"Σαντορίνη - Το παρόν και το μέλλον"

Η επικείμενη έγκριση του νέου Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) Θήρας θέτει επί τάπητος πολλά και κρίσιμα ζητήματα. Περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, οικιστικά και πολεοδομικά προβλήματα που απασχολούν τον νησί εδώ και πολλά χρόνια, τα οποία αντί να βελτιώνονται, δυστυχώς, επιδεινώνονται διαρκώς.

Το ερώτημα που απασχολεί την τοπική κοινωνία και θα προδικάσει το μέλλον του νησιού είναι αν το πολυαναμενόμενο ΕΠΣ θα δώσει πράγματι λύση στα προβλήματα αυτά ή αν θα τα κάνει ακόμα πιο σύνθετα. Με δεδομένο ότι η Σαντορίνη, όπως και όλες οι Κυκλάδες, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της διεθνούς τουριστικής βιομηχανίας, η οποία ουσιαστικά υπαγορεύει την κατεύθυνση και τα κριτήρια της ανάπτυξής της, οργανώθηκε υπό την αιγίδα του Δήμου Θήρας ανοιχτή εκδήλωση, στην οποία ειδικοί επιστήμονες, φορείς και πολίτες συζήτησαν τα παραπάνω ζητήματα.

Η εκδήλωση με τίτλος "Σαντορίνη – Το παρόν και το μέλλον" είχε ως αντικείμενο το νέο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο Θήρας και πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 13 Ιουνίου 2025, στο Γυμνάσιο Μεσαριάς – Αίθουσα Νικόλαος Αρμάος.

Ν. Ζώρζος: "Εγώ είχα πει από την αρχή και είχα δεχτεί τη κριτική των περισσοτέρων, ότι η Σαντορίνη είναι κορεσμένη"

Αρχικά τον λόγο, πήρε ο δήμαρχος Θήρας, Νίκος Ζώρζος, ο οποίος κατά τον χαιρετισμό του ανέφερε ότι "εκφράζω την ικανοποίηση μου για την πρωτοβουλία αυτή, η οποία είναι πολύ χρήσιμη. Θέλω να ευχαριστήσω και οφείλουμε χάρη και στην κα Καραμανώφ και στην κα Μαΐστρου που θα είναι οι κεντρικές ομιλήτριες".

Στη συνέχεια και αναφερόμενος στην εξέλιξη μέχρι να φτάσουμε στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, υπενθύμισε πως "το 2012 ζητήσαμε την τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος που αφορούσε στις ζώνες οικιστικού ελέγχου. Έγινε τότε το νέο Π.Δ. που θα είχε θετικά αποτελέσματα, αν η εφαρμογή του γινόταν σωστά. Αυτό είναι ένα βασικό ζήτημα τόσο σε νέους νόμους όσο και σε νέα Προεδρικά Διατάγματα, όπως επίσης το γεγονός ότι μπορεί να έχουν και κάποιες αστοχίες. Εγώ είχα πει από την αρχή και είχα δεχτεί τη κριτική των περισσοτέρων, ότι η Σαντορίνη είναι κορεσμένη ουσιαστικά. Αυτό συνέχισα να επιμένω και να το λέω. Το 2019 ο Δήμος ανέθεσε στην ΕΛΛΕΤ τη μελέτη φέρουσας ικανότητας και όταν υπήρξε η μελέτη, από μία αίσθηση μη ικανοποίησης απευθύνθηκα με μία επιστολή μου στον πρόεδρο της ΕΛΛΕΤ και το αποτέλεσμα ήταν να βελτιωθεί η συγκεκριμένη μελέτη. Αυτό είχε θετικό αποτέλεσμα, καθώς λάβαμε όχι απλώς μία καταγραφή αλλά και προτάσεις. Από το 2012 έως το 2019 προσπαθούσα να πείσω τις κυβερνήσεις να ενεργοποιήσουν το νόμο για τον κορεσμό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θέλουμε άλλα ξενοδοχεία".

"Η Σαντορίνη μόνο έτσι μπορεί να έχει πορεία στο μέλλον"

Παράλληλα, τόνισε ότι "σήμερα οι σεισμοί επιτάχυναν τα πράγματα, θεωρώ ότι η προσφορά είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση και είμαι βέβαιος ότι έχουν κατασπαταλήσει το τοπίο και στο επιχείρημα στο εάν γίνουν νέες υποδομές μπορούμε να συνεχίσουμε αυτό που λέμε ανάπτυξη, θεωρώ ότι είναι λάθος. Χρειάζονται βελτιώσεις στις υποδομές, χρειάζονται νέες υποδομές, δεν χρειάζονται όμως άλλες ξενοδοχειακές μονάδες, ούτε άλλα καταστήματα. Το 2024, ήταν σημαντικό ότι όλοι οι παραγωγικοί φορείς είπαν ότι δεν θέλουμε ούτε μία νέα κλίνη. Αν κανείς ζει εδώ ή αν κανείς παρατηρήσει το νησί από ψηλά, θα καταλάβει ότι άλλες ιδιωτικές υποδομές δεν χρειάζονται, αλλά μόνο βελτίωση των δημοσίων υποδομών. Η Σαντορίνη μόνο έτσι μπορεί να έχει πορεία στο μέλλον, σε κάθε άλλη περίπτωση πορεία στο μέλλον δεν υπάρχει. Ποιος είναι ο πρώτος λόγος που κάποιος έρχεται στη Σαντορίνη; Το τοπίο και το περιβάλλον. Αν του το καταστρέψεις, γιατί να έρθει; Είναι και θέμα αντίληψης των πραγμάτων. Η κύρια διαφωνία μας με το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο είναι οι τρεις ζώνες οικιστικής ανάπτυξης".

Μ. Καραμανώφ: "Νησιά όπως η Σαντορίνη δεν βρίσκονται απλά στο παρά πέντε αλλά και στο και μισή"

Αμέσως μετά, τον λόγο πήρε η ε.τ. αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και πρόεδρος Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος & Βιωσιμότητος, Μαρία Καραμανώφ η οποία και ανέφερε ότι "όλοι συμμεριζόμαστε την ίδια αγωνία για αυτά που συμβαίνουν στη Σαντορίνη και που έτσι θα συνεχίσουν αν κάποιος δεν τα σταματήσει. Τα θέματα που συμβαίνουν εδώ αφορούν κυρίως τους κατοίκους της Σαντορίνης αλλά θεωρώ ότι αφορούν και όλους μας και είναι υπόθεση όλων μας να την προστατέψουμε. Είναι χιλιοειπωμένο ότι καμία γενιά δεν έχει το δικαίωμα να εξαντλήσει και να καταστρέψει το φυσικό κεφάλαιο του τόπου στον οποίο έτυχε να γεννηθεί, όπως και το πολιτιστικό κεφάλαιο που δημιούργησαν πολλές γενιές πριν από τη σημερινή. Αυτή είναι πρωτίστως μία ηθική υποχρέωση αλλά εγώ βρίσκομαι εδώ για να τονίσω ότι είναι και μία νομική υποχρέωση. Η Σαντορίνη με τα γνωστά χαρακτηριστικά της, δέχτηκε τι περισσότερες πιέσεις και καταστροφές".

Στη συνέχεια, και πάνω στο κομμάτι της εισήγησης της, υπογράμμισε πως "το κλειδί για τα μικρά νησιά είναι η ήπια ανάπτυξη. Πρέπει να μπορείτε πάνω από όλα να επιβιώσετε σε αυτό τον τόπο και αυτό το λέω γιατί πολλά από όσα λέμε παραβιάστηκαν τα τελευταία χρόνια από την πολιτεία και συνεχίζουν να παραβιάζονται με πολλούς τρόπους. Αυτή τη στιγμή, όχι μόνο η Σαντορίνη αλλά ολόκληρη η Ελλάδα μεταλλάσσεται σε κάτι διαφορετικό και επιδιώκει πλέον άλλους σκοπούς και γίνεται μη αναγνωρίσιμη. Τα νησιά όπως η Σαντορίνη δεν βρίσκονται απλά στο παρά πέντε αλλά και στο και μισή και πρέπει να προσέξουν πάρα πολύ γιατί είναι η τελευταία τους ευκαιρία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο όρος οικιστική ανάπτυξη έχει αλλάξει εντελώς. Το τοπίο και κυριολεκτικά και μεταφορικά, έχει αλλάξει εντελώς".

Ε. Μαΐστρου: "Αυτό που περιμένουμε από το ΕΠΣ είναι να περιφρουρήσει τον τόπο στον οποίο ζείτε"

Η άλλη κεντρική ομιλήτρια ήταν η ομότιμη καθηγήτρια Ε.Μ.Π., πρόεδρος Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΕΤ και αρχιτέκτων, Ελένη Μαΐστρου, η οποία μιλώντας αμέσως μετά είπε ότι "είστε τυχεροί γιατί έχετε έναν δυναμικό δήμαρχο που ξέρει τι χρειάζεται το νησί και δουλεύει πάνω σε αυτό και παλιότερα αλλά και τώρα. Το ίδιο και ο Σύλλογος Μηχανικών σας, που σκέφτεται το μέλλον του νησιού και όχι μόνο το κέρδος του. Βλέποντας τη Σαντορίνη που έχει φτάσει συνολικά, απογοητευόμαστε και νιώθουμε πλέον ότι βρισκόμαστε σε ένα αστικό περιβάλλον. Δεν είμαστε δηλαδή στο περιβάλλον ενός νησιού που έχει όλα τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα ζωής που θα θέλατε να έχετε. Όσο μπορείτε να στηρίζεται τη Δημοτική Αρχή και όλους τους φορείς, για να μπορέσουν να επιτύχουν όσο το δυνατόν καλύτερα αποτελέσματα μέσα από το νέο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Προτάσεις κατατέθηκαν αλλά δεν είναι σίγουρο ότι αυτές οι προτάσεις θα ακουστούν. Αυτό που περιμένουμε από το ΕΠΣ είναι να περιφρουρήσει τον τόπο στον οποίο ζείτε".

Μ. Καφούρος: "Ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι αυτή τη στιγμή το μείζον θέμα"

Το "παρών" στη σημαντική εκδήλωση έδωσε και ο βουλευτής Κυκλάδων και Σαντορινιός, Μάρκος Καφούρος, ο οποίος παίρνοντας τον λόγο, ανέφερε ότι "ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι αυτή τη στιγμή το μείζον θέμα, όχι μόνο για την Σαντορίνη, αλλά για όλη την Ελληνική περιφέρεια και κυρίως για τα νησιά των Κυκλάδων που δέχονται ασφυκτικές πιέσεις. Το θέμα αυτό είναι διαχρονικά μία παθογένεια, καθώς πάντα είχαμε "αλλεργία" σαν χώρα με την χωροθέτηση των πραγμάτων. Τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε αυτό να αλλάξει με τα χωροταξικά στην Μύκονο και στη Σαντορίνη. Στη Σαντορίνη έγινε μία πολύ δημιουργική συζήτηση σε αντίθεση με το πως έγιναν αποδεκτές οι προτάσεις στη Μύκονο. Θεωρώ ότι δεν πρέπει να περάσει η "προχειράτζα" του Προεδρικού Διατάγματος του 2012 και πρέπει να προστατέψουμε την αγροτική γη".

Στη συνέχεια, υπήρξε συζήτηση και τοποθετήσεις από πολλούς από τους παρευρισκόμενους, τόσο από απλούς πολίτες όσο και από φορείς του νησιού.