Η κλιματική αλλαγή απειλεί την πολιτιστική κληρονομιά

Στο επίκεντρο της συζήτησης, σχετικά με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά, βρέθηκε ο αρχαιολογικός πλούτος, που φιλοξενεί το νησί της Δήλου, κατά τη διάρκεια της διήμερης διεθνούς διάσκεψης για το ζήτημα, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Την επιτακτική ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες για τη μακροπρόθεσμη αναστροφή του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, προκειμένου η ανθρωπότητα να διατηρήσει τον πολιτιστικό της πλούτο, ανέδειξαν οι εργασίες της Διεθνούς Διάσκεψης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Κλιματική Αλλαγή που πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες ημέρες στο Ζάππειο.

Ο διευθυντής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, κ. Αλεξάντρ Φανού, ο οποίος ασχολείται επί σειρά ετών με το αρχαιολογικό απόθεμα του “ιερού” νησιού της Δήλου, κατά την τοποθέτησή του στη διάρκεια της διάσκεψης, έκανε ειδική μνεία στο γεγονός, ότι η μάχη των επιστημόνων ενάντια στην κλιματική αλλαγή είναι άνιση.

Από την πλευρά του αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, υπογραμμίστηκε, πως προκειμένου να γίνουν σοβαρά βήματα για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών, οφείλει να ασκηθεί πίεση προς όλες τις κατευθύνσεις, ώστε οι απαραίτητες ενέργειες να λάβουν χώρα το συντομότερο δυνατό.

“Εξοντωτική και άνιση μάχη των επιστημόνων για συντήρηση των μνημείων”

Σύμφωνα με την τοποθέτηση του Α. Φαρνού, η θάλασσα, η βροχή και ο αέρας, παρά τις συνεχείς εργασίες συντήρησης και ανάδειξης από το 1873 έως σήμερα, φαίνεται να “εξαφανίζουν” τα αρχαιολογικά ευρήματα.

Όπως τόνισε ο κ. Φαρνού, η θαλάσσια και η αιολική διάβρωση αποτελούν τις βασικές αιτίων των ζημιών, που υφίστανται οι αρχαιότητες της Δήλου. Το φαινόμενο έχει ενταθεί ξεκάθαρα την τελευταία 10ετία, καθώς οι επιστήμονες εντοπίζουν σοβαρές φθορές στην τοιχοποιία, ειδικά στους ευαίσθητους τοίχους από πωρόλιθο, αφανισμό των αρμών και διείσδυση του νερού στα θεμέλια των κτηρίων. Ταυτόχρονα, οι βροχές των τελευταίων ετών έχουν ανεβάσει τον υδροφόρο ορίζοντα και σε συνδυασμό με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, οι επιστήμονες βλέπουν το νερό να εισβάλλει καταστροφικά στον αρχαιολογικό χώρο.

Όπως εξήγησε ο κ. Φαρνού και μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι επιστήμονες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και της Γαλλικής Σχολής συνεργάζονται σε μια οκταμελή επιτροπή, που συνεδριάζει δύο ή τρεις φορές τον χρόνο για τις επείγουσες επεμβάσεις στον χώρο και για την επεξεργασία ενός πλάνου διαχείρισής του, στο διαδικτυακό σύστημα δεδομένων συσσωρεύονται πληροφορίες για τα προβλήματα που προκύπτουν και ένα τρισδιάστατο μοντέλο, που δημιουργήθηκε πρόπερσι, συνδράμει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις εργασίες προστασίας των μνημείων. Επιπλέον, κάθε χρόνο γίνονται εργασίες στερέωσης στους φθαρμένους τοίχους. Οι περίφημοι λέοντες της Δήλου αντικαταστάθηκαν από αντίγραφα. Οι αυθεντικοί απομακρύνθηκαν από τον χώρο και φιλοξενούνται σε κλειστή αίθουσα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

«Στη Δήλο γίνονται και θα γίνονται εργασίες συντήρησης. Στο μέλλον θα γίνουν και μεγαλύτερες. Το έργο που καλούμαστε να επιτελέσουμε είναι τεράστιο. Ο χώρος είναι πολύ μεγάλος και η επίδραση από την κλιματική αλλαγή καθιστά εξοντωτική και άνιση τη μάχη που δίνουν οι επιστήμονες για τη συντήρηση των μνημείων του νησιού. Ο στόχος Ελλήνων και Γάλλων ειδικών είναι κοινός, αλλά πάντα θα χρειάζονται χρήματα για να υπηρετηθεί» κατέληξε ο κ. Φαρνού.

“Πρέπει να αλλάξουμε και εμείς την καθημερινότητά μας”

Κατά την τοποθέτησή του στη διήμερη διάσκεψη, ο αν. Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σωκράτης Φάμελλος τόνισε, πως “η προσοχή της νέας γενιάς σήμερα είναι μέσα σε αυτή την αίθουσα. Η νέα γενιά στην Ευρώπη ανησυχεί ιδιαίτερα για τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής. Ό,τι συζητάμε, ό,τι αποφασίσουμε έχει πολύ μεγάλη σημασία για το μέλλον των νέων ανθρώπων, διότι πλέον τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις διακυβερνητικές διασκέψεις είναι ιδιαίτερα αρνητικά για την πορεία του πλανήτη αναφορικά με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, μιας κλιματικής κρίσης που μας βγάζει έξω από τα όρια και του πολιτισμού και της βιωσιμότητας”.

Σύμφωνα με τον κ. Φάμελλο, “θα πρέπει όλοι μας να αποφασίσουμε να αλλάξουμε στάση ζωής και να πιέσουμε οργανισμούς, κυβερνήσεις, παραγωγούς να τοποθετηθούν από αυτή την πλευρά της ιστορίας, από την πλευρά της προόδου, της προοπτικής, της ευημερίας. Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή αποτέλεσε προτεραιότητα του ΥΠΕΝ, παράλληλα όμως η χώρα προετοίμασε και υλοποιεί την πρότασή μας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου”.

Ο αν. Υπουργός επεσήμανε, ότι η χώρα μας συντάσσεται και στηρίζει την πρόταση της κλιματικής ουδετερότητας της Ευρώπης το 2050. “Πιστεύουμε ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι πρωτοπόρος σε αυτή την παγκόσμια μάχη. Δεν μπορεί να είναι εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα και πρέπει να δώσει το παράδειγμα για μια πορεία κλιματικής ουδετερότητας που θα συνδέεται με την κοινωνική δικαιοσύνη, με τη δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών σε καθαρή ενέργεια, χωρίς ενεργειακή φτώχεια, αλλά και με την εναρμόνιση των πολιτικών μας με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης”.

Σημαντικό, επίσης, για τον αν. ΥΠΕΝ είναι το θέμα της προσαρμογής, γιατί συνδέεται άμεσα και αφορά τον πολιτισμό και τα μνημεία. Σε αυτή την κατεύθυνση, όπως ανέφερε, το ΥΠΕΝ έχει διαμορφώσει στρατηγική προσαρμογής και ήδη από το 2016 η Ελλάδα έχει τον νόμο 4414 που περιλαμβάνει όλες τις δράσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η εθνική στρατηγική περιλαμβάνει δράσεις, στόχους και έργα σε τομείς κρίσιμους, όπως η γεωργία, τα οικοσυστήματα, οι λιμενικές υποδομές και η αντιπλημμυρική προστασία, αλλά περιλαμβάνει και θέματα όπως είναι ο ενεργειακός σχεδιασμός και οι μεταφορές. Το πλαίσιο της κοινής δράσης είναι η καταγραφή των κινδύνων, η συνεργασία των Υπουργείων για την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών φαινομένων, η εκπόνηση μελετών, αλλά και η εφαρμογή παρεμβατικών και μη παρεμβατικών τεχνικών σε μνημεία και η συνεχής καταγραφή των αλλοιώσεων ή της φθοράς στην πολιτιστική κληρονομιά.

Κλείνοντας, στάθηκε στο πρόγραμμα LIFE IP που διεκδίκησε και πήρε η χώρα για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Το πρόγραμμα είναι συνολικού προϋπολογισμού 14,2 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 8,3 εκατ. αφορούν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, για τα επόμενα 8 χρόνια. Το πρόγραμμα αυτό θα αφήσει στην Ελλάδα μια ευρεία “συμμαχία” επιστημονικών φορέων διοίκησης και αυτοδιοίκησης, ώστε να έχουμε προηγμένη και καινοτόμο τεχνολογία που θα δρα υποστηρικτικά στη μάχη για την κλιματική αλλαγή. “Ενδεικτικά θα αναφέρω ένα παράδειγμα για το τι μπορούμε να κερδίσουμε. Έχουν επιλεγεί σε συνεργασία με τοπικούς φορείς 5 περιοχές (Δελφοί, Δήλος, Μυστράς, κεντρικό Ζαγόρι, πόλη Κέρκυρας) και 7 τοπία σε όλη τη χώρα όπου θα ερευνήσουμε και θα παρακολουθούμε ταυτόχρονα την κλιματική ανθεκτικότητα σε συνδυασμό με εργαλεία όπως οι προστατευόμενες περιοχές το δίκτυο NATURA 2000, αλλά και η ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο στόχος είναι η βιωσιμότητα του πλανήτη να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του ανθρώπου και η βιωσιμότητα του ανθρώπου να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του πλανήτη. Σε αυτή την κατεύθυνση έχουμε πολλές συνέργειες μπροστά μας, αλλά η αλλαγή εντέλει κρύβεται μέσα στον καθένα από εμάς. Όσο κι αν συζητάμε όσο κι αν τοποθετούμαστε υπέρ της προσαρμογής και της μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να αλλάξουμε και εμείς την καθημερινότητά μας. Το ΥΠΕΝ θα συμμετέχει σε αυτό το δίκτυο γνώσης και πολιτικών πρωτοβουλιών, σε αυτή την ισχυρή συμμαχία για την ανάδειξη του ζητήματος της πολιτιστικής κληρονομιάς και των κινδύνων που αντιμετωπίζει από την κλιματική αλλαγή” κατέληξε ο Σωκράτης Φάμελλος.