφέρεται βέβαια με πολλά ερωτηματικά και στην Ιουδαϊκή θρησκεία από την οποίαν κατάγεται η δική μας. Εβραίος ήταν ο Ιησούς. Ανάσταση νεκρών• είναι δυνατή;         

Επιστημονικά πρέπει να κατανοήσουμε ότι η μετάβαση από τη ζωή στο θάνατο δεν είναι στιγμιαία. Όταν ήμουν φοιτητής, η στιγμή του θανάτου ταυτιζόταν με τη στιγμή που σταματά να λειτουργεί η καρδιά και η αναπνοή. Και κάποτε η επιστήμη έδειξε ότι δεν είναι έτσι. Ο ένας χτύπος της καρδιάς ακολουθεί τον άλλο σε περίπου 1 δευτερόλεπτο. Αν καθυστερήσει μερικά δευτερόλεπτα, χάνομε τις αισθήσεις μας. Αν μέσα σε λίγα λεπτά επανέλθει η λειτουργία της καρδιάς, επανέρχονται και οι αισθήσεις. Αλλιώς το άτομο είναι κλινικά νεκρό. Στο έλλογο περιβάλλον μας όμως εξακολουθούμε να "ζούμε" στη μνήμη της κοινωνίας. Μπορεί αυτή να αναπαραγάγει τη μορφή μας, τη βούλησή μας (π.χ. μεταξύ άλλων και με τη διαθήκη μας) όσο υπάρχουν άνθρωποι που μας θυμούνται. Οι ήρωες, οι άγιοι κλπ ζουν στη μνήμη των ανθρώπων για απροσδιόριστο χρόνο. Το "αιωνία η μνήμη" γίνεται έτσι συνώνυμο με την αθανασία της ψυχής.

Θα επιστρέψω όμως στον κλινικό, αισθητό, θάνατο. Όταν ήμουν νεαρός γιατρός, είχε αρχίσει να εφαρμόζεται η καρδιοαναπνευστική ανάνηψη. Πριν παρέλθουν τα λίγα λεπτά διακοπής της καρδιακής λειτουργίας, πριν οι αλλοιώσεις στα εγκεφαλικά κύτταρα από την απουσία οξυγόνου γίνουν ανεπανόρθωτες, η ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να επαναφέρει τη λειτουργία της καρδιάς και της αναπνοής. Θυμάμαι εμπειρίες εκείνης της εποχής, όταν ήμουν νέος γιατρός. Κάποιες ήταν θριαμβευτικές. Άλλες όμως τραγικές. Με κάλεσαν να δω έναν άρρωστο σε άλλη κλινική, χωρίς να ξέρω το ιστορικό του. Κοιμόταν ήσυχος. Σκέφτηκα (λάθος μου!) να μην τον ταλαιπωρήσω και να του κάνω ηλεκτροκαρδιογράφημα, πριν του πάρω ιστορικό και πριν τον εξετάσω. Το μηχάνημα έδειχνε ευθεία γραμμή. Μπά! γιατί δεν λειτουργεί; Ήταν και η πρώτη φορά που χρησιμοποιούσα το συγκεκριμένο όργανο. Ξαφνικά όμως είδα ένα σήμα. Όχι δεν ήταν νεκρό το μηχάνημα, ήταν η καρδιά. Άρχισα να εφαρμόζω καρδιοαναπνευστική ανάνηψη και σε λίγο η καρδιά ξανάρχισε να λειτουργεί. Τότε μόνο βρήκα το χρόνο να ρωτήσω την αδελφή στοιχεία από το ιστορικό. Είχε μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονος με πολλούς πόνους και τον συντηρούσαν με μεγάλες δόσεις μορφίνης. Δεν του είχα δώσει λίγες ώρες ζωής, αλλά λίγες ώρες νόσου και πόνου. Κι άλλη μια ιστορία, πάλι στην Αγγλία, όπως και η προηγούμενη. Ένας δημοσιογράφος του BBC είναι στο νοσοκομείο και ο καρδιολόγος τον ξεναγεί. Τοποθετεί τα ηλεκτρόδια του μηχανήματος σε έναν άρρωστο και καταγράφεται το ηλεκτροκαρδιογράφημα. "Και πώς θα ήταν αν το άτομο ήταν πεθαμένο;" επέμεινε ο δημοσιογράφος. "Να σου δείξω". Πήγαν στο νεκροτομείο, όπου μόλις είχαν φέρει μια νέα κοπέλα που είχε αυτοκτονήσει με υψηλές δόσεις φαρμάκων. Τοποθέτησαν τα ηλεκτρόδια και στο ηλεκροκαρδιογράφημα άρχισαν να φαίνονται ρυθμικά συμπλέγματα. Μπροστά στα μάτια του πλήθους των θεατών!

Για τα θαύματα που αναφέρονται με ανάσταση νεκρών στο Ευαγγέλιο δεν έχομε επαρκείς κλινικές πληροφορίες. Μπορεί να είναι πλάσματα της φαντασίας των Ευαγγελιστών, fake news τα λέμε. Δεν έχομε τα πρότυπα ευαγγέλια, αλλά αντίγραφα αντιγράφων τους. Ποιος ξέρει τι να έγραψαν οι αντιγραφείς. Μπορεί όμως και να ήταν νεκροφάνειες, σαν εκείνες που περιέγραψα παραπάνω. Ακόμη και η ανάσταση του Λαζάρου μπορεί να ήταν νεκροφάνεια. Με μία εξαίρεση. Για το θάνατο του Ιησού έχομε μια σημαντική κλινική πληροφορία. Ένας στρατιώτης τον κέντησε στο στήθος και έρρευσε αίμα και ύδωρ. Δηλαδή το αίμα είχε ήδη μείνει ακίνητο και είχαν διαχωριστεί τα ερυθρά συστατικά του (αίμα) από τον ορό (ύδωρ). Δεν προχωρώ στην Ανάσταση. Γι΄ αυτήν δεν έχομε πληροφορίες για κλινικά σημεία. Αρκετοί, αναφέρεται, τον είδαν και τον άκουσαν, αλλά κανένας δεν τον άγγιξε, ούτε τελικά και ο άπιστος Θωμάς. Τι να έγινε άραγε; Δεν έχομε κλινικές πληροφορίες, έχομε όμως φυσικές. Ακολούθησε σεισμός. "Το καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθη" (Ματθαίος) και ανοίχτηκαν τα μνημεία και πολλά σώματα των κοιμισμένων εγέρθηκαν. Με όλες τις επιφυλάξεις για την ιστορική αξιοπιστία των Ευαγγελίων που έχομε στα χέρια μας, μπορούμε να φανταστούμε πραγματικά ότι έγινε ένας σεισμός εκείνο περίπου τον καιρό, με τον οποίον σχίστηκε η οροφή του ναού και ανοίχτηκαν μνημεία, έτσι που αναφάνηκαν κάποιοι ενταφιασμένοι. Έγινε πραγματικά τέτοιος σεισμός; Στην περιοχή δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο, Αλλά έγινε τότε πραγματικά; Μάλλον δεν θα το μάθουμε.

Φυσικά, ο ρόλος του Χριστού δεν ήταν να ανασταίνει νεκρούς. Τι θα γινόταν ο κόσμος τότε; Όταν στην Ελληνική μυθολογία ο Σίσυφος κατάργησε το θάνατο, διαμαρτυρήθηκε στο Δία ο Πλούτων που έχανε την πελατεία του, ενώ η γη δεν χωρούσε τόσους ανθρώπους. Και ο θάνατος επανήλθε.

Υπαρξιακές είναι πρώτιστα οι στιγμές της γέννησης και του θανάτου. Στη γέννηση του Ιησού περιγράφεται ένα άλλο φυσικό φαινόμενο. Παρουσιάστηκε ένα πολύ φωτεινό αστέρι. Το φαινόμενο είναι πολύ σπάνιο, αλλά έχει παρατηρηθεί και ενμέρει εξηγηθεί. Κάποια άστρα είναι αφάνταστα πυκνά. Η ιλιγγιώδης μάζα τους έλκει το φως (που κι αυτό, έδειξε ο Αϊνστάιν, έχει μάζα), έτσι που δε βλέπομε τίποτα από αυτά. Συμπεραίνομε όμως την ύπαρξή τους ακριβώς διότι σε μια περιοχή του στερεώματος δεν έχομε καμιά πληροφορία. Είναι τόση η μάζα τους, που κάποτε καταρρέει μέσα στο ίδιο το άστρο που τότε εκρήγνυται και εμφανίζεται μια εξαίσια φωτεινότητα. Είναι ο σούπερ νόβα. Ξέρομε ότι μπορεί να γίνει. Έγινε όμως τότε, όταν γεννήθηκε ο Ιησούς; Ίσως περίπου. Αλλιώς πώς θα γνώριζε τέτοιο σπάνιο φαινόμενο ο Ευαγγελιστής;

Ανεξάρτητα από κάθε ιστορική τεκμηρίωση, επανέρχομαι σ΄ αυτό που ανέφερα, για τον κοινωνικό θάνατο του ανθρώπου. Όσο θυμόμαστε τον φυσικά και νοητά (για τον εαυτό του) νεκρό, αυτός κοινωνικά συνεχίζει να υπάρχει αν τον θυμούνται οι άνθρωποι. Χρειάζεται ισχυρή πίστη για να δεχθούμε αυτή την άποψη. Το πέρασμα του Ιησού από τη γη άφησε ίσως το πιο ισχυρό από όλων των ανθρώπων ίχνος Του με την υπέροχη διδασκαλία Του: Αγάπη μεταξύ των ανθρώπων, ειρήνη μεταξύ των εθνών. Αγάπη ακόμη και του εχθρού μας. "Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη• Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου καὶ μισήσεις τὸν ἐχθρόν σου.  ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν διωκόντων ὑμᾶς•" Είτε πιστεύομε είτε όχι, η διδασκαλία του Ιησού μένει πάντα το ίδιο ισχυρή. Και προσδοκά να την ακούσουμε. Χριστός Ανέστη!