Αποσκοπώντας στη βιώσιμη ανάπτυξη

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 25 Οκτωβρίου στο Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών Αντιπάρου η ενημερωτική συνάντηση για το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) του νησιού, παρουσία κατοίκων, επαγγελματιών και εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η εκδήλωση εντάσσεται στο ευρύτερο πρόγραμμα δημόσιας διαβούλευσης που συνοδεύει την εκπόνηση του ΕΠΣ για την Αντίπαρο και τις Μικρές Κυκλάδες (Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια και Δονούσα), έργο που υλοποιείται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Ο Δήμος Αντιπάρου, με ανακοίνωσή του, ευχαρίστησε τους κατοίκους που συμμετείχαν ενεργά στη διαδικασία και υπογράμμισε τη σημασία της συμμετοχής όλων των πολιτών για τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου και ρεαλιστικού σχεδίου που θα καθορίσει τη βιώσιμη αναπτυξιακή και περιβαλλοντική πορεία του νησιού τα επόμενα χρόνια.

Με την ολοκλήρωσή του, η Αντίπαρος θα αποκτήσει για πρώτη φορά σαφείς χρήσεις γης, περιοχές προστασίας και κανόνες που θα αποτρέπουν αυθαίρετες επεμβάσεις. Θα διαμορφώσει επίσης το υπόβαθρο για έργα υποδομής, ενεργειακές δράσεις, ήπιες μορφές τουρισμού και την προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων που αποτελούν την ταυτότητα του νησιού.

Τ. Φαρούπος: "Ένα τέτοιο σχέδιο καθορίζει το μέλλον ενός νησιού για πάρα πολλά χρόνια και είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνει σωστά"

Ο δήμαρχος Αντιπάρου, Τάσος Φαρούπος μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" για αυτή τη πρώτη συνάντηση, που έδωσε μία πρώτη εικόνα στο νησί για το τι σημαίνει ένα Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, ενώ αναμένεται και νέα συνάντηση σε ένα μήνα, με περισσότερα στοιχεία και "αριθμούς".

"Η ουσία και το πιο σημαντικό είναι ότι αυτό το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, θα λειτουργεί βάσει δεικτών. Δηλαδή τα νούμερα είναι αυτά που θα μας πούνε τι πρέπει να γίνει. Η συνάντηση που πραγματοποιήθηκε ήταν μία πρώτη επαφή για να ενημερωθεί και ο κόσμος αλλά και οι φορείς, περί τίνος πρόκειται, που στοχεύει και πως θα δουλέψει. Τα στοιχεία, όπως από το Τ.Ε.Ε. για τις οικοδομικές άδειες, τα δασικά, τη φέρουσα ικανότητα και λοιπά, ακόμα δεν τα έχει συγκεντρώσει η εταιρεία. Στην επόμενη συνάντηση, στην οποία θα έχουμε συγκεντρώσει κάποιους αριθμούς, θα δούμε με μεγαλύτερη σαφήνεια το που κινούμαστε", επεσήμανε αρχικά.

Στη συνέχεια, ο κ. Φαρούπος τόνισε πως "οι προτάσεις όπως σε κάθε περίπτωση που θα φτάσουν προς συζήτηση είναι τρεις. Η μία είναι μηδενικής παρέμβασης, η άλλη είναι ήπια παρέμβαση και η τελευταία ολοκληρωτικής παρέμβασης. Εμείς σαν νησί κινούμαστε στην μεσαία παρέμβαση, αλλά θα δούμε όταν θα έχουμε και τα στοιχεία. Ένα τέτοιο σχέδιο καθορίζει το μέλλον ενός νησιού για πάρα πολλά χρόνια και είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνει σωστά. Εμείς ήδη θέσαμε κάποιους προβληματισμούς σχετικά με τα υπόσκαφα, με τις μεγάλες κατασκευές ξενοδοχείων, στα οποία είμαστε ξεκάθαρα κάθετα αντίθετοι και ότι πρέπει να σταματήσουν. Τέθηκαν πολλά ζητήματα, ακόμα και για την ύδρευση, γενικά αυτή η συζήτηση πιάνει όλο το φάσμα των ζητημάτων".

"Ο κόσμος του νησιού είναι πολύ ευαισθητοποιημένος οπότε είμαι σίγουρος ότι θα συμμετέχουν σε όλες τις φάσεις της εκπόνησης"

Σε ότι αφορά τη συμμετοχή του κόσμου και αν αναμένεται να γίνει επίσημη διαβούλευση, υπογράμμισε πως "ήδη αρκετός κόσμος έχει μπει στην αντίστοιχη ιστοσελίδα και έχει υποβάλλει προτάσεις. Από ότι ξέρω είναι ήδη αρκετοί που το έχουν κάνει και από όσα λίγα γνωρίζω, είναι οι περισσότερες πολύ χρήσιμες και στοχευμένες προτάσεις. Ο κόσμος του νησιού είναι πολύ ευαισθητοποιημένος οπότε είμαι σίγουρος ότι θα συμμετέχουν σε όλες τις φάσεις της εκπόνησης. Θεωρώ ότι θα έχουμε πιο απτά αποτελέσματα και πιο ξεκάθαρες απόψεις στην επόμενη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί σε ένα μήνα. Εκείνη η συνάντηση θα επικοινωνηθεί περισσότερο, καθώς η πρώτη συνάντηση παρόλο που ήταν ανοιχτή δεν είχε "διαφημιστεί" πολύ, καθώς στοχεύαμε να βρεθούν περισσότερο άτομα με εξειδίκευση, όπως μηχανικοί, τοπογράφοι, Σύλλογοι, για να γίνει πιο ουσιαστική συζήτηση".

Ένα σχέδιο για την οργάνωση και την προστασία του χώρου

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο θεσπίστηκε για να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις και τις στρεβλώσεις που επί δεκαετίες χαρακτήριζαν τον πολεοδομικό σχεδιασμό στα νησιά. Σύμφωνα με την ομάδα μελετητών, σκοπός του είναι η ορθολογική χωρική οργάνωση και ανάπτυξη των περιοχών, με ρυθμίσεις που θα προστατεύουν το περιβάλλον και θα δημιουργούν σαφές πλαίσιο για τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης.

Τα ΕΠΣ εκπονούνται σε μία φάση και εγκρίνονται με Προεδρικό Διάταγμα. Έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν ή να συμπληρώνουν παλαιότερα σχέδια και Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, ενώ καθορίζουν όρους ανάπτυξης τόσο εντός όσο και εκτός σχεδίου περιοχών. Ειδικά για την Αντίπαρο, το ΕΠΣ θα αντικαταστήσει αποσπασματικές ρυθμίσεις δεκαετιών, δημιουργώντας για πρώτη φορά ένα ενιαίο πλαίσιο χωρικής πολιτικής για το νησί και τα γειτονικά μικρονήσια.

Χρηματοδότηση και πλαίσιο υλοποίησης

Το ΕΠΣ Αντιπάρου και Μικρών Κυκλάδων εντάσσεται στον Γ΄ Κύκλο του Προγράμματος Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Στόχος του προγράμματος είναι να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός στο 80% της χώρας, δίνοντας ασφάλεια δικαίου και προστατεύοντας παράλληλα τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά.

Η μελέτη περιλαμβάνει τρεις βασικές συνιστώσες: την κύρια πολεοδομική μελέτη, τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) και τη Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας. Ο συνολικός χρόνος ολοκλήρωσης έχει οριστεί σε δέκα μήνες από την υπογραφή της σύμβασης, ενώ στο ενδιάμεσο προβλέπονται δύο κύριες συναντήσεις διαβούλευσης με τους ΟΤΑ και την τοπική κοινωνία.

Οι περιοχές μελέτης και τα βασικά δεδομένα

Η περιοχή επέμβασης του ΕΠΣ περιλαμβάνει το σύνολο του Δήμου Αντιπάρου και τέσσερις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων: Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια και Δονούσα. Η συνολική έκταση ανέρχεται σε 113,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με πληθυσμό 2.246 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2021.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της παρουσίασης, οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν διαφορετική αναπτυξιακή φυσιογνωμία: η Αντίπαρος και η Σχοινούσα κατατάσσονται στις πεδινές, ενώ η Δονούσα, η Ηρακλειά και τα Κουφονήσια χαρακτηρίζονται ημιορεινές. Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο λαμβάνει υπόψη αυτές τις ιδιαιτερότητες, προτείνοντας ρυθμίσεις που θα εξισορροπούν την τουριστική ανάπτυξη με την προστασία του τοπίου και των φυσικών πόρων.

Προστασία φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος

Η μελέτη δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική προστασία, καθώς μεγάλο τμήμα της περιοχής εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000. Για την Αντίπαρο, το Δεσποτικό και τη Στρογγυλή προβλέπεται ειδικό καθεστώς προστασίας, ενώ στις Μικρές Κυκλάδες εξετάζεται η συμβατότητα των προτεινόμενων χρήσεων με το υπό διαμόρφωση Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου.

Παράλληλα, η μελέτη καταγράφει τους αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς χώρους που χρήζουν ιδιαίτερης μέριμνας, από το Σπήλαιο και το Κάστρο της Αντιπάρου έως το ιερό του Δεσποτικού και τα προϊστορικά κατάλοιπα στη Σάλιαγκο. Οι κατευθύνσεις του ΕΠΣ θα προσαρμοστούν πλήρως στα ισχύοντα Προεδρικά Διατάγματα και στις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και των φυσικών κινδύνων

Ειδική ενότητα του ΕΠΣ αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την πολιτική προστασία. Οι μελετητές επισημαίνουν ότι οι Κυκλάδες ανήκουν στις πιο ευάλωτες περιοχές της Μεσογείου, με κινδύνους όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και η ερημοποίηση. Για τον λόγο αυτό, προτείνονται κατευθύνσεις για ανθεκτικές υποδομές, ασφαλείς οδεύσεις διαφυγής και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των οικισμών.

Στο ίδιο πλαίσιο, το ΕΠΣ θα καθορίσει νέες ιεραρχήσεις του οδικού δικτύου, περιοχές ήπιας κυκλοφορίας και ζώνες πεζοδρόμησης, προωθώντας την ήπια κινητικότητα και την οδική ασφάλεια.

Επόμενα βήματα και συμμετοχή πολιτών

Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης διάγνωσης, θα ακολουθήσει η διαμόρφωση εναλλακτικών σεναρίων ανάπτυξης και η επιλογή του επικρατέστερου, με βάση κριτήρια βιωσιμότητας, περιβαλλοντικής φέρουσας ικανότητας και κοινωνικής συνοχής. Τα σενάρια αυτά θα τεθούν εκ νέου σε δημόσια διαβούλευση, ώστε οι τοπικές κοινωνίες να έχουν ενεργό ρόλο στον σχεδιασμό.